Niet enkel u, maar ook de acteurs voelen zich beter na de Netflixreeks ‘Sex Education’

Ook voor Ncuti Gatwa en Aimee Lou Wood was de serie baanbrekend. Ooit werden ze gepest om hun uiterlijk, nu winnen ze prijzen voor hun rol in de Netflixreeks. De aanhouder wint. ‘Ik heb lang gedacht dat ik niet the right type of blackboy was voor op tv.’

Niemand weet beter hoe woke popcultuur werkt dan Laurie Nunn, de showrunner van Sex Education. Een tienerreeks over tienerseks lijkt op het eerste gezicht misschien niet waarop u zit te wachten, maar hoe de Netflixdramedy erin slaagt het moeilijke huwelijk tussen entertainment en educatie te laten werken, is ronduit bewonderenswaardig.

Nunn bouwde haar serie rond Otis Milburn (een uitstekende Asa Butterfield) en zijn vrienden. Otis is de knullige zoon van een charismatische sekstherapeute (een nog betere Gillian Anderson) die in de toiletten van de Moordale Secondary School een handeltje in seksadvies opzet. Of het nu gaat over vaginisme, erectiestoornissen of fetisjisme, Sex Education nam in noch het eerste noch het tweede seizoen een belerende toon aan. De reeks schuwt flauwe humor niet – het geit-in-de-automoment in de eerste aflevering van het nieuwe derde seizoen is héél flauw maar héél grappig – en smokkelt zo sinds 2019 moeilijk bespreekbare thema’s naar miljoenen huiskamers. Want niet alleen millennials en generatie Z houden van Sex Education.

Maar het zijn vooral de tot in de details uitgewerkte personages die ervoor zorgen dat velen het derde seizoen straks in een mum van tijd zullen uitkijken. Eric Effiong (de briljante Ncuti Gatwa), de beste vriend van Otis, is de verpersoonlijking van alles waar Sex Education voor staat. Hij is zwart en gay. Een zwart personage vinden dat niet met clichés aan elkaar hangt, is al een beproeving op zich. Laat staan dat je een niet stereotiep zwart personage vindt dat ook nog eens op mannen valt. Maar Eric is niet de excuusallochtoon waar tv-makers doorgaans naar grijpen om aan quota te voldoen. Eric is gewoon Eric. Een flamboyante flapuit waar je als kijker alleen maar sympathie kan voor hebben. Een type als Eric bestaat ook aan de andere kant van het scherm.

In het nieuwe seizoen van Sex Education komt Eric Effiong prominenter in beeld. Hij gaat zijn familie bezoeken in Nigeria, waar in de noordelijke staten van het land seks met hetzelfde geslacht bestraft wordt met de doodstraf. De aimabele Aimee (gespeeld door Aimee Lou Wood, nog zo’n revelatie) ontdekt het feminisme, nadat ze vorig seizoen een kwak sperma op haar jeans kreeg op de bus op weg naar school. Jemima Kirke, bekend van Girls, maakt haar opwachting als Hope, de nieuwe directrice van Moordale. Veel beter dan de goofy dansscène waarmee de kijker met haar kennismaakt, wordt het wellicht niet.

Sex Education wordt beter met de jaren. Wie had dat bij de lancering in 2019 gedacht van een tienerreeks over tienerseks?

***

Bovendien is Sex Education een kweekvijver voor nieuw talent. ‘What the hell?!‘, riep Aimee Lou Wood eerder dit jaar bij het winnen van de Bafta voor beste actrice in een comedyshow. In het verleden gingen onder meer Michaela Coel en Phoebe Waller-Bridge met die prijs aan de haal. Om maar te zeggen: die specifieke Bafta stelt iets voor.

De Schots-Rwandese Ncuti Gatwa keerde op de Schotse Bafta’s huiswaarts met de prijs voor beste televisieacteur. Bij zijn eerste kennismaking met het script van Sex Education, riep hij evenzeer ‘what the hell?’. ‘Het was het beste en tegelijk mafste script dat ik ooit had gelezen’, herinnert Ncuti Gatwa zich. Zowel Gatwa als Wood hadden tot voor Sex Education weinig tot geen ervaring met televisie. De rest is intussen geschiedenis.

Sex Education is woke, maar niet krampachtig woke. Zou dat het succes van de reeks kunnen verklaren?

Aimee Lou Wood: Een deel van het succes ligt bij de verhalen, die heel herkenbaar zijn en met zorg, diepgang en respect worden verteld. Je ziet aan de populariteit van de reeks dat de kijkers snakten naar een aanpak die verder reikt dan ‘onderwerp aangekaart, opdracht volbracht’.

Ncuti Gatwa: Het gaat inderdaad over de manier waarop je iets vertelt. Sex Education introduceert zwaarwichtige thema’s op een lichtvoetige wijze, maar zonder het probleem weg te lachen. De reeks durft zichzelf onderuit te halen, it’s kind of taking the piss out of itself, maar tegelijk wordt elk personage, elke verhaallijn nauwkeurig uitgewerkt. Laurie Nunn heeft een zeer intelligent verhaal geschreven.

De reeks is bedoeld voor generatie Z. Volwassenen, die zich bedreigd voelen door de woke cultuur, zijn doorgaans sceptisch over jongeren, mij lijken ze net ruimdenkend. Is het een dankbaar doelpubliek?

