Porno op moeders wijze: ‘Mijn dochter mag een pornofilm maken. Maar mijn zoon?’

Strap in, we moeten het over porno hebben – niet zomaar wat blote mensen in flagrante delicto, maar wel een seksfilm gemaakt door vier bekende moeders, voor hun bloedeigen tieners. Knack Focus ging down the rabbit hole van de ethische porno.

BBC is niet alleen de Britse openbare omroep, op het erotische betaalkanaal Passion XL van Telenet zitten de grannies in de lift, MILF is de populairste categorie op Pornhub, en Belgen kijken het liefst op maandag naar seksfilms. Wie zich op dit thema stort, valt al snel als een ware Alice in Pornoland van de ene verbazing in de andere.

We mogen er dan wel lacherig over doen, wat vaststaat, is dat mensen graag kijken naar andere mensen die seks hebben. Of het nu gaat om ouderwetse blootbladen, betaalkanalen, gratis onlinecontent of een-op-eencontact via livestreams en platformen als OnlyFans: porno wordt in alle uithoeken van de wereld massaal geconsumeerd. Het is veilig om te zeggen dat de adultentertainmentwereld een veelvoud groter is dan de mainstream – waar we het doorgaans wél over hebben in dit blad. Afhankelijk van het onderzoek kan je ervan uitgaan dat zo’n zeventig tot negentig procent van mannen de afgelopen zes maanden naar porno keek, bij vrouwen gaat het om dertig tot zestig procent – al zijn zeker jonge vrouwen aan een inhaalbeweging bezig.

Wie kijkt, die zwijgt

Porno bannen is wishful thinking. Uit onderzoek van de KU Leuven weten we dat onze jongeren – zeker sinds de intrede van de smartphone – steeds vroeger naar porno beginnen te kijken. Van de twaalfjarigen (!) heeft veertig procent van de jongens al eens intentioneel naar porno gekeken, en dertig procent van de meisjes. Tegen hun zeventiende gaat het over negentig procent van de jongens en vijftig procent van de meisjes.

Porno is een pleasure dat voornamelijk als guilty wordt gecategoriseerd. Zonder overdrijven kan je stellen dat er evenveel gekeken wordt als dat erover gezwegen wordt. De pornosector zou dan ook een wereld zijn vol misbruik, louche pooiers en antifeminisme. En al die viriele seksfilmpjes met rondborstige blondines of grootgeschapen spierbundels vervuilen onze geesten met onrealistische verwachtingen rond hoe we moeten vrijen, of hoe lichamen eruit zien, toch?

Dat is ook wat Joke Devynck, Cath Luyten, Katja Retsin en Sylvia Van Driessche met enig afgrijzen vaststellen in de nieuwe Streamz-realityreeks Mama’s maken porno. De wetenschap dat dát de beelden zijn waarmee hun tienerkinderen online geconfronteerd worden, doet de vier bekende moeders vrezen dat hun kroost een vertekend beeld gaan krijgen van seks. Vandaar hun beslissing om een eigen pornofilm te draaien: The No Sleep Sleepover, precies op maat van jongeren. Want wat we zelf doen, doen we beter.

Porno vs porna

Mathias Sourbron, producer bij Charming Men Productions, het productiehuis achter het programma, vertelt dat ze meteen gecharmeerd waren door Moms Make Porn, het van oorsprong Britse format. Het productiehuis werkt geregeld voor een jonger doelpubliek en Sourbron geeft aan dat ze het een meerwaarde vinden om een realistischer beeld van seks te creëren dan wat je gemiddeld op Pornhub te zien krijgt. ‘Met de porno die de mama’s draaien, willen we bijvoorbeeld laten zien dat consent belangrijk is,’ zegt hij, ‘net zoals we agressie weren of bijvoorbeeld wel schaamhaar tonen. In de reeks merkt de dochter van Joke Devynck terecht op dat jongeren die nog nooit met iemand gevreeën hebben maar wel al jaren geregeld porno kijken een verstoorde blik ontwikkelen op wat seks is. Dat willen we bijsturen.’

Vandaar dat de programmamakers de handen in elkaar sloegen met Erika Lust, een Zweedse filmmaakster die al bijna twintig jaar bekendstaat om wat ook wel eens porna genoemd wordt, of ‘feministische porno’. Op haar onlineplatforms krijg je indiepornofilms te zien die wegblijven van de stereotypes, die realistische lichamen tonen en verhaallijnen bevatten vol verleiding en intimiteit.

