Schuld of Onschuld? In de interactieve reeks ‘Assisen’ beslist u zélf

Assisen: de balletmoord laat u na zes afleveringen zelf bepalen of een danseres schuldig is aan moord. Lenny Van Wesemael regisseerde de eerste interactieve Vlaamse fictiereeks. ‘Een rechtbankdrama rond een danscompagnie moet haast wel ook over MeToo gaan.’

Voelt het even vreemd wanneer rechter Katelijne Verbeke ons halverwege de eerste aflevering strak door de vierde muur aankijkt en diets maakt dat wij beslissen over het lot van de beklaagde?

Ja.

Maar als we dan toch streng toegesproken moeten worden, dan zijn we blij dat het door Katelijne Verbeke is.

Met het interactieve rechtbankdrama Assisen: de balletmoord hoopt Play4 u met een fictiereeks wekelijks plichtbewust aan het speuren te zetten zoals we dat tegenwoordig enkel nog doen bij De mol of The Masked Singer. Zes afleveringen lang volgt u het assisenproces van gewezen prima ballerina Eveline Van Laecke (Violet Braeckman), die beschuldigd wordt van de moord op gerenommeerd choreograaf Samuel Indria (Geert Van Rampelberg). Indria, die er al jaren een buitenechtelijke relatie op nahield met Van Laecke, wordt dood aangetroffen na de première van Heavy Heart, de eerste voorstelling waarin Indria zijn muze had vervangen door een jonger talent. Aan het einde van de zesde aflevering beslist de kijker of de danseres schuldig is aan moord. Van de zevende aflevering werden twee versies opgenomen. Welke wordt uitgezonden, hangt af van wat de geïmproviseerde volksjury beslist. In de achtste krijgen we de ware toedracht te zien. Naast Braeckman en Van Rampelberg duiken ook Natali Broods, Filip Peeters, An Miller, Lukas Bulteel, Ben Segers, Joke Emmers en Veerle Dejaeger op. Het format komt van het productiehuis van James Cooke, dat al jaren volle theaterzalen trekt met hun interactieve assisenprocessen. De regie is in handen van Frank Van Mechelen (De indringer, Groenten uit Balen, De hel van Tanger) en Lenny Van Wesemael (Café Derby, Leef, #hetisingewikkeld), die ook meeschreef aan het scenario.

Assisen wil, in tijden van bingen en uitgesteld kijken, dwingende tv zijn. Iets om over te praten bij het koffieapparaat de volgende dag.

Lenny Van Wesemael:(knikt) Toen James me erover aansprak, was ik meteen geïntrigeerd. Persoonlijk mis ik het soms om te verlangen naar een reeks. Ik heb mijn reeksen liefst in kleine porties, zodat ik er week na week nog eens op kan kauwen achteraf.

De Netflix-film Bandersnatch van Black Mirror-bezieler Charlie Brooker experimenteerde in 2018 al met de grenzen van interactiviteit. Als kijker kon je tientallen keuzes maken voor je protagonist. Dat leverde een interessante oefening op, maar niet per se een meeslepend verhaal.

Van Wesemael: Dat is ook zowat het enige voorbeeld dat ik kan bedenken. Brooker dreef de interactiviteit daar compleet op de spits. In Assisen kan je maar één beslissing maken, weliswaar een zeer grote. En los van het interactieve aspect staat ze er ook als een volwaardige fictiereeks. Wie écht geen zin heeft om actief mee te speuren, kan ook gewoon genieten van de reeks op zich.

Klopt het dat jullie goed naar De mol hebben gekeken ter voorbereiding?

Van Wesemael: Net omdat we zo weinig voorbeelden hadden, was het interessant om te bestuderen hoe zij de spanning opbouwen en de kijker misleiden. Maar daar houdt de vergelijking ook meteen weer op. We hebben vooral assisenzaken bestudeerd om ons voor te bereiden.

Wat viel je daarin op?

Van Wesemael: Ik hield vooral de beschuldigden in de gaten. Vaak komen zij met verhalen en bezopen verklaringen af waarvan je denkt: Jezus, welke derderangsschrijver heeft dit verzonnen? (lacht) En toch. Dan volg je zo’n zaak waarin je een beklaagde onomwonden ziet liegen en fantaseren, en ga je plots toch weer twijfelen. Omdat ze het zelf allemaal wel lijken te geloven.

