Volgende week verschijnt het vierde seizoen van Westworld. Het vierde seizoen, jawel. Drie tv-series die er na de eerste reeks mee hadden mogen ophouden.
1. Westworld
Grote verrassing in de trailer van het vierde seizoen van Westworld: Evan Rachel Wood is terug. Nadat Dolores, haar personage, zichzelf in de finale van reeks 3 op dramatische wijze had opgeofferd om de mensheid te redden, maakt de actrice gewoon opnieuw haar opwachting. Evenwel niet als Dolores, maar als Christina, een gloednieuw personage. Het is het soort bizarre twist waar weken over gespeculeerd zou worden, mocht er nog iemand aan het kijken zijn. Wat meteen ook het grootste probleem is waar Westworld na drie seizoenen mee kampt: ís er eigenlijk nog iemand aan het kijken?
Weinig reeksen die zo bezweken zijn onder hun eigen gewicht als Westworld. Toen de serie in 2016 begon, was het een fijne kruising tussen Jurassic Park, Battlestar Galactica en Lost. Goede premisse ook, over een westernpretpark in de toekomst, bevolkt door androïdehosts, waar rijk volk zijn lusten kan botvieren zonder repercussies. De sterrencast, met onder anderen Ed Harris en Anthony Hopkins, was indrukwekkend. De twists (Bernard die ontdekt dat hij een robot is) waren grootse tv-momenten. Ergens onderweg leek de reeks iets fundamenteels te zeggen over bewustzijn, moraliteit en vrije wil.
Ed Harris is nu een androïde gecontroleerd door Chalores, een host met het lichaam van Charlotte en het AI-brein van Dolores. We hebben medelijden met wie die fanwiki’s moet updaten.
HBO leek zijn opvolger voor Game of Thrones klaar te hebben staan. ( Westworld is nog altijd het meestbekeken eerste seizoen van een HBO-reeks.) Al was er één klein minpuntje: de grote onthulling in de finale, waarin bleek dat het verhaal stiekem in twee tijdlijnen verteld werd, was al weken op voorhand voorspeld door het internet. Tot grote frustratie van de makers.
Allicht is dat ook de verklaring voor wat er in het tweede seizoen gebeurde. Deze keer wilden showrunners Jonathan Nolan en Lisa Joy de jongens en meisjes van Reddit wél te slim af zijn. Het gevolg: een scenario dat bol stond van de geforceerde twists. Doden werden tot leven gewekt. Personages werden door verschillende acteurs gespeeld. Er bleek nóg een wereld te bestaan (The Sublime, een virtuele realiteit waarin de hosts zonder zorgen konden leven). In de finale van het tweede seizoen stapten Dolores en Bernard, die allebei al eens dood waren gegaan, in de echte wereld, die mogelijk een simulatie was: soms wil je als showrunner zo krampachtig slim zijn dat niets nog iets betekent.
‘Sunk-cost bias’: dat is het psychologische effect dat je, als je eenmaal ergens in geïnvesteerd hebt, er tegen beter weten in aan blijft vasthouden.
Nolan en Joy kregen hun wraak: Reddit stopte met het spoilen van de reeks. Vooral dan omdat Westworld niemand nog iets kon schelen. De exit uit het pretpark, de komst van Aaron Paul en de introductie van een quantumcomputer genaamd Rehoboam in het derde seizoen konden daar niets aan veranderen. De kijkcijfers halveerden, de publieksscore daalde met dertig procent en meer en meer werd de reeks, zoals Screencrush het noemde, een test. ‘Een moeizame, onbevredigende test om te verifiëren hoe lang mensen het precies kunnen volhouden om naar een reeks te blijven kijken die occasioneel oké is maar meestal onbegrijpelijk.’
Maar Westworld loopt dus nog altijd. Voor de volledigheid: behalve Evan Rachel Wood keert ook James Marsden terug in seizoen 4. Na een jaar afwezigheid wordt hij weer uit The Sublime gehaald om een volledig nieuw personage te spelen. Ed Harris blijft aan boord als de Man in Black, al is dat niet langer William, maar een androïde die gecontroleerd wordt door Chalores, een host met het lichaam van Charlotte en het AI-brein van Dolores.
We hebben medelijden met wie die fanwiki’s moet updaten.
2. The Handmaid’s Tale
Het fenomeen is ondertussen zo alomtegenwoordig in televisieland dat er al een term voor uitgevonden is: ‘format creep’. Oftewel: reeksen die kunstmatig opgerekt worden, enkel en alleen om in het tv-format te passen. Het tweede, volstrekt overbodige seizoen van Big Little Lies was daar een voorbeeld van, net als de negen afleveringen van Inventing Anna die er makkelijk zes minder hadden kunnen zijn.
Allicht het grootste slachtoffer van format creep is The Handmaid’s Tale, een reeks over een nabije, patriarchale toekomst waarin dienstmaagden geen eigendom of eigennaam mogen hebben en verplicht worden tot seksuele uitbuiting en draagmoederschap. Het eerste seizoen, met Elisabeth Moss als Offred/June, was een meesterwerk van toon en stijl – alsof de schilderijen van Vermeer een horrorbewerking hadden gekregen. Maar The Handmaid’s Tale was vooral een van die zeldzame series die iets van de tijdgeest weten te vatten. Toen de reeks in 2017 begon, zat Trump enkele maanden in het Witte Huis. Een half jaar na de release begon MeToo. The Handmaid’s Tale was de reeks van het jaar.
