Hoe zou het nog zijn met… Bob Cools?

Bob Cools, de oud-burgemeester met de bekende snor, is al een tijdje van het politiek toneel verdwenen. Maar rustig niets doen is niet aan de ‘Sinjoor Seigneur’ besteed.

Elf jaar lang was hij burgemeester van de grootste stad van Vlaanderen. Hij zag hoe Antwerpen thuisbasis werd van het Vlaams Blok, en wat voor metamorfose dat met zich mee bracht. Maar een rustig pensioentje onder de zon is niet voor Bob Cools. “Mijn werk voor de stad heeft me blijvend geprikkeld, mevrouw.” Geboren en getogen in de Koekenstad, trekt student Bob Cools naar Brussel, “de ULB, want een Nederlandstalige universiteit bestond toen nog niet” om er een hele resem diploma’s binnen te halen. Cools is erudiet en kent de wereld. Belezen Franse uitdrukkingen -“dat zou ik abandon vinden“- schuwt hij niet. De Sinjoor Seigneur, donc.

Na zijn studietijd in de hoofdstad, trekt Cools terug naar Antwerpen en gaat er aan de slag bij het Havenbedrijf. Hij begint een succesvolle carrière op de studiedienst. Van de haven rolt de socialist het stadhuis binnen en in 1971 wordt hij schepen van ruimtelijke ordening, stedenbouw en burgerlijke stand.

‘De Partai’

‘De Partai’ heeft Antwerpen en het bestuur dan al een tijdje stevig in handen en het is dan ook geen verrassing dat de SP met de gemeenteraadsverkiezingen van 10 oktober 1982 opnieuw een klinkend resultaat neerzet. Bob Cools mag op 1 januari 1983 de burgemeesterssjerp van partijgenote Mathilde Schroyens overnemen en palmt het Schoon Verdiep in.

Maar in de jaren 80 verandert ’t Stad fundamenteel. De groeiende multiculturele aanwezigheid zorgt voor ergernissen en frustraties bij de Antwerpenaren. En één partij, het Vlaams Blok van Karel Dillen, haalt daar het voordeel uit. Antwerpen wordt dé stad van het Vlaams Blok en het Vlaams Blok wordt de voornaamste vijand van de socialisten, en dat nog tot ver in de jaren 2000.

“Mijn hele periode als burgemeester werd er eigenlijk door overschaduwd door de opkomst van die extreemrechtse partij”, stelt Cools. “Antwerpen was toen een stad vol wrevel.” Cools trok toch met een gerust gemoed richting verkiezingen in 1988, “we hadden dat niet slecht gedaan”, maar ziet extreemrechts van 2 naar 10 zetels klimmen in de gemeenteraad. “Mensen gaven minder om een kloppende begroting dan wij dachten.”

Gedepanneerd door de Volksunie “En dat zorgde ook in onze eigen coalitie van socialisten en christendemocraten voor problemen. Mensen stapten over, soms met een omweg langs de liberalen, of soms gewoon rechtstreeks naar die nieuwe partij. Anderen kozen niet voor het Vlaams Blok, maar verlieten de socialisten voor Agalev. Enfin, het was de vooravond van Antwerpen als Culturele Hoofdstad van Europa in 1993 -en dat was toen een groot iets om dat naar België te halen- en ik zat met een minderheid in eigen bestuur.”

De Volksunie moest de wankelende bestuursploeg van Cools “depanneren”. En dat was de voorbode van een aangekondigd aftreden voor de burgemeester. Met de lokale verkiezingen van 1994 wordt het Vlaams Blok de grootste partij van Antwerpen. “‘Cools moet weg’, riepen ze. En dus ging ik. Leona (Detiège, red.) stond tweede op de lijst en werd dus de nieuwe burgemeester.”

Cools verhuisde naar het Antwerpse OCMW, waar hij aan het roer kwam te staan als voorzitter, en bleef daar tot in 2001. Toen ging de bekende snor (Cools is lid van de Antwerpse Snorrenvereniging, red.)met pensioen. Maar een leven na de politiek is er zeker en vast.

