Lize Feryn: ‘De jonge actrices van nu zijn de eerste generatie die aangeleerd is dat je echt wel grenzen mag stellen’

Dansaertvlamingen, de Instagramaccount die al jaren de spot drijft met de Hippe Stedelijke Meerwaardezoeker, krijgt een Streamz-spin-off. En Lize Feryn mag er vol aan de bakfiets. ‘De heisa van de laatste jaren was kut, maar ik heb er wel uit geleerd dat het onmogelijk is om iedereen te pleasen.’

Met haar Instagrampagina Dansaertvlamingen fileert tv-maakster, De ideale wereld-redactielid en gelegenheidsantropologe Sara Leemans sinds 2017 jonge, hippe stedelingen die samentroepen in de Brusselse Dansaertstraat, het Antwerpse Zurenborg of het Gentse Dok Noord. Buurten waar vanop de Breuerstoel al eens druk, mild pedant en vooral zeer ongevraagd georeerd wordt over korte ketens, waarom de natuurwijn van dat charmante zaakje zonder klinkers in de naam echt wel de beste is en welke nier nu weer te verkopen om je interieur weekendbijlagewaardig te maken. Samen met regisseur Jan Boon (Wat als?) heeft Leemans haar jarenlange observaties nu in een achtdelige sketchshow voor Streamz gegoten. Onze natuur, maar dan met gemanbunde microbrewers, scrummende marketingboys en Ottolenghi-apostelen, zeg maar.

We hebben één monstera. Dat zijn Dansaertstrafpunten, zeker?

Mogen al dat hippe grut neerzetten: Ella-June Henrard, Charlotte Anne Bongaerts, Jelle De Beule, Hakim Chatar, Jade Mintjens, Nathan Bouts, Saar-Niragire De Groof, Sara Leemans zelf en Lize Feryn, volgens alle bronnen ook behoorlijk jong, hip en stedelijk. ‘Ik sluit niet uit dat het soms zo herkenbaar was dat ik er wat ongemakkelijk van werd’, lacht ze. ‘Het is toch een beetje een uitvergroting van mijn leefwereld. Ik zal het ook maar meteen bekennen: ik ben een… (dramatische pauze) Natuurwijndrinker. En Aster (Nzeyimana, nvdr.) en ik wonen ook in een multiculturele buurt.’

Zoals het kekke koppel in Dansaertvlamingen dat zich wil onderdompelen in een multiculturele wijk, om dan vast te stellen dat ze in een soort wit getto van Landers en Myrthes terecht zijn gekomen die allemaal hetzelfde idee hadden?

Lize Feryn: We woonden effectief in de multicurele Seefhoek, maar vorig jaar hebben we enkele straten verderop een huis gekocht. (droog) Betrekkelijk minder multicultureel, zo bleek. Wel heel veel bakfietsen. (lacht) Exact zoals in die sketch.

Hoe zou jij een Dansaertvlaming definiëren?

Feryn: Twintigers tot mid-dertigers die samentroepen in de Dansaertstraat, maar net zo goed in Zurenborg in Antwerpen of Dok Noord in Gent, en collectief de nieuwe, coole manier van leven nastreven. Die allemaal vinden dat ze anders en interessant zijn, maar in hun vermeende uniciteit extreem hard op elkaar lijken. Al zie ik dat in wezen niet eens als iets negatiefs: meestal zijn dat ook progressieven die alles in vraag stellen en naar alternatieven op zoek gaan. Dat is toch positief?

Niemand die erover struikelt dat Jolan in de verpakkingsvrije buurtwinkel milieubewust een totebag vollaadt met gepofte spelt en een heuptasje met vegan vol-au-vent. Maar de Dansaertvlaming die Leemans graag prikjes uitdeelt, moet daar vooral ook nog eens uitgebreid over oreren achteraf.

