Opera: De Eurydice in u

Romeo Castellucci verbluft in De Munt met een meesterlijk sobere enscenering van Glucks Orphée et Eurydice.

The Play = Orphée et Eurydice

Gezelschap = De Munt / Romeo Castellucci

In een zin = Orphée et Eurydice is een opera die zo sober, zo puur, zo perfect is dat zelfs de allergrootste operaleek verrukt de zaal zal verlaten. Wat een onvergetelijk prachtig portret van pijn.

Hoogtepunt = Het moment waarop je Els ziet en samen met haar naar de kreet van Orphée luistert die zijn geliefde nooit meer in de armen zal kunnen nemen. Net zoals Els haar man nooit meer kan omhelzen. Muziek, beeld, mythe en actueel verhaal haken hier in elkaar tot een hartverscheurend en prachtig kunstwerk en levensportret.

Score = * * * * *

Hij doet het weer, die Romeo Castellucci: zijn publiek in absolute consternatie én verrukking brengen. Tegelijkertijd. De man is er een meester in om beelden en geluiden zodanig te componeren en te combineren dat ze je zacht maar kordaat omsluiten, betoveren, ontroeren en beangstigen. Het zonovergoten Muntplein in Brussel werkte haast troostend na zijn wonderlijke maar aangrijpende enscenering van Berlioz en Glucks Orphée et Eurydice, een opera gebaseerd op het tragische liefdesverhaal van Orpheus en Eurydice.

En neen, Castellucci bouwde geen onderwereld op de scène waaruit Orpheus zijn Eurydice tracht te redden (maar faalt door zijn eigen zwakheid). ‘Less is more’, hield de Italiaanse maestro zich voor. Dus stuurde hij zijn scenograaf op vakantie. Deze keer geen torenhoge en indrukwekkend geconstrueerde decors maar een enorm projectiescherm dat de volledige achterwand van de Muntschouwburg verbergt. Verder is de scène kaal. De opera start met Stéphanie d’Oustrac, gekleed in een sober donkerblauw broekpak van glanzende stof, die een magistrale Orphée zingt. Zonder extreme emotionaliteit. Dat hoeft ook niet. Daar zorgt de regisseur wel voor. Hij doet dat met niets meer dan witte zinnen die op het projectiescherm verschijnen en het levensverhaal van Els vertellen. Els is een jonge vrouw uit Ronse die in 2013 door een hersentrombose werd getroffen en sindsdien aan het locked-in-syndroom lijdt. Lees: ze is klaarwakker en volledig bij bewustzijn maar kan enkel nog haar oogleden bewegen. Kortom, ze zit gevangen zoals ook Eurydice gevangen zit in de onderwereld.

Terwijl haar levensverhaal verteld wordt, is een cameraploeg onderweg naar het revalidatiecentrum waar Els ligt en met koptelefoon naar de uitvoering van de opera luistert die je op dat moment in De Munt beleeft. De timing tussen muziek en filmbeelden is verbluffend. Wanneer op het scherm het ziekenhuis te zien is, roept Orphée uit wat een wonderlijk rustig oord het hier is en wanneer je Els in bed ziet liggen, heeft Orphée net even naar zijn geliefde gekeken terwijl hij haar uit de onderwereld loodst en raakt haar daardoor voorgoed kwijt. Of niet?

De muziek wordt vinnig gedirigeerd en staat daardoor haaks op het kalme ritme van tekst en camerabeelden. Hierdoor versterken beelden en muziek elkaar nog. In het slotdeel van de opera transformeert het decor, terwijl Els wellicht nooit meer zal transformeren.

Castellucci verrukt je met de schoonheid van de beelden en de secure dialoog tussen muziek en die beelden maar hij raakt je hartverscheurend diep omdat je beseft dat Els geen Eurydice is en wellicht nooit meer zal vrijkomen uit haar lichaam, haar onderwereld. Bovendien weet Castellucci tijdens de tocht naar haar kamer het gevoel op te roepen dat je hebt wanneer je een zwaar ziek iemand in het ziekenhuis bezoekt. Met een mengeling van nieuwsgierigheid, angst, twijfel en verdriet zoek je je weg naar de juiste kamer. Langs open deuren zie je mensen liggen waarvan je hoopt dat degene die je zal bezoeken er niet zo slecht aan toe is. Tot je aan de juiste kamerdeur bent aanbelandt, klopt, die opent en ziet dat degene die je zocht er veel erger aan toe is dan de anderen op de gang. Dan zou je willen schreeuwen als Orphée en degene in het bed willen uit zijn ziekte (zijn ‘onderwereld’) sleuren maar je kan niets meer doen dan Els: verschrikt, wezenloos toekijken.

Orphée et Eurydice is een opera die zo sober, zo puur, zo perfect is dat zelfs de allergrootste operaleek verrukt de zaal zal verlaten. Wat een onvergetelijk prachtig portret van pijn.

Els Van Steenberghe

Meer info: www.demunt.be