Tim Van Aelst over ‘Billie vs Benjamin’: ‘Moppen maken over rechtse witte mannen blijft moeilijk’

Met het comedydrama Billie vs Benjamin heeft Tim Van Aelst een moderne Romeo en Julia afgeleverd. Met de Capulets als linkse sokken en de Montagues als rechtse ballen.

‘Ergerlijk personage!’

‘Dit is echt verschrikkelijk!’

‘Oei?’

Het idee was helder – een liefdesverhaal in gepolariseerde tijden – maar de eerste leescommissie binnen productiehuis Shelter (makers van onder meer Studio Tarara, Wat als? en Benidorm Bastards) was unaniem: te extreme figuren.

‘Zo extreem dat de mayonaise echt niet pakte’, vertelt Tim Van Aelst. ‘Het heeft lang geduurd voor we de juiste toon beet hadden in dit bijzonder gevoelig politiek klimaat. Je moest geloven dat Billie en Benjamin een koppel konden zijn, maar tegelijk mochten ze ook niet te braaf zijn.’

Van Aelst, die de zesdelige reeks samen met David Vennix schreef, en ze regisseerde samen met Dries Vos, noemt Billie vs Benjamin het moeilijkste dat hij al gemaakt heeft. Aldus de man die na Studio Tarara – de reeks die VTM-nostalgie, MeToo en iets met een ananassketch foutloos combineerde – met tien kilo minder en een burn-out achterbleef. ‘Oké, misschien beweer ik dat wel bij elk fictieproject. Maar Safety First was makkelijker dan Studio Tarara. En Billie vs Benjamin viel me nog lastiger.’

Uiteindelijk vonden Van Aelst en Vennix hun toon. Vooral door de meest ergerlijke kwaliteiten van zowel links als rechts naar hun beste vrienden (rollen van Joke Emmers en Jeroen Perceval) door te spelen. ‘Onze wingbacks, zoals dat in voetbaltermen heet.’ Akkoord, Benjamin (Ward Kerremans) paintbalt, gniffelt om foute memes op Telegram en koketteert met Avondland, een soort kruising tussen de Amerikaanse alt-right Proud Boys (let op de Fred Perry-polo’s) en onze haatscouts van eigen kweek. En Billie (Charlotte Timmers) bakfietst, smeert vegan toastjes met haar vingers als mes en straalt zoveel ‘Wir schaffen das’ uit dat zelfs Angela Merkel het een beetje zu krank zou vinden. Maar opvallend genoeg is dat niet zo ‘ergerlijk’, ‘verschrikkelijk’ en ‘oei’ als het klinkt. ‘Benieuwd hoe de reeks het in het buitenland gaat doen. Ik vrees dat dat geen evidentie wordt.’

In wezen is er geen reeks die, althans op papier, zo snel zo veel kijkers kan wegjagen: jullie houden zowel links als rechts een spiegel voor.

Tim Van Aelst: We zullen zien. We houden de kerk toch in het midden? We hebben uiterst rechts of extreemlinks toch niet als het ultieme kwaad afgeschilderd? Ik wil nog niet te veel weggeven, maar Billie daagt soms zelfs harder uit dan Benjamin. We vonden het heel belangrijk om als schrijvers neutraal te blijven.

Met welk deel van het spectrum valt er het makkelijkst te lachen?

Van Aelst: Puur technisch? Met links. Billie probeert Tommie, het personage van Jeroen Perceval, wel als een neanderthaler neer te zetten, maar bijzonder hilarisch is dat niet. Terwijl ik zeker ben dat er in veel huiskamers wel gegniffeld zal worden – en daarna betrapt gekeken – wanneer Tommie op een barbecue een vegetariër- en vrouwonvriendelijke grap maakt over ‘ander vlees in haar mond’. (denkt na) Charlotte en Joke hebben prikken kunnen uitdelen, maar het blijft gewoon ook moeilijk moppen maken over rechtse witte mannen. We hebben er ons het hoofd al over gebroken bij Shelter, maar ik heb daar nog geen verklaring voor.

De reeks kijkt enigszins als een modern sprookje. Als in: het is moeilijk om te geloven in een succesvol koppel van twee politiek vgeëngageerde mensen met een fundamenteel ander wereldbeeld.

Van Aelst: Snap ik. Nochtans ben ik ervan overtuigd dat er vandaag ergens in Vlaanderen een Anuna De Wever en Dries Van Langenhove samen gelukkig op de bank zitten.

Hoe werkt zo’n alt-right-en-alt-leftkoppel? Een brandend kruis in andermans voortuin neerpoten is oké, zolang je daarna maar een boom plant om de CO2-uitstoot te compenseren?