Feryn: Als het gepreek en profilering wordt, wordt het vermoeiend, ja. Rij je met een elektrische wagen? Geweldig! Top! Maar lul daar alsjeblief niet in elk gesprek over. (lacht) En drink vooral natuurwijn en eet honderd procent organisch, maar besef ook dat je het geluk hebt dat je die dingen kunt betalen. De ‘moreel superieure keuze’ kost doorgaans meer dan normaal.

Leemans schetst ook een zelfhulpgroep voor mannen die pathologisch op zoek gaan naar een manier om hun mening en vermeende vakkennis in elke conversatie te lepelen. Wee de achteloze gesprekspartner die onnadenkend de termen ‘thuisbatterij’ of ‘finoven’ laat vallen. Herkenbaar?

Feryn: Kennen we niet allemaal zo iemand? (lacht) Later krijg je ook nog de zelfhulpgroep voor mensen die het niet kunnen laten om te benadrukken dat zij al iets deden, aten of dronken lang voor het hip werd. Denk maar aan de eerste stumper die hier ging padellen en nu moet vechten om drie weken op voorhand een veldje te reserveren. Die zit nu toch met een vreemde combinatie van trots en frustratie?

In het West-Vlaamse Deerlijk waren de Feryns die avant-gardestumpers, nee?

Feryn: Is dat zo?

Jullie zaten er naar verluidt al aan de quinoa en avocado nog voor de eerste millennial er ooit zijn kansen op de vastgoedmarkt aan besloot te verkwanselen.

Feryn:(in een hautain stemmetje) ‘Ik at al quinoa voor iemand wist hoe je quinoa moest schrijven.’ (grinnikt) Ik kreeg geen Plopkoek mee naar school, maar zoethout of een koolrabi. Niks mis mee ook, met zo’n koolrabi uit het vuistje. En ik ging niet op sport- maar wel op doedelzak- of kalligrafiekamp. Niet dat mijn ouders hippies waren. Gewoon een beetje alternatiever dan de rest van Deerlijk. En heel milieubewust. Ik was achttien toen ik voor het eerst het vliegtuig nam. Wij reisden eerder met de camper, in functie van de vogels die mijn vader nog nooit had kunnen spotten. We aten ook maar één keer in de week vlees, en mijn mama maakte onze kleren zelf. Waardoor ik dan plots in het tweede leerjaar rondliep met een zelfgemaakte patchworksalopette. (denkt na) Samson en Gert was trouwens ook uit den boze bij ons thuis.

Waarom?

Feryn: Mijn mama vond dat iedereen er alleen maar ruzie maakte. Wat eigenlijk ook wel zo was. Ze vond dat geen mooie manier om met elkaar om te gaan. Dan liet ze ons liever naar Sesamstraat kijken.

Wat is, los van de voorliefde voor natuurwijn, het laatste Dansaertdingetje waarop je jezelf betrapt hebt?

Feryn:(denkt na) Ik probeer ecologisch te leven, amper vlees te eten en verplaats me in de stad doorgaans met een step of de elektrische scooter. Maar ik ben tegelijk ook wel net naar Zuid-Afrika gevlogen, om te werken weliswaar. Dat is toch zo’n beetje de ‘Dansaerthypocrisie’ die Sara probeert aan te stippen, niet?

Kan DS Magazine al langskomen voor een fotoreportage van jullie nieuwe interieur?

Feryn: Ik denk graag na over interieur, maar ik schaam me ook altijd een beetje als ik dat toegeef. (lacht) Maar geen idee of DS Magazine er iets mee kan: ik verkies kleur en gezelligheid boven strakheid.

Hoeveel monstera’s heb je in huis?

Feryn: Eén. Dat zijn Dansaertstrafpunten, zeker? En ik denk niet dat die nog leeft. Aster moest ervoor zorgen terwijl ik rond de jaarwisseling in Kaapstad zat voor wat modellenwerk en om er rustig mijn teksten te studeren. Hier gaat dat laatste altijd lastiger. Er is altijd zo veel te doen.

Aster bedacht zich onlangs in dit blad inderdaad ook hoe niemand meer last heeft van fomo dan jullie.

