Ferdinand Peeters: de vergeten medische pionier

In 1957 bracht de Amerikaanse wetenschapper Gregory Pincus Enovid op de markt: een anticonceptiepil die vrouwen volledig beschermde tegen zwangerschappen maar ook te veel bijwerkingen veroorzaakte. Daarom besliste de Amerikaanse overheid dat Enovid alleen verkocht mocht worden als middel tegen een pijnlijke menstruatie.

Enkele jaren later ontwikkelde de Belg Ferdinand Peeters in een laboratorium in Turnhout Anovlar: een anticonceptiepil zonder negatieve bijwerkingen. Alhoewel Peeters zijn bevindingen liet publiceren in een vooraanstaand wetenschappelijk blad kreeg hij nooit de lof die hij verdiende. Gregory Pincus paste zijn pil aan op basis van de formule van dokter Peeters en ging de geschiedenis in als de vader van de eerste geperfectioneerde anticonceptiepil.

Wij spraken met journalist Karl van den Broeck, die samen met Bart Beckers de documentaire maakte over het leven van dokter Peeters.

Ferdinand Peeters ontwikkelde de eerste klinische anticonceptiepil. Hoe komt het dat hij geen wereldwijde faam heeft vergaard?

Peeters heeft zijn uitvinding nooit gepromoot zoals bv een Gregory Pincus wel heeft gedaan. Dokter Peeters was een diepgelovig man en omdat anticonceptie werd afgekeurd door de kerk heeft hij de uitvinding van zijn pil zo weinig mogelijk in de spotlights gezet.

In Amerika was het ook zo dat de vrouwenbeweging al jarenlang vroeg naar een anticonceptiepil. Toen Gregory Pincus daar eindelijk voor zorgde werd hij op een piëdestal geplaatst. Iets wat Peeters niet heeft mogen ervaren.

In tegendeel: in universitaire kringen had men het er ontzettend moeilijk mee dat een ‘doktertje’ uit Turnhout zo’n baanbrekende ontdekking had gedaan. Zij hulden die uitvinding dan ook liever in stilzwijgen.

Peeters was een diepgelovig man. Waarom werkte hij aan een uitvinding die zo in strijd was met zijn religieuze overtuigingen?

Peeters handelde uit het principe dat het ene kwaad groter is dan het andere. Het gebrek aan anticonceptie leidde vroeger tot schrijnende taferelen. Veel vrouwen mochten geen kinderen meer krijgen omdat ze een incompatibele bloedgroep hadden met hun kind, wat tot vergiftiging leidde van zowel de moeder als de pasgeborene.

Verder waren er ook veel miskramen en gingen gezinnen er financieel aan onderdoor omdat ze zoveel monden niet konden voeden. Uit pure wanhoop pleegden veel vrouwen illegale abortussen in erbarmelijke omstandigheden.

Peeters fabriceerde later ook het medicijn Rhogam. Wat hield dat middel precies in?Rhogam was een revolutionair medicijn. Het zorgde ervoor dat vrouwen die geen kinderen konden krijgen omdat ze een incompatibele bloedgroep hadden, toch nog aan gezinsuitbreiding konden doen. Ferdinand Peeters hielp dus niet alleen met de beperking van zwangerschappen maar hij maakte ze ook mogelijk.

In uw documentaire laat u vrouwen aan het woord wiens levens ingrijpend zijn veranderd door de pil(len) van dokter Peeters. Wat was voor u het meest aangrijpende verhaal?Dat is ongetwijfeld het verhaal van Margriet Lievens. Haar verhaal toont aan hoe vrouwen er helemaal alleen voor stonden in de jaren zestig. Lievens kreeg een miskraam en moest eerst met de bus en vervolgens te voet naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gaan om zich te laten verzorgen. Haar man zag het namelijk niet zitten om een dag vrijaf te nemen om haar te brengen.

Verder ervaarde ze ook het probleem van de incompatibele bloedgroepen. Na de ontwikkeling van Rhogam zette ze nog een gezonde zoon op de wereld. Dat verhaal is voor mij haast poëzie. (BW)

De pil van dokter Peeters is op dinsdag 6 maart om 21u10 te zien op Canvas.