Gratis money shots

Het is vooral cruciaal hoe porno gemaakt wordt, meer dan te focussen op wat er getoond wordt, vertelt porno-kenner Ben Van Alboom. Hij organiseerde onder andere Smut, het eerste pornofestival in België. Hij vertelt dat de industrie, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, vandaag juist heel vooruitstrevend is op vlak van werkomstandigheden en voorwaarden. ‘Performers verwachten fair pay, veiligheid en duidelijke afspraken’, zegt Van Alboom. ‘De tijd dat je zomaar wegkwam met ongeoorloofde praktijken, ligt ver achter ons. Als je Blake Lively mag geloven, worden er vandaag zelfs betere afspraken gemaakt op een pornoset dan in Hollywood.’

Bij Telenet, de telecomoperator die The No Sleep Sleepover zal aanbieden, horen we hetzelfde geluid. Vincent Stevens, vicepresident Entertainment, vertelt dat ze zo’n vijfhonderd titels van scènes en langspeelfilms aanbieden die geregeld worden geëvalueerd en vernieuwd. ‘Extremen zoals sm doen we niet, die kan je elders vinden’, zegt hij. Maar de zogenaamde porna, vrouwvriendelijke films zoals die van Erika Lust, slaan bij hun abonnees niet aan. ‘We hebben dat een aantal keer aangeboden, maar we merken dat het bij ons niet werkt.’ Tegelijkertijd stipuleert Stevens dat hun aanbod tout court ethisch geproduceerd is.

‘Al onze porno is waterdicht betrouwbaar geproduceerd in veilige en hygiënische arbeidsomstandigheden en binnen alle wettelijke normen en kaders’, vertelt hij. ‘Alles gebeurt met consent, iedereen wordt continu getest op soa’s en kan geldige identiteitsbewijzen voorleggen. Dat dwingen we contractueel af.’

Die garantie is volgens Stevens meteen een van de redenen waarom het betaalkanaal ook in tijden van OnlyFans en gratis onlineporno blijft renderen, al geeft hij geen precieze cijfers . ‘Net als alle andere traditionele media hebben we een zekere daling gevoeld in het aantal gebruikers door de komst van onlineconcurrenten.’

Dat ze recent hun branding nog hernieuwden, wordt in elk geval als bewijs genoemd voor het feit dat er een markt is voor hun adult content. Stevens vermeldt zowel de geboden kwaliteit als de privacy als extra troeven. ‘Je kunt onze films op een groot scherm bekijken in plaats van op je smartphone en bovendien zit alles goed verborgen achter een pincode zodat kinderen er nooit aankunnen. Je krijgt er geen virussen mee binnen én we garanderen discretie door het niet expliciet te vermelden op de afrekening.’

Hoe heet is ethisch?

Wanneer we Spaanse porno-allrounder Paulita Pappel spreken, rolt ze net niet met haar ogen als we haar vragen wat ze vindt van ethische porno. De uitgesproken feministe is zowel performer als producer en regisseur en stond mee aan de wieg van Lustery, een onlineplatform waarop echte koppels in actie te zien zijn. ‘Alle porno is ethisch,’ stelt ze. ‘Als het niet ethisch geproduceerd is, is het namelijk geen porno maar een misdrijf. Zo simpel is het. De term “ethische porno” is misleidend omdat ze insinueert dat we een uitzondering nodig hebben op de regel, terwijl dat dus niet klopt. Alle porno die in Europa geproduceerd wordt, is contractueel gebonden aan strenge protocollen.’

Pappel maakte er zowat haar missie van om komaf te maken met de vele mythes die er rond porno bestaan. Ze benadrukt dat het vooral het stigma is dat kwalijke gevolgen heeft, veeleer dan de porno zelf. Vandaar dat ze meewerkte aan de Duitse versie van Moms Make Porn waarin ze als klankbord diende voor de moeders, en hun film mee produceerde.

‘De grote meerwaarde van het programma is dat het porno uit de taboesfeer haalt’, vertelt ze. ‘Bovendien legt het bloot hoe verkrampt veel volwassenen ermee omgaan. Bij de moeders zie je veel paniek en schaamte terwijl de jongeren die geïnterviewd worden ongedwongen en realistisch over hun pornogebruik praten. Ze zijn veel beter geïnformeerd en dat is precies waar we naartoe moeten. Het probleem is niet de porno of de jongeren, maar wel het feit dat ouders niet op een kalme, positieve manier over seks praten.’