Zonder al te veel weg te geven: in de danscompagnie van Indria blijkt grensoverschrijdend gedrag schering en inslag, in allerlei gradaties. Het vraagt weinig verbeelding om daar een bekende Vlaamse MeToo-zaak in te zien.

Van Wesemael:(diplomatisch) Is dat zo?

Schreven jullie met de zaak-Fabre in gedachten?

Van Wesemael:Assisen is niet op één specifieke zaak geïnspireerd. En de zaak-Fabre was helaas ook geen uniek geval: overal duiken MeToo-schandalen op. En die hebben we de laatste jaren allemaal met veel aandacht gevolgd.

Enkele uren voor Indria dood wordt aangetroffen, geeft hij een speech waarin hij het vroegere grensoverschrijdende gedrag in zijn troep aanhaalt. ‘Ik bied mijn oprechte verontschuldigingen aan aan wie zich gekwetst voelt’, klinkt het. Een non-excuus dat woord voor woord uit de brief van Fabre kwam die hij tijdens zijn proces liet voorlezen. Dat is toch meer dan een easter egg?

Van Wesemael:(lacht) Nogmaals, we hebben niet op één zaak gefocust. Er is bijvoorbeeld ook een personage dat John Nasser heet, doet dat een belletje rinkelen? (de Amerikaanse sportarts Larry Nassar misbruikte honderden jonge turnsters, onder wie Simone Biles, nvdr.) Het zou jammer zijn mocht de klemtoon hierop komen te liggen. Dit verhaal is nooit begonnen als een MeToo-verhaal, maar als het verhaal van Eveline, een prima ballerina die moet stoppen met dansen. En alle tristesse die dat besef met zich meebrengt. We hebben wel wat balletdocumentaires bekeken, en wat daar telkens in terugkwam, was de angst voor die fin de carrière. De dag dat hun lijf het niet meer trekt. Ik ken die arena een beetje en ik vond dat geweldig boeiend. Het is een stukje jeugd dat je moet afgeven: plots mag je zelf niet meer schitteren, maar moet je anderen leren hoe ze moeten schitteren. (denkt na) Alleen: als je een rechtbankdrama rond een danscompagnie schrijft, dan wordt het haast onvermijdelijk om er een MeToo-zaak in te stoppen. Hoe meer je gaat opzoeken, op hoe meer van zulke verhalen je botst. Waarmee ik niet wil zeggen dat het er overal zo aan toegaat.

De relatie tussen Van Laecke en Indria zelf is genuanceerder. Een buitenechtelijke relatie is misschien onfris, maar niet bepaald strafbaar. Alleen…

Van Wezemael:Blijft hij wel haar baas en zit je met een onevenwichtige machtsverhouding. Zeker omdat hun verhouding al jaren aan de gang is, al sinds ze nog zeer jong was. Er is ook wel sprake van echte liefde tussen die twee. Zeker van haar naar hem toe, maar op zijn manier ziet hij haar ook graag. Eveline is destijds echt voor hem gevallen en wilde niet gewoon haar carrière vooruit helpen. Het is niet altijd zwart-wit en dat maakt het een pak interessanter dan gewoon ongenuanceerd een bad guy aanduiden.

Christine Mussche, de advocate die onder andere de slachtoffers in de zaak-Fabre en de zaak-De Pauw vertegenwoordigde, zegt graag: ‘Als je een man wil leren kennen, geef hem dan macht. En dan zie je pas hoe vaak het fout loopt.’

Van Wesemael:(grinnikt) Zegt ze dat? We hebben elkaar onlangs ook gesproken en toen hamerde ze vooral op het belang van educatie en preventie. Als men op de werkplek na de eerste klacht meteen het gesprek aangaat, kan veel erger vermeden worden. Veel daders kunnen zich dan nog herpakken. Los van een paar psychopaten, zien de meesten dan wel hun fout in.

Je kent die arena, zei je. Op welke manier?

Van Wesemael: Ik ben altijd met dans bezig geweest, al was het nooit op een Ballet van Vlaanderen-niveau. Ik werkte choreografieën uit en had ooit mijn eigen rolschaatsdansgroep, Blades on Vinyl. Een uit de hand gelopen hobby, maar we hebben wel behoorlijk vaak opgetreden. Voor Assisen werkten we samen met Wim Vanlessen (voormalig topdanser, nvdr.) en ik merkte dat we elkaar snel begrepen.

