Michaela Coel schreef een tv-serie over haar eigen aanranding: ‘Ik heb nooit schrik om iets te schrijven’

Bebloede tampons, jointjes roken op het toilet en een gapend gat vol schokkende herinneringen. In I May Destroy You schetst Michaela Coel een portret van de mores van millennials, gecentreerd rond haar éígen ervaring met date rape. ‘Ik wilde gewoon uitzoeken wie zoiets doet.’

Januari 2016. De Britse schrijfster, tv-maakster en zangeres Michaela Coel werkt een nachtje door aan het tweede seizoen van Chewing Gum (2015-2017), haar populaire semi-autobiografische sitcom over de gelovige winkelbediende Tracey die de wereld en al haar verlokkingen wil ontdekken. Ter ontspanning spreekt ze af met een vriend in een Londense pub. Het eerste wat ze zich daarna herinnert, is dat ze weer achter haar bureau zit te schrijven met een beneveld gevoel. Beelden van een vreemde man die haar seksueel misbruikt, flitsen door haar zware hoofd.

Dat trauma ligt aan de basis van het provocerende I May Destroy You, waarin Coel twaalf afleveringen lang op zoek gaat naar wat haar op die bewuste avond – buiten haar wil en weten om – is aangedaan. In haar met humor doorspekte drama vertolkt ze bovendien zelf de uitbundige Arabella, een gefictionaliseerde versie van haarzelf. Dat is: een levenslustige zwarte schrijfster die aan de vooravond van haar grote doorbraak staat. Tot iemand een date-rape drug door haar drankje mixt.

‘Ik voelde instinctief dat ik dit wilde vertellen’, licht Coel haar pijnlijke keuze toe. ‘Ik vertrek trouwens altijd vanuit mijn eigen ervaringen wanneer ik iets schrijf. En in dit geval: ‘Ik wilde gewoon uitzoeken wie zoiets doet.’

Net zoals in Chewing Gum kneed je hier een trauma om tot iets bevrijdends. Maar de toon is deze keer wel serieuzer.

Michaela Coel: (lacht) Als ik aan een nieuw project begin, weet ik eigenlijk nooit waar het eindigt. Soms kijk ik naar mijn typende vingers en gil ik het van verbazing uit bij wat ik lees. Ik heb mijn ideale schrijfproces nog niet ontdekt. Nu, bij pijnlijke ervaringen duikt humor telkens gewoon op. Ik kan me geen versie van mezelf voorstellen waarbij humor geen belangrijke rol speelt.

Je personage Arabella fuift en flirt om haar schrijftafel te ontlopen. Ook uit het leven gegrepen?

Coel: Hangt ervan af. Als ik begin, sluit ik me compleet af. Dan kan ik veertig uur na elkaar schrijven en plots verbaasd ontdekken dat ik al die tijd niet geslapen, geplast of bewogen heb. Mijn benen zijn dan echt opgezwollen van het lange stilzitten. Vanaf het moment dat ik met andere mensen moet samenwerken, probeer ik natuurlijk wel een iets regelmatiger werk- en levensstijl te hanteren. Het is belangrijk om zowel structuur als spontaniteit in je leven te hebben. (lacht)

Achter alle luchtigheid schuilt een explosief thema. Sinds MeToo wordt veel over seksueel grensoverschrijdend gedrag gepraat maar zelden zo rechtuit als hier. Heb je geen schrik om je zo kwetsbaar op te stellen?

Coel: Ik heb nooit schrik om iets te schrijven. Dat komt volgens mij omdat ik op mijn achttiende christen ben geworden. Voor de duidelijkheid: nu ben ik dat niet meer. Maar het heeft me wel creativiteit en vertrouwen bijgebracht, blind geloof in mezelf en de moed om gedichten te schrijven.

Natuurlijk is schrijven over een trauma pijnlijk, maar het voelt toch vooral aan alsof het de moeite loont. Je kunt een stap terugzetten: ik keek hoe fictieve levens reageren op een gelijkaardig trauma. Beseffen welke pijn je doorstaan hebt én tegelijkertijd ontdekken dat je dat hebt overleefd, is bijzonder.

Voor zo’n verwerkingsproces moeten velen naar de psycholoog.

Coel: Ik heb ook therapie gevolgd, hoor. Deze serie had nooit die vele praatsessies kunnen vervangen, maar hielp wel om die emotionele rollercoaster door te komen. Ik gaf mijn psychologe zelfs tussentijdse updates. De ene week zei ik ‘by the way, ze willen mijn programma maken’ en de andere ‘hé, ik heb een versie van jou in de serie geschreven!’ Ze was volgens mij echt trots op me.

Opvallend aan I May Destroy You: de vele toilettaferelen. Waarom eigenlijk?

Coel: Vrouwen gaan ook naar toilet, waarom zou ik dat niet tonen? (lacht) Toiletten zijn echt een obsessie van me geworden want ze gaan naar de kern van deze serie: ze zijn een privéplek. Wil je met de deur open plassen? Prima. Doe je de deur op slot? Perfect. Maar als iemand tegen je zin binnenglipt, de deur opent of forceert, dan gaat het mis. De kleinste kamer zet zo de grens tussen privé en publiek, tussen toestemming of niet, op scherp.

Je hebt tijdens de lockdown ook aangegeven dat je je zorgen maakt over huiselijk, al dan niet seksueel geweld. Hoop je met je serie slachtoffers te helpen?

Coel: Ik hóóp het, maar het is naïef – cocky zelfs – om te denken dat ik hen echt help. Ik hoop dus vooral dat mensen die in zo’n verschrikkelijke situatie zitten en de serie ontdekken, zien dat zij niet alleen staan. Dat er anderen zijn die hen begrijpen, is vandaag een heel belangrijke boodschap.