Theater Aan Zee: IJdele dagen en de vulkaanmond van de vrouw

IJdele dagen is een les in culturele ontwikkeling op weg naar een wereldbeschaving.

Vier mannen delen een groezelig appartement van een huisjesmelker. Illegalen en een marginaal. Onverwachts krijgen ze bezoek van een vrouw. Stoornis in het systeem. Het brengt ze aan de praat. Over zichzelf, de verhouding tot elkaar en hun gedacht over de positie van de vrouw.

Zoals het leven is

IJdele dagen is een bescheiden voorstelling, maar zit wel stevig in elkaar en draait mooi rond. Essentie primeert. Het publiek zit en rond én op het speelvlak. Zoals het leven is. Iedereen leeft altijd midden in de maatschappij. Niets blijft geheim en de mens is een groepsbeest. Hij moet communiceren om te overleven. Maar bestaat hij wel in de huidige maatschappij waarin papieren en stempels belangrijker zijn dan meningen en gevoelens.

De mannen discussiëren hierover, maar het is [weeral] de vrouw die het probleem kernachtig samenvat: ‘Ik ben niemand zonder mijn identiteitskaart. Zonder mijn rijbewijs, zonder mijn pinkaart.’ Al zoekend naar het juiste evenwicht over hun plaats, komt deze minigemeenschap toch altijd weer uit bij de vrouw. Zij is de draagmoeder van de sociale toestanden in zowel een familie als in een staatsbestel. De mannen geven het niet toe, maar ze verraden zich wel. Want is de vrouw niet de oorsprong van de schepping? Gustave Courbet heeft dit in 1866 al bevestigd met zijn schilderij L’origine du Monde. Alles draait rond de vrouw en haar vulkaanmond, de vulva.

Summertime

Een tweede speerpunt van die gedachte in de voorstelling is het moment waarop de marginale man, een Belg, model voor alle blanken, op zijn trompet het beroemde lied Summertime uit Porgy and Bess speelt. Zwart en blank komen dan samen, de intimiteit sluipt naderbij. Zo naderbij dat wie ook, van welke kleur of overtuiging een partner zoekt. Zeker wanneer het bloed bloeit en de eeuwigheid lokt. De voortplanting is een bewijs dat je zelf bestaan hebt. Zelfs al heb je geen papieren. Zelfs al heeft de man in het land van herkomst al een vrouw [en een kind].

Naar het einde toe wordt het publiek betrokkene, althans vier ‘uitverkorenen’. En de ‘sans papiers’ en de marginale worden toeschouwers. Aan hen wordt door de vrouw de vraag gesteld: ‘Wie van hen verkies jij? Als partner? Of uitgewezen [gedood] wordt?’ Het risicomoment van de voorstelling als werkelijkheid. Stel dat de toeschouwer, zo te kijk gezet, dit niet neemt, in opstand komt? De kans dat dit gebeurt is echter klein. Door het oprechte spel van de acteurs, een Braziliaan, een Senegalees, een Marokkaan, een Belg [de marginaal] en de vrouw [idem].

Zinvol theater

De toneeltekst is simpel, lijkt wel uit het randnieuws van de krant geplukt. Elke zin is echter zinvol. Past in het plaatje: de vermenging van rassen en culturen en hoe die langzaam maar zeker zijn vorm zal vinden, welke besluiten er ook getrokken worden door de mensen en gemaakt worden door de overheid.

IJdele dagen, een les in culturele ontwikkeling op weg naar een wereldbeschaving. In het snel naderbij komend nieuwe theaterseizoen gaat de voorstelling het land in. Niks slaapverwekkend aan… al viel de man naast mij voortdurend in slaap, maar ja, die had meer dan waarschijnlijk te lang in de zon gezeten.

Guido Lauwaert

IJDELE DAGEN – productie ’t Arsenaal / Gen2020 / Mestizo Arts Festival www.theateraanzee.bewww.gen2020.be