Nu ook bij ons te zien: ‘Yellowjackets’, een wilde mix van ‘Lost’, ‘Mean Girls’ en ‘Midsommar’

De meest bejubelde en besproken reeks van het moment is nu ook bij ons te zien. En of je het nu Lost met tienermeisjes of Mean Girls met kannibalisme wil noemen, Yellowjackets is de meest meeslepende mystery-tv in jaren.

Toen Yellowjackets in november vorig jaar in de VS verscheen, vertelde Ashley Lyle, een van de bedenkers, in The New York Times over wat haar tot de reeks geïnspireerd had. Vier jaar eerder, zo zei ze, had ze in een krantenartikel gelezen dat er plannen waren voor een remake van Lord of the Flies, William Goldings boek over een groep jongens die op een onbewoond eiland stranden, maar dan met meisjes. Vooral de lacherige commentaren onder het stuk vielen haar op. ‘Wat gaan ze dan doen? Constructief samenwerken tot de dood?’ schreef een man. ‘U, mijnheer,’ dacht Lyle meteen, ‘bent duidelijk nooit een tienermeisje geweest.’

Het is een anekdote die veel zegt over de intenties van Yellowjackets, de reeks die Lyle uiteindelijk samen met haar man Bart Nickerson zou schrijven. Daarin moet een Amerikaanse meisjesvoetbalploeg na een vliegtuigcrash zien te overleven in de Canadese wildernis. Al in de allereerste scène – tevens de engste van het hele seizoen, als dat een geruststelling kan zijn – krijgen we een flashforward van een meisje met lang donker haar dat door een besneeuwd bos vlucht, opgejaagd door iets of iemand. Nog voor je haar gezicht kunt zien, trapt ze in een valkuil en wordt ze op de houten staken op de bodem van de put gespietst. Twee shots later ligt haar versneden lijk op het kampvuur en wordt ze, op de tonen van PJ Harveys Down by the Water, opgegeten door een groep meisjes, onherkenbaar gehuld in dierenhuiden en geweien.

Het lijkt bijna een waarschuwing.

Onderschat nooit de wreedheid van tienermeisjes.

Yellowjackets is een wilde mix van Lost, Mean Girls en Midsommar

Bij ons is Yellowjackets vanaf deze week te zien op VTM 3. In de VS begon de Showtime-reeks er drie maanden geleden al aan, met telkens één aflevering per week. De verwachtingen waren bij de start niet bijzonder groot, maar nog voor de finale was de reeks al uitgegroeid tot een ouderwets tv-fenomeen. Het moet van het eerste seizoen van Westworld geleden zijn dat een reeks nog zo duchtig besproken werd op Reddit en Twitter, waarbij nieuwe trailers gedissecteerd, fantheorieën voorgesteld en tips verzameld werden die tot de identiteit van ‘Antler Queen’ en ‘Pit Girl’ zouden leiden, zoals de personages uit de eerste scène op het internet gedoopt werden. En voor een keer waren ook de critici mee, van Vulture tot The Atlantic. ‘Why Yellowjackets is the Most Fun TV Show in Forever’, kopte The Guardian.

Eén referentie viel daarbij opvallend vaak. ‘ Lost, maar dan met tienermeisjes’, ‘ Lost, maar dan in Canada’, ‘ Lost, maar dan met kannibalisme’ of gewoon ‘de nieuwe Lost‘: zo goed als nergens slaagde Yellowjackets er de voorbije maanden in die vergelijking te ontwijken. Er valt dan ook niet naast te kijken. Niet alleen door de vliegtuigcrash, maar ook door het mysterie dat erop volgt. Al snel na het ongeval wordt duidelijk dat de bossen waarin de meisjes trachten te overleven – en het verlaten huis waar ze hun intrek nemen – in hun hoofden begint te spoken. ‘Het is alsof deze plek niet wil dat we weggaan’, zegt een van hen al snel. (Halverwege de reeks duikt plots ook een bruine beer op. Sowieso een knipoog naar de ijsbeer uit Lost.)

Is er iets bovennatuurlijks aan de hand? Wat zijn de mysterieuze symbolen die overal opduiken? Welk meisje is er opgegeten? En hoe precies verandert een groep brave meisjes, die je in het begin nog samen ziet dansen op Backstreet Boys, in een occulte sekte van jager-kannibalen? Dat zijn de mysteries waar Yellowjackets zijn verhaal rond bouwt.

Zoals wel meer reeksen vandaag doet Yellowjackets dat in twee in elkaar gevlochten tijdslijnen. De eerste speelt zich af in 1996, op de tonen van Smashing Pumpkins en Belly, en toont de lotgevallen van de voetballende meisjes, die negentien maanden in de wildernis overleven. Ze leren jagen. Ze leren slachten. Ze maken ruzie en worden verliefd. Hun regels gaan synchroon lopen. En geleidelijk ontstaat ook een nieuwe hiërarchie. Jackie, de populairste in de groep, ontdekt dat ze in de verlaten bossen niet meer dezelfde status heeft. Misty, de brave outsider, stijgt dan weer in de pikorde omdat ze als enige een cursus EHBO voor babysitters heeft gevolgd. Twee keer.