Feryn: Aster heeft nog meer fomo dan ik. Die van mij speelt vooral op als Aster ergens heen gaat en ik er niet bij kan zijn. Maar het klopt, we zijn moeilijk weg te slaan van sociale events. (denkt na) Ik hoop dat ik daar nog uit groei. Want soms is die fomo ook zeer vermoeiend.

Vorige week werd je dertig.

Feryn:(grimast)

Een verjaardag die je met frisse tegenzin hebt gevierd?

Feryn: Ik was me al zo lang mentaal aan het voorbereiden op die dertig dat het uiteindelijk allemaal wel mee lijkt te vallen. Rond mijn 27e had ik het lastiger. (aarzelt) Het gaat stom klinken, maar ik heb carrièregewijs een vliegende start gekend, en ineens moest ik vaststellen dat de hoofdrollen plots naar jongere collega’s gingen. Terwijl dat maar normaal is. Een acteercarrière verloopt nu eenmaal in golven en absolute zekerheid heb je nooit. Je moet daar een zekere rust in vinden.

Hoe lukt dat ondertussen?

Feryn: Ik heb een goede balans gevonden, denk ik. Aster en ik hebben beiden een druk leven, maar we vinden elkaar op de juiste momenten. En dat lukt nu beter dan vroeger. We hebben ook een leuk huis kunnen kopen, waar we onszelf nog lang zien wonen. Dat zijn zekerheden die niet iedereen op zijn dertigste al heeft. Dus ik heb weinig reden tot klagen.

Je zat onlangs in Kaapstad voor modellenwerk, zei je. Wilde je dat deel van je leven niet net afbouwen?

Feryn: Het is nooit de bedoeling geweest om een carrière uit dat modellenwerk te puren. Maar het is wel een leuke manier om rond te reizen en niet helemaal blut terug te keren.

Het was ooit ook een vlucht. Een excuus om je niet in te schrijven aan de toneelschool, omdat je jezelf wilde beschermen tegen de eventuele afwijzing.

Feryn: Dat was pure faalangst. Ik had in het middelbaar wel drama aan het Lemmens gevolgd, maar ik was ervan overtuigd dat een échte toneelschool mij nooit zou toelaten. Dus ging ik maar kunstwetenschappen studeren. Eventjes toch, tot dat perfectionisme ook daar weer de kop opstak en dat ook niet langer met het modellenwerk te combineren viel. Acteren was wat ik het allerliefste wilde doen, maar modellenwerk was verleidelijk comfortabel. Ik moest me niet voorbereiden en moest nooit gaan wroeten in de diepste krochten van mijn ziel. Voor iemand met zo veel faalangst was het zeer fijn dat er eigenlijk weinig meer van mij verwacht werd dan ‘gewoon’ wat kleren aan te trekken en een paar verschillende poses aan te nemen.

Is die faalangst ondertussen wat getemperd?

Feryn: Ik ben eindelijk iets beter geworden in perfectionisme. (lachje) De heisa in de laatste jaren was vaak kut (Feryn stelde zich met acht andere vrouwen burgerlijke partij in de zaak-Bart De Pauw, nvdr.) en de haatberichten waren veelvuldig, maar ik heb een rust gevonden in de wetenschap dat het onmogelijk is om iedereen te pleasen. Je kunt je daar verschrikkelijk in opjagen. Of je kunt beslissen dat het toch geen zin heeft. Ik weet waar ik voor sta, dat ik een goed persoon probeer te zijn en mijn job zo goed mogelijk uitvoer. Als sommigen dat weigeren te zien, dan is dat maar zo.

De jonge actrices van nu zijn de eerste generatie die aangeleerd is dat je echt wel grenzen mag stellen, en dat ook doet. Zeer cool om te zien.

Asters invloed valt ook niet te overschatten. Het is indrukwekkend hoe weinig het hem kan schelen wat men over hem schrijft. In zijn positie heeft iedereen meteen een mening over hem, maar daar trekt hij zich werkelijk niks van aan. Dat is zalig om te zien en het werkt knetteraanstekelijk.