Na dat eerste seizoen, gebaseerd op het gelijknamige boek van Margaret Atwood, was het bronmateriaal op. We blijven erbij: dat ware een goed moment geweest om ermee op te houden. Alleen was The Handmaid’s Tale zo’n groot succes dat Hulu, een streamingdienst die zichzelf in de markt wilde zetten, zijn nieuwe vlaggenschip nooit zou laten gaan. En dus moesten er nieuwe seizoenen volgen. (Het vijfde is al in de maak.)
Kort door de bocht: na dat eerste seizoen was The Handmaid’s Tale eigenlijk uitverteld. Bij gebrek aan nieuwe verhaallijnen van Margaret Atwood leken de schrijvers gewoon de oude te herhalen. June smeedt plannen om te ontsnappen. June beslist last minute om toch te blijven. June wordt gevangen genomen en mishandeld. June smeedt plannen om te ontsnappen. En repeat. ‘Het was alsof ze vastzat in een hamsterwieltje’, aldus Vulture.
Iets problematischer is dat ook de toon van The Handmaid’s Tale veranderde. Het maatschappelijke commentaar verdween, het kille cynisme kreeg de bovenhand en de reeks werd wreder en wreder voor zijn personages. Vrouwen werd een oog uitgesneden, ze werden overreden, geëlektrocuteerd, verkracht, gemarteld, genitaal verminkt, voor de trein gegooid en opgesloten in genocidaire strafkampen waar ze in de radioactieve aarde moesten graven tot hun vingers rotten. Van ‘Wat zegt deze reeks over vrouwenrechten vandaag?’ verschoof het debat naar ‘Hoeveel geweld op vrouwen kun je tonen voor het torture porn wordt?’
De makers benadrukken dat dat net het punt is: het is oncomfortabel om naar te kijken, maar belangrijk om te tonen hoe geweld tegen vrouwen eruitziet. Langs de andere kant: als twee acteurs uit je reeks ondertussen gecast zijn voor de Saw-franchise, moet je je misschien toch vragen gaan stellen.
3. Killing Eve
Nog een term die we deze week geleerd hebben: ‘sunk-cost bias’. Dat is het psychologische effect dat verklaart waarom je, als je eenmaal ergens in geïnvesteerd hebt, er ook tegen beter in weten aan blijft vasthouden, louter omdat je investering anders voor niets is geweest. Het is de reden waarom je knellende schoenen blijft dragen, waarom de Franse overheid geld bleef pompen in de Concorde en – in ons geval – waarom we de volle vier seizoenen van Killing Eve hebben uitgekeken.
Opnieuw: niets aan te merken op het eerste seizoen. Bij zijn debuut in 2018 was Killing Eve een slim, vrouwelijk antwoord op de James Bond-formule. Eve (Sandra Oh) was de MI6-agent met dienst, maar dan in de vorm van een pennenlikker die niet voor het spannende leven gemaakt leek. Villanelle (Jodie Comer) was de sexy assassin met een twist: ze droeg al eens een roze kleedje, maar dan wel met combat boots, en had nul ontzag voor de mannen in haar omgeving. (In Killing Eve waren het de mannen die collateral damage waren.) De dynamiek tussen de twee vrouwen bleef boeien: opjagen, professionele waardering, liefde en poging tot moord liepen bij Eve en Villanelle door elkaar. Het was precies dat spel met genreclichés dat het eerste seizoen van Killing Eve zo verfrissend onvoorspelbaar maakte. En dan verliet scenariste Phoebe Waller-Bridge de ploeg om Fleabag 2 te maken.
Achteraf bekeken is dat het grootste bewijs van het talent van Waller-Bridge: de diepe duik die de serie na haar vertrek maakte. Zeker vanaf seizoen 3 verloor Killing Eve al zijn slimheid en fun. Eve verschoof naar de zijlijn, terwijl Villanelle verlossing zocht voor haar daden. (Villanelle was de meest schaamteloze en amusantste psychopaat in jaren. Dat was haar sterkte. Waarom zou je dat met clichématige psychologische diepgang willen verknoeien?) Hun relatie werd een zoveelste wel-of-nietspelletje. Was de sterkte van het eerste seizoen dat je als kijker nooit wist waar Killing Eve naartoe ging, dan leken de schrijvers het vanaf seizoen 2 zelf ook niet meer te weten.
In dat tweede seizoen hadden we dat nog niet helemaal door. Seizoen 3 zijn we blijven kijken in de hoop dat het weer beter zou worden. Seizoen 4 hebben we enkel uitgekeken omdat het te laat was om te stoppen. Waar we overigens spijt van hebben: om spoilerredenen kunnen we er niet op ingaan, maar de finale van het vierde en laatste seizoen voelde als een belediging aan de fans die waren blijven volhouden.
Maar bon, we hebben het dus wel gezien.
De sunk-cost bias wint altijd.
Westworld – seizoen 4
Vanaf maandag 27/6 op Streamz.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