Van Aelst:(grinnikt) Ze bestaan, zo’n koppels, maar evident zal zo’n relatie waarschijnlijk niet altijd zijn. Uit een Amerikaans onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat niet het uiterlijk maar de politieke oriëntatie het grootste breekpunt op dates was. Dat zegt veel over het klimaat waarin we leven. En mijn broer Peter (Van Aelst, onderzoeksprofessor politieke wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen, nvdr.) heeft ook onderzoek gedaan naar affectieve polarisatie. In een notendop: hij vroeg respondenten om een score van 1 tot 10 te geven aan bepaalde groepen mensen – christenen, joden, witte mensen, vrouwen enzovoort. De allerlaagste score – amper 2 op 10 – ging naar ‘mensen van de andere partij’, welke partij dat dan ook was. Eigenlijk is het idee voor Billie vs Benjamin daar ontstaan, omdat ik dat resultaat zo frappant vond.

Hun verhaal gaat niet zozeer over liefde, eerder over angst, bedenkt de verteller in de reeks zich. Op welke manier?

Van Aelst: Extreemrechts en extreemlinks ontmoeten elkaar in een angst voor de toekomst. Rechts vreest dat er niet genoeg zal zijn voor ‘ons’ – alles geraakt op, zelfs hun territorium – terwijl links vreest dat er niet genoeg zal zijn voor de ander. Dat ze daklozen en vluchtelingen niet meer zullen kunnen opvangen en we de aarde stilaan hebben uitgeput. We hadden daar dieper op kunnen ingaan. Maar je wilt als tv-maker ook niet de pastoor uithangen.

Wat had de pastoor in jou nog willen meegeven?

Van Aelst: ‘Denk gewoon allemaal wat meer vanuit liefde, jongens.’ (denkt na) Nee. ‘Gaan we echt wachten tot er iets dramatisch gebeurt alvorens weer milder te worden?’ Dat is de crux. Ik dacht bijvoorbeeld dat de bestorming van het Capitool zo’n drama zou zijn voor de VS, het begin van een reset. Maar blijkbaar was dat nog niet erg genoeg. Daar zijn vijf mensen gestorven, maar men doet alsof een stel kwajongens daar gewoon voor de grap is binnengevallen. Moet Nancy Pelosi (voorzitter Huis van Afgevaardigden, nvdr.) al gelyncht worden vooraleer de rust even terugkeert?

Door corona moesten de opnames een tijdje uitgesteld worden. Heeft de pandemie het verhaal op een of andere manier aangetast?

Van Aelst: Het was een beetje ‘vervelend’ dat we de militairen ondertussen van straat hebben gehaald, terwijl die wel een rol spelen in onze eerste aflevering. Maar verder heeft het uitstel de reeks niet echt veranderd. De klassieke polarisering in de maatschappij lijkt in deze pandemie wel even vervangen door iets anders, maar die klauwt zich wel een weg terug wanneer corona eenmaal van de baan is. Wanneer Vlaams Belang in 2024 de grootste partij wordt en het weer over het cordon sanitaire gaat bijvoorbeeld.

In deze pandemische tijden had Billie vs Benjamin ook gewoon een simpele romcom kunnen zijn. Extreemlinks en -rechts lijken elkaar vandaag mooi te vinden in gedeelde vaccinwoede.

Van Aelst: Corona heeft inderdaad een paar interessante groepen dichter bij elkaar gebracht. Op zo’n antivaxbetoging loopt de vegan in zijn tuinbroek gewoon schouder aan schouder met de Schild & Vrienden-adept in zijn kaki. Een vreemde symbiose. Nu ja, zo vreemd is dat ook weer niet. (tekent een wereldbol in de lucht) Als twee mensen op aarde steeds verder van elkaar weg bewegen, komen ze uiteindelijk toch weer samen.

Een niet onaardig deel van de eerder genoemde protestmeute zal je nochtans vertellen dat de aarde plat is. Maar passons. Hoe fiets jij zelf door een gepolariseerde wereld?

Van Aelst: Tien jaar geleden had ik daar meer problemen mee. Ondertussen probeer ik milder te zijn. Dat is zeker ook de invloed van mijn broer, die ervoor pleit om altijd te blijven luisteren. Zelfs naar de extreemste meningen. (denkt na) Het mag gerust knetteren. Zo mis ik de vurige tv-debatten van vroeger, debatten waarin men het totaal oneens met elkaar was, maar iedereen wel netjes bleef. Vandaag kabbelt alles wat aan de oppervlakte, of er wordt geroepen, gedrongen en op de man gespeeld. Vooral dat laatste stoort me mateloos. Voer het debat op een nette manier en – om het weer met voetbal te zeggen – antwoord op het veld.

Nog splijtzwammen ontdekt tijdens het schrijven met Vennix?

Van Aelst: We kunnen bijvoorbeeld uren discussiëren over de democratie. We verschillen daarover enigszins van mening. (grinnikt) David en ik zijn beiden politieke dieren, zowel wat de Belgische als de Amerikaanse actualiteit betreft. Tot op het punt dat het soms te fanatiek en haast snobistisch wordt.

Fanatiek, zeg je?

Van Aelst: Als ik te veel politiek volg, raak ik zelf wat gepolariseerd, wat gefrustreerd en op den duur trap je ook in de val van de angst. ‘Oei, dat is een gigantisch probleem. Ik móét daar wakker van liggen.’ Terwijl wakker liggen nooit iemand heeft geholpen.

Ik weet dat je al jaren mediteert. Dat uur in lotushouding heeft natuurlijk weinig zin als je je daarna meteen laat opnaaien door de actualiteit.

Van Aelst: Exact! Ondertussen is mijn weegschaal weer in balans: een halfuur meditatie per dag en veel minder politiek. (denkt na) Het is een delicaat evenwicht tussen bekommerd blijven en wegkijken. Ik snap dat mensen denken: het interesseert me niet meer, ik stop met lezen en kijken. Ik snap dat. Maar dan moeten die mensen vooral ook niet meer gaan stemmen.

Is dat waar Vennix en jij van mening verschillen over democratie?

Van Aelst: Absoluut. Mijn geloof in enkelvoudig stemrecht ben ik al een tijdje kwijt. One man, one vote: klinkt heel goed, tot je in straatinterviews ziet hoe weinig sommige mensen van actualiteit en politiek kennen. Toegegeven, ik heb nog geen alternatief kunnen bedenken.

Je liet je op de set bijstaan door Dries Vos. Geen trek om alleen te regisseren?

Van Aelst: Zeer veel zin in. Maar aangezien ik daarnaast ook een productiehuis moet runnen, is dat technisch onmogelijk. Anderzijds: ik werk ook wel goed in team. Zo kan ik tussendoor de montagekamer in om te zien wat we aan het maken zijn. Want ik heb een enorme angst om pas achteraf te merken dat we cruciale scènes missen. Het was bovendien een fijne samenwerking met Dries, een samenwerking waar ik weer uit geleerd heb.

In de embryonale fase was Studio Tarara nog een old-school sketchshow, zonder één MeToo-referentie erin. Heeft deze reeks ook zo’n evolutie doorgemaakt?

Van Aelst:Het was onvermijdelijk dat David en ik ooit iets met onze politieke obsessie zouden doen. Maar dat het een liefdesverhaal zou worden, had ik niet verwacht. Dat is de invloed van Sofie (Peeters, showrunner en Van Aelsts vriendin, nvdr.). Dankzij haar is het ondanks de zware thematiek toch ook een warme reeks geworden.

Het was ons wel vrij snel duidelijk dat we een comedydrama moesten maken. In de toekomst verandert dat misschien, maar vooralsnog mikken wij op een breed publiek. En ik vind een politiek drama als Borgen ook geweldig, maar wij wilden humor gebruiken om het thema zuurstof te geven.

‘You win some, you loose some.’ Van Aelst haalt de schouders op. Eind november greep Shelter naast een vierde International Emmy Award voor non-scripted entertainment. Da’s liefde, waarin Jens Dendoncker studies over de liefde in de praktijk testte, moest de duimen leggen voor de Britse versie van The Masked Singer. ‘We hebben driemaal gewonnen met een pitch van één zin die je meteen omverblies. Dat miste Da’s liefde een beetje. Ik ben trots op het programma, maar het was geen killer pitch. Dat speelt mee.’

Onder de vier genomineerden was ook de Mexicaanse versie van The Masked Singer. Geen idee wat dat exact zegt over de staat van televisie, maar een echt positieve spin valt daar niet aan te geven.

Van Aelst: De duimen moeten leggen voor The Masked Singer, tot daaraan toe, maar voor een adaptatie? Da’s vervelend. Het verschil tussen iets van nul bedenken of het louter vertalen voor je eigen land is gigantisch. (denkt na) Er worden vandaag geweldige documentaires en fictiereeksen gemaakt, maar wat entertainment betreft, lijkt de creativiteit soms wat zoek.

Lineaire tv worstelt vandaag ook. Zeker fictiereeksen.

Van Aelst:Het journaal, VTM nieuws, sport en de grote shows houden nog stand, maar dat heel veel programma’s het moeilijk hebben, lijkt me wel duidelijk. Waar gaan we heen? Niemand die het weet. Ik zie mijn kinderen van zeventien en dertien jaar alvast geen tv meer kijken. Tenzij we ze echt dwingen om mee te kijken.

Ten huize Van Aelst worden de nattehaartjesmomenten manu militari afgedwongen?

Van Aelst: Zeker. Heerlijk toch, zo’n vals gevoel van gezelligheid? (lacht)

Zie je de toekomst pessimistisch in?

Van Aelst: Nee. De zenders zijn zich nu aan het heruitvinden en dat kraakt logischerwijs. Maar als maker vraag ik me vooral af wat jonge mensen nog boeit. Of waarvoor je mensen nog thuis kunt houden? Dat zijn vragen die je vroeger nooit moest stellen. (droog) Vandaag moet alles vooral ‘dwingend’ zijn, laat ik me vertellen. Maar die term kun je niet in een formule gieten. Wat dan weer het mooie is aan dit creatieve beroep: de zoektocht stopt nooit.

Tim Van Aelst

Geboren in 1978 in Kontich.

Studeert geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen.

Maakt met productiehuis Toreador Tomtesterom, M!LF en Trigger Happy.

Richt later productiehuis Shelter op, dat met Hoe zal ik het zeggen?, Benidorm Bastards en Wat als? ondertussen goed is voor drie Internationale Emmy’s.