Wat jeugdtheater niet te na gesproken maak je binnenkort je theaterdebuut in het Fakkeltheater. Samen met Roel Vanderstukken speel je vanaf april in The Broken Circle Breakdown. Pittig debuut meteen.

Feryn: Het helpt ook niet dat iedereen me komt vertellen dat het origineel van Johan Heldenbergh en Mieke Dobbels een van de beste stukken was die ze ooit op een podium hebben gezien. (lacht) Maar ik probeer dat van mij af te zetten en gewoon zeer hard te werken. Ik heb ook gezorgd dat ik mijn teksten al perfect kende nog voor de eerste repetitie. Wat? Ik zei dat ik tegenwoordig béter omkan met dat perfectionisme, niet dat het helemaal verdwenen is. Ik moet binnenkort anderhalf uur op een podium staan: dat moet gewoon goed zijn. En hoe minder ik moet nadenken over die woorden, hoe vrijer ik me ook voel.

Hoeveel moeite kostte het om in het hoofd van een met bluegrass en rouw doordrenkte moeder als Alabama te kruipen?

Feryn: Dat ging vlotter dan verwacht. Ik voel alles sowieso redelijk groot. Ik ben zo empathisch dat ik bewust niet naar het nieuws kijk, omdat ik dan nogal snel ga meehuilen met elk bericht, goed of slecht. Ik moet me nu al inhouden om niet constant te huilen als ik door de tekst ga.

Tot slot nog even wat aftoetsen. In Humo bedacht je je ooit hoe de set van Beau Séjour ‘een heel veilige set was waar iedereen gelijkwaardig was en het ook durfde te zeggen als er iets scheelde’. Wie zich dat bedenkt, heeft doorgaans ook tegenvoorbeelden in het achterhoofd.

Feryn:(knikt) In België heb ik me op nog geen enkele set onveilig gevoeld. Maar ik heb ook in een Duitse film, Herrliche Zeiten (2018, van Oskar Roehler), gespeeld waar dat helemaal niet het geval was. De regisseur was gek in zijn hoofd, ik sprak amper Duits en voelde me er de hele tijd alleen. Ik kreeg het gevoel dat ik op die set heel hard moest pleasen om bij iedereen goed te staan, waardoor ik ook dingen heb gedaan waarbij ik me echt niet comfortabel voelde. Om maar iets te noemen: op de eerste draaidag bleek plots dat hij nog een seksscène had geschreven voor mij, zonder me daarover te informeren.

Wat je dan te horen kreeg bij het ontbijt?

Feryn:(knikt) Die was blijkbaar zo last minute geschreven dat niemand zelfs speciaal huidkleurig ondergoed had voorzien.

Sta je op zo’n moment op je strepen?

Feryn: Ik ben daar dan maar in meegegaan. Je praat zo’n dingen meteen goed voor jezelf. ‘Lize, zo erg is dat toch allemaal niet? Doe dat nu gewoon even.’ Nu goed, ik ben ook niet getraumatiseerd uit die opnames gekomen, hè. Het toont alleen aan dat onveilige situaties zich voordoen. Het was wat het was. Maar ik bleef achter met een dubbel gevoel: voor mezelf praat ik zoiets blijkbaar goed, maar als iemand die ik graag zie ooit in zo’n situatie gedwongen wordt, zou ik furieus worden. (denkt na) Ik zie de mentaliteit wel veranderen bij jonge actrices: de twintigers van vandaag zijn veel minder pleasend. Als je die een onverwachte naaktscène probeert aan te smeren, kun je wel eens wat meemaken. (lacht) Bij ons was beleefdheid, soms ten koste van jezelf, de hoogste deugd. Maar dit is de eerste generatie die aangeleerd is dat je als actrice echt wel grenzen mag stellen en dat ook doet. Zeer cool om te zien.