Ook Ben Segers, jouw lief, speelt mee in Assisen. Na zijn rol in Dealer mag hij hier opnieuw bewijzen dat hij veel te lang in exclusief komische rollen is gecast.

Van Wesemael: Contrair casten maakt alles wat spannender. Voor mij en voor de acteurs. Ik hoor acteurs die hier over de vloer komen regelmatig klagen over hoe ze steeds weer hetzelfde type moeten spelen. Terwijl ze uiteraard veel meer kanten hebben. En geef toe: evil Geert Van Rampelberg is toch heerlijk?

Filip Peeters speelt de advocaat van de beklaagde. Heb je lang moeten aandringen? Hij had het acteren afgezworen en zich op banketbakken gestort.

Van Wesemael:(lacht) Filip heeft veel aspiraties en interesses. Maar hij kan het acteren blijkbaar niet laten. En daar ben ik zeer blij om. Er is ook geen regel die zegt dat je niet tegelijk gepassioneerd mag zijn door fictie, taart en charcuterie, toch?

Charcuterie?

Van Wesemael: Filip heeft echt véél interesses.

Komt er een tweede reeks van Assisen? Play4 leek daar al op te hinten.

Van Wesemael: Mocht er ooit een tweede seizoen komen denk ik niet dat ik zal regisseren. Ik vond het een zeer fijn project, maar ik heb nog te veel andere ambities. Zo heb ik sinds de dood van mijn moeder, twee jaar geleden, het gevoel dat ik een nieuwe film moet maken. Haar overlijden en de abruptheid ervan – ze overleed op haar 74e onverwacht aan een hersenbloeding – heeft me behoorlijk getekend. Ik heb het gevoel dat ik er een ander mens door ben geworden.

Op welke manier?

Van Wesemael: De dag dat je moeder wordt, verander je. Maar de dag dat je je moeder verliest, verander je ook. Plots wéét ik dat het leven eindig is. Enfin, ik wist dat al, maar ik stond er vreemd genoeg nooit bij stil hoewel ik mijn vader al heel jong verloor. Je gaat nadenken over je eigen sterfelijkheid, wat je wil doorgeven aan je kind, wat je wil nalaten… (denkt na) Ik worstel ook met een enorm oneerlijkheidsgevoel: aangezien mijn vader me zo vroeg ontnomen was, had ik met het leven de deal gesloten dat mijn moeder zeker ouder dan negentig zou worden. Ik was daarvan overtuigd. Maar zo zit het leven blijkbaar niet in elkaar.

Heb je al een onderwerp in gedachten?

Van Wesemael: Hoewel ze helemaal niet geletterd was, voelde mijn moeder de nood om haar hele leven op papier te zetten. Dagboeken vol teksten over haar jeugd in Nederland, hoe ze al liftend in België terechtkwam en hier in een café ging werken tegen de zin van haar ouders … Ik heb enorm veel bronmateriaal. Dat voelt als de grootste schat die ze me heeft nagelaten. En ergens heb ik het gevoel dat ze die dagboeken ook voor mij heeft bedoeld. ‘Doe er iets moois mee, Lenny.’ Het is stilaan tijd om ermee aan de slag te gaan.

Zie je het als een tweeluik? Café Derby ging over jouw vader, een larger than life marktkramer.

Van Wesemael: Het was nooit de bedoeling, maar kijk. (grinnikt) En het is toch ook niet zo vreemd dat ik na een film over mijn vader nu eentje over mijn moeder wil maken?

In de rottigste der coronadagen vroeg je je nog hardop af of je je niet beter op tv zou concentreren. Je leek te twijfelen of je ooit nog een film zou maken.

Van Wesemael: Dat was toen ook een oprechte bedenking. Ik hou van tv: het is kicken om op korte tijd zoveel te realiseren. Maar het is ook fijn om af en toe eens minder gejaagd te werken. En je wordt toch filmmaker om, euh, films te maken. Dat de Belgische cinema na corona weer helemaal opleeft, geeft bovendien weer moed en goesting.