Schrap wat niet past: door het recente overlijden van koningin Elizabeth kon het vijfde seizoen van The Crown op geen beter/slechter moment komen. Terwijl de liefde voor het Britse koningshuis nooit groter is geweest, komt er steeds meer kritiek op hoe echte feiten en personen in de Netflix-hit door de fictiemolen worden gedraaid. Deze hete hangijzers kunnen The Crown maken of kraken.
Het complot tegen de koningin
Het was Dame Judi Dench die de kat onlangs de bel aanbond. In een open brief in The Times hekelde de actrice, die in 1988 door de Queen in de adelstand werd verheven, vorige maand hoe de populaire Netflix-reeks The Crown ‘de grenzen tussen historische accuraatheid en sensatiezucht doet vervagen’. Dench riep de streamingzender op bij elke aflevering een disclaimer te voorzien die de kijker duidelijk moet maken dat hij naar een fictiereeks zit te kijken en zeker niet alles mag geloven wat hij ziet.
In een open brief hekelde actrice Judi Dench hoe The Crown ‘de grenzen tussen historische accuraatheid en sensatiezucht doet vervagen’.
Voor de leek: The Crown belicht de verschillende periodes in het koningschap van de recent overleden Elizabeth II. Al sinds jaargang één, die zich halfweg de vorige eeuw afspeelde, wordt daarbij van feit en fictie een verslavende cocktail geshaket, maar naarmate de reeks dichter bij het heden komt, kent ze meer en meer tegenstanders, die dat recept verwarrend vinden en menen dat de kijker beter moet worden geïnformeerd over wat echt is en wat niet. Die oproep klinkt luider dan ooit nu de Britse natie om de dood van de vorstin rouwt.
Dat het nieuwe, vijfde seizoen de gebeurtenissen uit de eerste helft van de jaren negentig behandelt, is een bijkomende reden voor ongerustheid: dat was de periode waarin drie van de Queens vier kinderen uit de echt scheidden en waarin de geliefde prinses Diana stierf in een auto-ongeluk dat de wereld schokte. Dat laatste komt dit seizoen overigens niet aan bod, maar wordt ongetwijfeld de felst geanticipeerde én meest gevreesde verhaallijn van het zesde en laatste seizoen.
De eerste nieuwe aflevering bevat weinig echtelijke beslommeringen en des te meer politiek, maar ze ligt bij het Britse volk niet minder gevoelig. Volgens The Crown zou Charles, die zich twee maanden geleden op 73-jarige leeftijd eindelijk op de troon mocht hijsen, al in 1991 plannen hebben gesmeed om de plaats van zijn moeder in te nemen. De scène waarin de ongeduldige kroonprins, gespeeld door Dominic West uit The Wire, toenmalig eerste minister John Major (een onherkenbare Jonny Lee Miller uit Trainspotting) voor zijn kar probeert de spannen is zonder meer potente televisie, maar bevat ze ook een grond van waarheid? ‘Absoluut niet’, aldus de echte Major, die de verhaallijn via een woordvoerder ‘een karrenvracht nonsens’ noemde, verzonnen om een zo groot mogelijke dramatische impact te genereren.
De tegenkanting van Dench, Major en verschillende andere bekende Britten heeft ertoe geleid dat Netflix vorige maand de geëiste disclaimer onder de trailer heeft gezet – iets wat het de voorbije vier seizoenen steevast geweigerd had. 1-0 voor de criticasters.
Het annus horribilis 1992
De discussie over de verantwoordelijkheid van The Crown is complex. Aan de ene kant is er de artistieke vrijheid van de makers, die hun reeks altijd hebben gepresenteerd als ‘een drama, gebaseerd op historische feiten’. Aan de andere kant heb je de vaststelling dat zoveel van wat je ziet wél echt gebeurd is. Dan hebben we het niet alleen over de alom bekende feiten (echtscheidingen, politieke strubbelingen), maar ook over van de pot gerukte details, of zaken uit de persoonlijke levenssfeer die vóór The Crown alleen onder royaltywatchers bekend waren. Als je daar de griezelig accurate casting bij optelt, krijg je kijkers die in opperste verwarring achterblijven. De manier waarop de nieuwe Diana – Elizabeth Debicki neemt overtuigend over van Emma Corrin uit seizoen 4 – het gezicht naar beneden houdt terwijl ze de ogen opslaat, is bijvoorbeeld te realistisch voor fictie. Zo zijn we meteen bij de échte schandalen van dit seizoen beland.
Wij stellen ons voor dat de kersverse koning Charles III naar The Crown kijkt en trots is op zichzelf. Al zal hij wel even slikken bij de aflevering over Camillagate.
De Queen zelf zette in november 1992 met een speech het vergeten Latijnse begrip ‘annus horribilis’ weer op de kaart. In wat een prachtig jubileumjaar had moeten worden – Elizabeth zat precies veertig jaar op de troon – scheidde haar dochter prinses Anne van haar eerste echtgenoot Mark Phillips. Prins Andrew en zijn vrouw Sarah Ferguson gingen uit elkaar, net als Charles en Diana. En in november brak er brand uit in Windsor Castle. De Britse regering betaalde voor de renovatie, op voorwaarde dat de koninklijke familie ermee instemde voortaan belastingen te betalen. Echt wat je een annus horribilis noemt, dus. De gelijknamige aflevering is een eerste ernstige test die de makers van The Crown met glans doorstaan. Geen spatje sensatie in een opvallend sereen uur televisie, met veel lange praatscènes die zich binnenskamers en vooral onder de Windsors zelf afspelen – wat aangetrouwd is, blijft buiten staan. Zo wordt de impact van de dramatische gebeurtenissen op een familie getoond, die eerder toevallig van koninklijken bloede is. Het is ook een prachtige showcase voor actrice Imelda Staunton (Dolores Umbridge uit Harry Potter), die met niks dan haar ogen de vele kopzorgen van de vorstin voor u uitspelt.
