In memoriam: Marianne Van Kerkhoven, serene kracht achter grote kunstenaars

In de nacht van 3 op 4 september 2013 verloor Marianne Van Kerkhoven – huisdramaturg van het Brusselse Kaaitheater – de strijd tegen een slepende ziekte.

In de nacht van 3 op 4 september 2013 verloor Marianne Van Kerkhoven – huisdramaturg van het Brusselse Kaaitheater – de strijd tegen een slepende ziekte. Mede dankzij Van Kerkhoven (°1946) vonden maestro’s als Jan Lauwers, Guy Cassiers en Anne Teresa De Keersmaeker hun taal.

Zij was een van de meest uitzonderlijke en inspirerende dramaturgen in het Nederlandstalige theaterlandschap die opviel door haar bescheidenheid, haar empathie én haar eruditie. Ze was gezegend met twee ‘arendsogen’ waarmee ze zowel het podiumkunstenlandschap als de voorstellingen waaraan ze meewerkte haarfijn kon analyseren en in de samenleving plaatsen.

Dat laatste was een cruciale functie van het theater (en ruimer: van de kunsten), vond Van Kerkhoven. Als dochter van Jeanne Brabants (° 1920, choreograaf, danspedagoog en oprichter van het Ballet van Vlaanderen) en Bert Van Kerkhoven (1906 – 1984, directeur van de toenmalige BRT en vervolgens directeur van de toenmalige KNS) maakten de kunsten al van in den beginne deel uit van haar leven. Na een studie Germaanse Talen aan de VUB (waar ze van 1976 tot 1982 ook onderzoek verrichtte naar politiek theater) stampte ze in 1970 – na een korte carrière als dramaturg van de KNS – het politieke theatercollectief Het Trojaanse Paard uit de grond. Mede omdat het stuk dat ze voor de KNS schreef (Het Trojaanse Paard of de stuitbare opkomst van Viktor de Brusseleire, een politieke satire over Paul Vanden Boeynants die een staatsgreep pleegt) niet in goede aarde viel. Met zijn voorstellingen wilde Het Trojaanse Paard vooral een lans breken voor de arbeidersbeweging.

In 1982 nam Jan Decorte het artistiek leiderschap van Het Trojaanse Paard van Van Kerkhoven over. Zij ging als vrijwilliger aan de slag in Hugo De Greefs Kaaitheater en kwam er terecht in een bruisend kunstenaarshuis waar jonge talenten als Jan Lauwers, Anne Teresa De Keersmaeker en Josse De Pauw hun ‘kunstenaarsidentiteit’ zochten. Van Kerkhoven diende zich aan als een broodnodige denk- en gesprekspartner. Al schrijvend – in haar typische heldere en voorzichtig poëtische stijl – hielp ze deze kunstenaars om inzicht te krijgen in hun eigen werk. Zo lag ze mee aan de basis van de legendarische ‘Vlaamse Golf’ van de jaren ’80. Toen kunstenaars als Jan Fabre, Jan Lauwers, Ivo Van Hove en Anne-Teresa De Keersmaeker de wereld veroverden met hun vernieuwende taal.

Tegenwoordig was ze ook de metgezel van een nieuwe generatie kunstenaars. Onder meer Pieter De Buysser, Marijs Boulogne en Kris Verdonck deden beroep op haar. Samen met hen zocht ze naar de meest heldere en beklijvende manier waarop ze hun verhaal met een publiek kunnen delen.

In 1994 kreeg zij de Vlaamse Cultuurprijs voor Podiumkunsten. Zij publiceerde talloze artikels over dans en theater in Etcetera en andere tijdschriften en boeken. Eind 2002 verscheen een bundeling van haar essays, Van het kijken en van het schrijven. Teksten over theater bij uitgeverij Van Halewyck.

Van Kerkhoven was de levenspartner van Jazz Middelheim-bezieler en Radio 1-producer Miel Van Attenhoven (1944 – 2008). Samen hadden ze een zoon en een dochter.

(E.V.S.)

Marianne Van Kerkhoven over ‘Dans in Vlaanderen’: