Wat een geheim agent lijden kan: in ‘The Sympathizer’ schetst Park Chan-Wook weer een personage dat wordt verdeeld door tweestrijd

Tijdens de nadagen van de Vietnamoorlog graaft een communistische mol zich in bij 
de Vietnamese diaspora in de VS. The Sympathizer is een superieure spionagereeks van de Zuid-Koreaanse regisseur Park Chan-wook.

De roman The Sympathizer van Viet Thanh Nguyen uit 2015 is een inktzwart, sarcastisch verslag over de lot­gevallen van de Vietnamese ­diaspora in de VS na de val van Saigon in 1975. Regisseur Park Chan-wook en ­scenarist Don McKellar verfilmden het boek tot een serie die de kern van het verhaal behoudt: hoe ­Vietnamezen, murw geslagen en onderling verdeeld na ­dertig jaar burgeroorlog, in hun buitenlandse ballingschap verstoken blijven van de beloften van de ­Amerikaanse Droom. De reeks volgt De Kapitein, die als spion voor het ­Vietnamese ­communistische regime in die gemeenschap onderduikt. Het is een verhaal over dubbelhartigheden en nepidentiteiten, dat door Park Chan-wook in een virtuoze en doordachte regie naar het scherm wordt gebracht. ­Tussen de Vietnamese personages loopt ook Robert Downey Jr. rond, die maar liefst vier rollen voor zijn ­rekening neemt, en zo Peter Sellers in Doctor Strangelove achternagaat.

Je film The Handmaiden en de serie The Little Drummer Girl gingen ook al over individuen en gemeenschappen die door tweestrijd worden geteisterd. Het thema spreekt je kennelijk aan.

Park Chan-wook: Ja, daar is iets van. In The Little Drummer Girl, mijn spionagereeks voor de BBC naar een boek van John le Carré, zat ook die thematiek van botsende loyauteiten. Hetzelfde geldt voor The Handmaiden, gebaseerd op Fingersmith van Sarah Waters. Met The Sympathizer begeef ik me in hetzelfde vaarwater, in dit geval met De Kapitein. Hij is een spion wiens hart, om het zo te zeggen, in twee is ­gespleten. Ik lijk inderdaad aan­getrokken tot dat onderwerp. Misschien omdat ik er iets van mezelf in herken.

Dubbelhartigheid is eigen aan het vak van spion. Maar De Kapitein heeft er niet altijd vrede mee.

Park: The Sympathizer gaat over ­iemand die op zoek gaat naar de ­andere ­identiteiten die in hem sluimeren. Het doet er minder toe dat hij daartoe ­gedwongen wordt – door zijn hiërarchische oversten bijvoorbeeld. Zodra hij een andere identiteit kiest, zet hij een masker op. Die dynamiek is interessant, omdat het masker uiteindelijk gaat overnemen wie hij is. De serie toont hoe daaruit drama’s voortvloeien, en soms ook komische situaties.

Kijk, een spion is fundamenteel ­gespleten. Die tweespalt is de spil waarrond zowel de serie als het boek draait. Het is een heel moedig boek trouwens: het steekt de draak met elk kamp en legt tegenstellingen bloot in al hun ­nuances en subtiliteiten. Ongeacht wie ­beweerde de oorlog te hebben ­gewonnen. ­Onder Vietnamezen blijven die tegen­stellingen en spanningen voelbaar, ze zijn nog altijd niet helemaal opgelost. Omdat nog niet alles is uitgepraat.

The Sympathizer geeft culturele, historische, politieke en zelfs linguïstische details ongelofelijk nauwgezet weer. Waarom was dat nodig?

Park: Omdat alleen zo de serie aanspraak kan maken op waarachtigheid. Ik ben heel benieuwd hoe een Viet­namees publiek zal reageren. Of meer in het algemeen: hoe een publiek zal reageren dat zich de jaren zeventig nog herinnert. We hebben ons uiterste best gedaan om een correct portret van die tijd te tonen.

Heb je daarvoor een beroep gedaan op experts?

Park: We hebben diverse des­kundigen geraadpleegd over culturele en taalkundige bijzonderheden, en dat in elke etappe, van de eerste brainstorm­sessies tot in de montagekamer. Tot zelfs in de postproductie, toen we ­speciale ­effecten hebben toegevoegd. Om een voorbeeld te geven: we ­hebben nagegaan of we een reclamebord of een gebouw moesten verwijderen om het beste de sfeer te vatten van Saigon in de oorlogsjaren. Halfweg de serie, in aflevering vier, duikt het personage De Auteur op. Hij is een regisseur die op de Filipijnen een film gaat draaien over de Vietnamoorlog. De Auteur is ziekelijk geobsedeerd door authenticiteit en ­historische precisie. Wel, ik kan u verzekeren: wij waren nog véél erger. (schatert)

Waar botste je op bij het adapteren van het boek naar film?

Park: De roman is heel compact en strak verteld. Die vaart wilden we ­behouden, inclusief de verrassings­elementen die de kijker op het ­puntje van zijn stoel houden. Scenarist Don McKellar en ik hebben ernaar ­gestreefd de serie even doordacht te maken als het boek. Daarvoor ­moesten we de ideologische valkuilen over­stijgen. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar voor mij is dat juist de essentie van het verhaal. De serie neemt geen politiek standpunt in, maar toont hoe mensen in elkaar zitten.

Robert Downey Jr. speelt een CIA-spion, een politicus, een universiteitsprofessor én een filmregisseur. Is er een verband tussen die personages?

Park: Het idee zat al een beetje in de roman van Viet Thanh Nguyen. Een ­acteur die een individu speelt dat zelf een rol speelt, dat biedt kansen om ­illusies op te roepen, toespelingen te ­maken, twijfel te zaaien. Zo kwamen we erop om één persoon, Robert Downey Jr., de verschillende facetten van het ­Amerikaanse imperialisme te laten vertolken: van regelrechte inmenging tot culturele soft power. Dat zat ook in de ­roman, maar op een andere, specifiek literaire manier. Het was aan mij om dat uit te drukken met visuele middelen.