Gatwa:(knikt) Generatie Z is inderdaad een generatie die mensen in de eerste plaats als mensen beschouwt. Ze denken minder snel in hokjes. Gen Z gaat de wereld redden, man. (lacht) Ze vragen zich niet af waarom iemand zus of zo in het leven staan. Een non-binair persoon ( de non-binaire Amerikaanse rapper Dua Saleh maakt in dit nieuwe seizoen hun opwachting, nvdr.) in een reeks is voor hen geen struikelblok, want ze bestáán. Bepaalde groepen blijven ondervertegenwoordigd in de popcultuur. Het wordt tijd dat iederéén bij het zien van een serie kan denken: ‘Dat had ík kunnen zijn.’ Er komt wel wat beweging in, er zijn naast Sex Education gelukkig nog reeksen die een brede waaier aan mensen bedienen.

Wood: Lang niet elke Sex Education-kijker is openminded, hoor. Ik krijg mails van bekrompen mensen die net zwaar uithalen naar de diversiteit van de reeks. Als het je zo hard stoort dat je mij erop wil aanspreken, waarom kijk je dan?

Gatwa: Fascinerend. Op straat kruis je dagelijks queer personen of mensen die zich niet thuisvoelen in de binaire gendercategorieën. Dan neem je er geen aanstoot aan, maar o wee als ze op televisie komen? (schokschoudert)

Werden jullie tijdens jullie jeugd vertegenwoordigd op de Britse televisie?

Gatwa: Nee.

Wood: Ik evenmin.

Vertel?

Gatwa: Er waren geen zwarte Britse acteurs naar wie ik opkeek, simpelweg omdat ze niet aan bod kwamen. Al zeker niet in de programma’s die mij interesseerden. Pas tijdens mijn theaterstudies ontdekte ik Top Boy (een Channel 4-dramareeks over de Londense misdaadwereld (2011), nvdr.) en dacht ik: ‘Dit zijn de geloofwaardigste zwarte personages die ik ooit op de Britse televisie heb gezien.’ Zelfs met hen kon ik mij niet identificeren, want het zijn veelal dealers, maar het was toch iets. (richt zich tot Aimee) Heb jij zelfs niet lang gedacht dat je door je uiterlijk niet toegelaten zou worden tot de dramaschool?

Wood:(knikt) Ik voldeed niet aan de schoonheidsidealen die ik op televisie zag. De laatste jaren komt er wat verandering in – uiterlijk geraakt steeds meer ondergeschikt aan talent – maar is het los daarvan niet schrijnend dat Ncuti pas in 2011 een aha-erlebnis beleefde?

Gatwa:Ik ben ondanks alles altijd blijven geloven dat er ooit wel een kans uit de bus zou komen. Vóór Sex Education heb ik zeven jaar in het theater gewerkt. Ik had gerust mijn hele carrière op de planken kunnen staan, dus het is niet zo dat ik zonder de grote televisiedoorbraak minder gelukkig was geweest. Maar als Aimee vertelt dat ze het gevoel had niet over de juiste looks te beschikken voor televisie, begrijp ik haar. Ik heb ook lang gedacht dat ik niet the right type of black boy was voor op het scherm. Daarom ben ik streamingdiensten als Netflix dankbaar, ze bestellen shows die iederéén moeten kunnen aanspreken.

***

Als kind werd Aimee Lou Wood omwille van haar tanden ‘Bugs Bunny’ genoemd. Ook Ncuti Gatwa heeft zich vaak alleen en verloren gevoeld. Hij groeide op ‘als kind van een van de drie zwarte gezinnen in Edinburgh’, nadat zijn familie voor de Rwandese genocide naar Schotland was gevlucht.

Eenmaal op de acteerschool moesten beiden opboksen tegen nog meer kritiek: Woods Noord-Engels accent was te plat, het Schots van Gatwa te moeilijk thuis te brengen. Het liep aanvankelijk niet op rozen voor de twee revelaties van Sex Education. En dat is nog zacht uitgedrukt.

Intussen hebben jullie allebei een Bafta gewonnen. Heeft het succes van Sex Education jullie zelfbeeld geboost?

Wood:Yeah. Meedraaien in de wereld van Sex Education was in dat opzicht erg inspirerend. Empathie is er heilig. En wie empathisch is, is doorgaans gelukkig. Natúúrlijk ken je tegenslagen in het leven, maar door je in anderen te verplaatsen en erover te praten, kom je tot oplossingen. Ook op Moordale wordt er gepest, zoals ik ooit heb meegemaakt, maar het probleem wordt er niet onder de mat geveegd. Pesters proberen je te kraken. Ze praten je een beeld aan dat je voor waar neemt, terwijl je je nooit mag schamen om wie je bent. Dat komt aan bod in het derde seizoen. Het idee dat alleen ik de sleutel heb tot mijn geluk, heeft mij gesterkt om mij goed te voelen zoals ik ben.

Gaat een hersteld zelfbeeld ook gepaard met nieuwe dromen?

Gatwa: Ik heb twee ultieme dromen: een huis voor mijn mama kopen en een school bouwen in Rwanda. Wat je krijgt van de maatschappij geef je terug. Zo ben ik opgevoed. We zijn geprivilegieerd nu, en ik wil die positie ten volle benutten. (richt zich tot Aimee) What about you?

Wood:Ik snap gulzige mensen niet. Waarom zou je alles voor jezelf willen houden als je anderen vooruit kan helpen? Die ingesteldheid zit, net als bij Ncuti, in mijn natuur. Sinds Sex Education ben ik een spreekbuis. That’s a huge thing. Wat ik zeg, wordt gehoord. Nu ik bekend ben, wil ik die ‘macht’ gebruiken om dingen te veranderen. Vroeger waren wij nobodies. Hopelijk kunnen wij nu de micro doorgeven aan stemmen die te weinig of niet aan bod komen.