Panorama trok naar Canada, maar kwam terug met een documentaire die vooral over België ging.
De Panorama-documentaire van afgelopen zondag heeft al genoeg stof doen opwaaien, dankzij het fragment waarin enkele burgemeesters uit de Vlaamse rand vertelden hoe ze samen met de plaatselijke bouwpromotoren nieuwe inwoners screenden op hun bereidwilligheid om Nederlands te leren. Volgens de critici overtreden ze zo de wet om Franstaligen weg te houden uit hun gemeente.
Wat de reportage echter ook toonde, was dat sommige ambtenaren bereid zijn om de wet te overtreden om Franstaligen die zich willen vestigen in de rand net te helpen. Panorama liet namelijk een Franstalige Brusselaar met een verborgen camera aankloppen bij enkele administraties in de rand om informatie te vragen over een verhuizing. Volgens de wet mochten de ambtenaren de man enkel in het Nederlands te woord staan, maar in vier op de tien gevallen werd er overgeschakeld in het Frans om de klant ter wille te zijn.
Wat in Dilbeek enkele weken geleden niet kon voor de zogezegde consul van de Ivoorkust, kan elders dus wel voor een inwoner van Brussel. Het beste bewijs dat de communautaire soep niet altijd zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend en dat het hele debat vaak gevoerd wordt over de hoofden heen van de mensen die dag in dag uit met elkaar samen moeten leven.
Nu, eigenlijk ging Randgevallen niet over de Vlaamse rand maar over een ander communautair slagveld, de Franstalige provincie Québec in Canada. Al is slagveld niet echt een goed woord, want over de Grote Plas lijkt alles peis en vree: de Engelstalige inwoners hadden dan ook uitgebreide ‘faciliteiten’, want ze kunnen er in de gemeenteraad van hun stadje hun eigen taal gebruiken en worden door de administratie ook desgewenst in het Engels te woord gestaan.
Alleen de rigide wet op het taalgebruik in bedrijven en bij opschriften van winkels en openbare gebouwen zorgde soms voor wat wrevel en zelf absurde toestanden: bij vliegtuigbouwer Bombardier moet het Frans bijvoorbeeld de voertaal zijn op de werkvloer wil men kans maken op overheidscontracten, terwijl de mensen daar zelf toegaven dat zelfs in Frankrijk alle handleidingen voor vliegtuigbouwers in het Engels zijn opgesteld.
Maar wat vooral opviel, was dat iedereen in Québec het maar normaal vond dat de Franstaligen hun taal probeerden te vrijwaren tegen de invloed van het Engels: zeflfs diegenen die een boete hadden gekregen van de taaltoezichters en nu in proces lagen met de staat, haddden eigenlijk geen bezwaar tegen het principe van de taalwetgeving, enkel tegen sommige onrealistische kantjes ervan. Of zoals een Engelstalige inwoner het uitdrukte: alles begint en eindigt bij respect.
Deze uitstekende Panorama-documentaire toonde aan dat beide kampen in België wat meer respect zouden mogen betuigen aangezien geen van beide de absolute waarheid in pacht heeft. En in die zin was het des te spijtiger dat ze dankzij dat ene fragment nu vooral gediend heeft om nog wat meer olie op het communautaire vuur te gieten.
Stefaan Werbrouck