Fun fact: in de aflevering Annus Horribilis komt ook de naam van John Bryan voor, in Vlaanderen bekend als de ex-man van Astrid Bryan. In een theekransje met zijn moeder noemt prins Edward hem als een van de minnaars van zijn vrouw Sarah Ferguson. De twee waren in Saint-Tropez gefotografeerd terwijl den John op Fergies koninklijke tenen zoog. Echt gebeurd!
Camillagate: de kroonprins als tampon
Valt er verder voor de roddelaars en achterklappers niks te smullen dit seizoen? Echt wel! Bijna een volledige aflevering gaat op aan de ontstaansgeschiedenis van Diana: Her True Story – In Her Own Words, het boek van Andrew Morton dat in 1992 een bom onder de monarchie legde. Ook haar geruchtmakende BBC-interview met journalist Martin Bashir uit 1995 komt aan bod. Dodi Fayed, de minnaar met wie de prinses enkele jaren later in een Parijse tunnel om het leven zou komen, wordt geïntroduceerd door middel van een uitgebreid maar weinig flatterend portret van zijn puissant rijke vader Mohamed (zie kader). En Sarah Ferguson wordt afgeschilderd als een wellustige rosse furie.
De man van het seizoen is Charles. Doorheen de tien afleveringen wordt voortgeborduurd op de (fictieve?) premisse dat de kroonprins al in de nineties de plaats van zijn moeder wilde innemen. Hij lobbyt, verzamelt als een soort schaduwmonarch progressieve krachten om zich heen, laat zich nog vóór zijn ex uitgebreid door de BBC interviewen en probeert op het einde ook de nieuwe premier Tony Blair aan zijn kant te krijgen. Maar het gekke is dat hij er best goed uit komt. Niet alleen heeft acteur Dominic West een pak meer charme dan zijn reële tegenhanger, hij toont ook een man die het beste met zijn land en de monarchie voorheeft. Een man die het onderwijs wil hervormen, achtergestelde jongeren steunt en gedreven wordt door een oprecht verlangen om de kroon ook in de eenentwintigste eeuw een rol van betekenis te laten spelen. Wij stellen ons voor dat de kersverse koning Charles III naar The Crown kijkt en trots is op zichzelf. Al zal hij wel even slikken bij de aflevering over Camillagate.
In het kort: op een avond in 1989 belde Charles met zijn getrouwde minnares Camilla Parker-Bowles. In hun zes minuten durende gesprek, dat toevallig door een radioamateur werd openomen, gingen de twee algauw over tot vieze praat, waarbij Charles zich onder andere liet ontvallen dat hij als Camilla’s tampon zou willen reïncarneren. In januari 1993, nauwelijks een paar maanden nadat Charles en Diana formeel uit elkaar waren gegaan, werd de letterlijke transcriptie van het gesprek in de tabloids afgedrukt en moest Charles, en bij uitbreiding zijn hele familie, door het stof.
Het is veruit de smeuïgste episode uit dit seizoen van The Crown, maar anno 2022 compleet onschadelijk. Ze zegt vooral veel over het bedenkelijke niveau van de Britse pers in die jaren. In 2000 werd Camilla door Elizabeth officieel aanvaard als de vrouw in Charles’ leven. In 2005 trouwden ze en inmiddels zit ze al enkele maanden naast hem op de Britse troon. Zie ze daar zitten, die twee oude knarren: als kijker van The Crown wilt u hun vieze praat van dertig jaar geleden toch ook het liefste meteen weer vergeten?
The Crown – seizoen 5
Vanaf woensdag 9/11 op Netflix.
#TheCrownSoWhite?
In het derde seizoen van The Crown trok één figuur in het bijzonder de aandacht van journaliste McKenzie Jean-Philippe: voor de website Oprah Daily schreef ze een artikel over Sydney Johnson, de persoonlijke assistent van de voormalige koning Edward VIII en het enige zwarte personage in drie jaargangen – ook al had hij in de reeks slechts een minuscule rol. ‘Eindelijk iemand die níét wit is in The Crown!’
In seizoen vijf keert Johnson uitgebreid terug als assistent van de Egyptische tycoon Mohamed Al-Fayed, eigenaar van het Parijse Hôtel Ritz en het Londense warenhuis Harrods. Dat is echt gebeurd: de vader van Lady Diana’s laatste minnaar Dodi Fayed was geobsedeerd door het Britse koningshuis en kocht in 1986 de Parijse woning van Edward VIII en diens vrouw Wallis Simpson. Op dat moment nam hij ook Johnson in dienst.
De hele derde aflevering van dit seizoen wordt ingenomen door Al Fayeds wanhopige pogingen om door de Britse kroon te worden aanvaard, met Johnson onvermoeibaar aan zijn zijde. Het is een amusante episode, die echter nauwelijks bijdraagt aan de koninklijke saga. De Windsors zelf komen nauwelijks in beeld, en als alibi om Dodi en Diana aan elkaar voor te stellen is vijftig minuten televisie wel wat veel. Wij hebben vooral de indruk dat Johnson en Al Fayed de reeks eindelijk van een beetje kleur moesten voorzien. Wie zei er dat de makers van The Crown niet naar de verzuchtingen van het volk luisteren?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