Kuieren noch rentenieren

Kuieren aan de Schelde of rentenieren onder de zon, is niet Cools’ ding. “Eigenlijk bereidde ik me de laatste jaren in het OCMW al voor op het behalen van mijn doctoraat. Sociale huisvesting, dat was mijn onderwerp. Alle problemen en spanningsvelden die we in de stad en de samenleving zien, zien we ook bij sociale huisvesting. Dat is zo’n interessant domein, dat heb ik tijdens mijn burgemeesterschap zo hard zien veranderen, dat ik er verder rond wilde werken.”

Cools vergeleek de sociale huisvestingsystemen in Antwerpen, Manchester, de omgeving van Rijsel en Rotterdam. Hij bezocht de verschillende steden, verzamelde cijfermateriaal, bekeek de projecten, bundelde een indrukwekkende literatuurstudie over het onderwerp en ging aan het schrijven.

“En in 2004 was het klaar. Maar het is dan niet in de kast beland, hé. Ik ben er lezingen over gaan geven, aan verenigingen, aan gemeentebesturen, aan studenten architectuur. Het blijft is een onderwerp dat nooit afgewerkt en afgesloten zal zijn.”

“Het was op de boot naar Engeland”

Toch ruilde Cools op een gegeven moment de samenlevingsproblematiek in voor een heel andere kwestie die niet weg te denken valt uit moderne samenleving. “Ik zat op de boot naar Engeland, en naar goede gewoonte koop ik altijd een krant op die veerboot. Ik weet het nog goed. 15 september 2008, en de Amerikaanse bank Lehman Brothers was gevallen. Dat kondigde nieuwe tijden aan, hé. De financiële crisis is toen begonnen. Die financiële sector en de economie, dat ging mij weer prikkelen. En ik ging weer lezen, maar ditmaal over economie. Boeken, magazines, wetenschappelijke tijdschriften. En ik blijf maar lezen.”

Wat doet een man met al die kennis. “Wel, ik hoop eigenlijk met een nieuwe economisch model op de proppen te komen. Economie is het draagvlak van alles. Als er geen geld is, of het zijn financieel slechte tijden, dan gaat al de rest ook niet vooruit.”

“Ik zou graag een nieuw systeem bedenken dat ook past bij de huidige maatschappelijke problemen. De crisis woedt in alle hevigheid, en eigenlijk hadden de socialisten met een uitgedacht plan kunnen moeten komen, het was hun moment en het is hun stokpaardje. En ze hebben de kans om met structurele oplossingen te komen laten schieten. En ik ben een socialist in hart en nieren, ik wil daar iets voor bedenken.”

De kleine kantjes van de maatschappij

Of een mens als Cools nog tijd heeft voor hobby’s? “Awel, artikelen en tijdschriften lezen daarover, dat is echt ontspanning.” Niets luchtigers? “Ik lees ook de kranten, hé mevrouw. Belgische kranten, Franse kranten, Britse kranten, ik wil alles gelezen hebben. En wandelen, dat doe ik ook graag. Vaak naar een krantenwinkel (lacht, red.). Fietsen gebeurt ook wel eens. En sinds kort heb ik Italië ontdekt. Vroeger gingen we altijd op reis naar Spanje of Frankrijk. Maar dankzij vrienden heb ik Italië leren kennen, en daar ga met veel plezier naartoe.”

Wat Cools met 79 jaar wijsheid en ervaring achter de kiezen toch anders gedaan zou hebben? “Ik denk niet dat ik de dingen echt anders aangepakt zou hebben. Mijn hele politieke carrière is overschaduwd geweest door maatschappelijke veranderingen en een toenemende onverdraagzaamheid. Misschien had ik mijn traject beter omgekeerd afgelegd, dus eerst OCMW-voorzitter zijn, en dan later pas burgemeester worden. Ik had de kleine kantjes van de maatschappij langs binnen en buiten kunnen leren kennen voordat ik de sjerp omgordde. Maar ik vind dat we dat toen goed hebben gedaan, met het toenmalige bestuur. Nu wordt het nieuwsgierig afwachten wat het huidige bestuur ervan gaat maken en hoe Antwerpen eruit zal zien. Maar ik ga niet rusten, hoor. De samenleving en de wereld blijven me boeien, en dan blijf ik ermee bezig. Ik wil nog wel even doorgaan.”