Wegwerpmannen

‘Je hoort me niet zeggen dat er geen problemen zijn,’ vervolgt Pappel, ‘maar die zijn niet anders dan in andere entertainmentsectoren. Je kan evengoed een verdraaid lichaamsbeeld krijgen door te scrollen op Instagram, verslaafd raken aan suiker of alcohol – net zoals er overal mensen zijn die misbruik maken van hun macht. Natuurlijk moet je je afvragen waar je dertienjarige naar kijkt, net zoals splatter horror ook geen goed idee is voor kinderen van die leeftijd, of films waarin een verkrachting voorkomt.’

‘Als er wel sectorspecifieke issues zijn, dan blijven ze juist onderbelicht door altijd te focussen op de clichés’, stipuleert Pappel. ‘Zo weet bijna niemand hoe slecht mannen vaak behandeld worden in de pornowereld. Mensen willen graag horen dat al die vrouwen worden uitgebuit terwijl ze niet alleen beter betaald worden, maar ook veel agency hebben. Als je als vrouw geen zin hebt om pakweg anaal te doen, dan doe je het niet. Terwijl mannen soms als wegwerpmiddel gebruikt worden. Veel acteurs spuiten bijvoorbeeld een middel in hun penis zodat ze urenlang een erectie kunnen behouden, alleen brengt dat gezondheidsrisico’s met zich mee. Ik zou het best oké vinden mocht mijn dochter in de porno willen, maar voor mijn zonen zou ik mijn hart vasthouden.’

Don’t google it

Maar hoe zit het dan met de gratis brol die we te zien krijgen wanneer we onze kinks googelen? Komen we dan niet vooral bij de clichés terecht? Ben Van Alboom reageert laconiek. ‘Als je het woord “muziek” ingeeft in een zoekrobot, kom je ook niet terecht bij de meest avant-gardistische jazz’, zegt hij. ‘Er bestaat veel kwaliteitsvolle porno, die bovendien heel divers is. Elke niche of fetisj wordt bediend. Je bent als actrice zelfs beter géén rondborstige blondine meer want daar zijn er al meer dan genoeg van, dus dat cliché klopt echt niet. Maar je moet als gebruiker wel een beetje moeite doen om te zoeken.’

Precies daar knelt volgens Paulita Pappel dus het schoentje. Adverteren is niet toegestaan – omdat minderjarigen niet zomaar met porno geconfronteerd mogen worden – maar algoritmes zorgen ervoor dat de porno die het snelst komt bovendrijven niet representatief is voor de breedte van het veld. Van Alboom vult aan dat dit is wat de jeugd parten speelt. Jongeren hebben immers geen toegang tot betalende platformen. ‘De film die de moeders draaien in Mama’s maken porno zal sowieso ook verstopt zitten voor hun doelpubliek.’

Dat beseffen ze ook bij Charming Men Productions. Mathias Sourbron benadrukt dat ze de film niet met een commercieel maar wel een educatief oogmerk hebben gemaakt. ‘Het zou jammer zijn als hij nu verdwijnt achter een betaalmuur. Vandaar dat we in gesprek zijn met organisaties als Pimento en Sensoa (beide sensibiliseringsinitiatieven rond jongeren en seksualiteit, nvdr.) om te kijken of er niet bijvoorbeeld een lessenpakket aan verbonden kan worden. In onze stoutste dromen organiseren we een soort zaalshow in culturele centra, waarbij de moeders de film gebruiken als tool om een gesprek op gang te brengen. Al zullen we de film zeker ook inzenden naar een aantal festivals, aangezien hij erg mooi gemaakt is.’

Geen happy ending?

We geven niet graag toe dat we naar porno kijken. Maar dat het nog altijd zo’n geladen thema is, waar velen rode oortjes van krijgen, is wel een probleem. Of we het nu leuk vinden of niet, we komen nergens als we er niet over durven te praten. Open en bloot. Of dat nu gebeurt door er het label ‘ethisch’ op te plakken, of door mama’s in de regisseursstoel te zetten, maakt wat dat betreft eigenlijk niet zo veel uit. Deze Alice ontwaakt alvast niet uit een schunnige nachtmerrie, maar heeft er een leerzame trip door Pornoland opzitten. Nu is het aan u: gooi de gêne overboord en enjoy! Als u daarvoor de toestemming heeft, natuurlijk.