De tweede tijdslijn speelt zich vijfentwintig jaar later af en draait om vier van de overlevenden, veertigers ondertussen, die al lang de draad van hun leven weer hebben opgepikt. Of toch voor een stuk. Taissa (Tawny Cypress) doet een gooi naar een Senaatszitje, maar haar tegenstander probeert haar verleden boven te spitten. Misty (Christina Ricci) is een verpleegster met een sadistisch kantje die de morele wetten van de wildernis nooit helemaal van zich af heeft kunnen schudden. Natalie (Juliette Lewis) worstelt met verslavingen. Shauna (Melanie Lynskey) is een verveelde huismoeder die gebukt gaat onder het schuldgevoel over wat destijds gebeurd is. (En akelig vlot een konijn kan villen, zo zien we in de eerste aflevering.) Jarenlang hebben ze elkaar niet gehoord, tot iemand hen probeert te chanteren met hun verleden.

Lost is dan ook niet de enige referentie. Het is bijna grotesk naar hoeveel genres Yellowjackets teruggrijpt. De verhaallijn in 1996 is deels een coming-of-ageverhaal in de bossen, deels occulte folkloristische horror in de lijn van Midsommar, deels een oprecht tienerdrama à la Mean Girls. De verhaallijn in 2021 begint als een variant op Big Little Lies, maar vertakt zich op haar beurt in een rist genres. Taissa, die op gezette tijden een mysterieuze man zonder ogen ziet verschijnen, lijkt vast te zitten in een Jordan Peele-film. Shauna lijkt haar eigen versie van Desperate Housewives te moeten doorploeteren.

En toch is Yellowjackets geen potpourri. Het is indrukwekkend met welk gemak Yellowjackets te midden van alle gore, hormonen en tijdssprongen de juiste toon weet te vinden. Dat zit ‘m vooral in de dosering. De reeks flirt met het bovennatuurlijke mysterie, maar laat dat nooit de plot domineren. Het is een oprecht tienerdrama en een over-the-topmidlifereeks, maar die twee vloeien naadloos in elkaar. Humor en horror zitten elkaar nooit in de weg, pulp en sérieux gaan hand in hand. Ergens onderweg lijkt Yellowjackets zijn eigen genre te hebben uitgevonden.

Je voelt daarin de hand van Karyn Kusama, die de pilotaflevering draaide en als executive producer de reeks overschouwde. Zij was eerder verantwoordelijk voor Jennifer’s Body (2009), een verguisde Megan Fox-film die de jongste jaren tot een cultklassieker is uitgegroeid. Een regisseur, kortom, die weet wat ze met vrouwelijkheid, bodyhorror en fun moet doen.

Maar het is vooral een subtiel portret van vrouwelijkheid

Zal u straks ook niet ontgaan: de impressionante casting, de beste die we sinds Succession hebben gezien. Tussen de Yellowjackets van 1996 zitten enkele fijne nieuwe gezichten zoals Sophie Nélisse (Shauna) en Liv Hewson (Van). De overlevenden van 25 jaar later kunnen dan weer teren op een uitstekende ensemblecast. Juliette Lewis ( Natural Born Killers), Christina Ricci (Wednesday uit The Addams Family) en Melanie Lynskey (de opdringerige buurvrouw uit Two and a Half Men) zijn niet toevallig allemaal toonbeelden van indierebellie uit de jaren negentig.

Maar wat vooral verbluft, is hoe de tienercast en hun volwassen tegenhangers zich tot elkaar verhouden. Ze voelen als één personage op twee verschillende momenten in hun leven. In The New York Times vertelde Karyn Kusama dat ze niet op zoek gegaan waren naar lookalikes, maar naar ‘soul matches’. Iets wat je merkt in de houdingen en verbale tics van de acteurs. Je gelooft dat Sophie Nélisse, een schuchtere tiener, de jonge versie is van Melanie Lynskey, een vrouw die het gewoon is onderschat te worden. Je snapt hoe punkgirl Sophie Thatcher tot de te-nemen-of-te-laten Juliette Lewis zou kunnen uitgroeien. Je ziet hoe Sammi Hanratty’s behaagzieke Misty in Christina Ricci’s volbloed psychopate zou kunnen veranderen.

Het maakt dat Yellowjackets, doorheen alle beenamputaties-met-een-bijl en moordpogingen-met-fentanyl, ook een subtiel portret van vrouwelijkheid doorheen de tijd wordt. Niet alleen van de tienermeisjes uit 1996, maar ook van hoe de gebeurtenissen in de bossen van Canada gemaakt hebben wie ze in 2021 geworden zijn. ‘Het is alsof de vrouwen van nu de antwoorden zijn op een wiskundige vergelijking en de meisjes uit 1996 de variabelen’, schreef The New Yorker.

‘Mijn tienerjaren waren de belangrijkste periode uit mijn leven’, vertelde bedenker Ashley Lyle. ‘De relaties die ik toen gevormd heb, hebben mijn leven bepaald. En achteraf bekeken was het ook een meedogenloze tijd. Er was één meisje op mijn middelbare school dat het eten van een vriendin had vergiftigd voor de lol. Alleen meisjes tonen die met elkaar overeenkomen: dat is niet het volledige verhaal.’

Yellowjackets neemt de wreedheid van tienermeisjes die elkaars dagboeken stelen, op elkaar vriendjes verliefd worden en elkaar uitsluiten dan ook ernstig. Omdat ze, hoe futiel ze ook lijkt, vijfentwintig jaar later nog altijd impact heeft. De trauma’s uit je jeugd, en hoe je daarmee omgaat, werken op je vijfenveertigste nog altijd door. De waarden die je als tiener leert, verdwijnen nooit meer helemaal.

Voor een reeks die van start gaat met tienerkannibalisme, is dat een verrassend diepgaand punt.