Jodie Foster is eindelijk weer een true detective

Ruim dertig jaar na The Silence of the Lambs vertolkt Jodie Foster nog eens een speurneus. Met veel female power en arctic gothic zet True Detective: Night Country de reeks ook weer helemaal op de rails.

Complexe, gedeukte personages. Een filosofische en existentiële inslag. Mysterieuze, dreigende landschappen. Een bloedstollende visuele stijl. Bovennatuurlijke doem. Een netelige moordplot. Al die elementen klutste True Detective-bedenker Nic Pizzolatto tien jaar geleden samen tot een legendarische cocktail. Die eerste reeks bezorgde velen een televisioneel delirium, ook al door de klasse van Matthew McConaughey en Woody Harrelson als speurneuzen met haaks op elkaar staande karakters. De twee volgende seizoenen van de anthologieserie – met andere misdaadverhalen en andere acteurs – konden er alleen maar bij verbleken, en deden dat ook: te gekunsteld en oppervlakkig, dan weer iets te labyrintisch en traag.

Werken in de duisternis had ik al genoeg gedaan, dus dat deed me niks. Zeker omdat ik net als mijn personage Fantasy Football kon blijven spelen.

Op dit punt is een hallelujah op zijn plaats. De vierde reeks, die de ondertitel Night Country kreeg, is namelijk een knaller. Omdat Pizzolatto zich terugtrok in een team van executive producers – hij is er eigenlijk niet meer bij betrokken? Misschien. Omdat de Mexicaanse Issa López als scenarist, regisseur én showrunner zowat carte blanche kreeg van HBO? Dat moet het zijn. Met Tigers Are Not Afraid (2017), een veelgeprezen, donkere fantasy-horrorfilm waarmee ze de impact van de drugsoorlog op Mexicaanse kinderen belichtte, toonde López al aan dat ze veel verschillende bordjes – sfeer, spanning, engagement… – in de lucht kan houden.

Maar bovenal heeft López de ziel van de eerste True Detective-reeks uitstekend doorgrond. Dat ze Night Country niet in de bloedhete bayou van Louisiana situeert, maar wel in de ijzige toendra van Alaska die in de lange wintermaanden de klok rond in duisternis gehuld is? Same difference. Ook eert ze de mystieke horror van de reeks, gesymboliseerd door het befaamde spiraalvormige teken, en etaleert ze het kwaad als menselijk én metafysisch verschijnsel – daar sleurt ze zelfs The Beatles in mee. Tegelijk navigeert López dit vierde seizoen naar een plausibele plotafwikkeling, waarbij ze onderweg thema’s als racisme, ecologie en seksisme oplepelt.

Want nóg een aangename verrassing: het rechercheursspan dat het centrale moordmysterie moet ontrafelen, is deze keer vrouwelijk. Tweevoudige Oscarwinnares Jodie Foster en ex-wereldkampioene boksen Kali Reis – die sinds de film Catch the Fair One (2021) ook als actrice sterk uit de hoek komt – spelen de politierechercheurs Liz Danvers en Evangeline Navarro. Als ex-collega’s koesteren ze een wederzijdse weerzin, maar die moeten ze opzijschuiven om samen de verdwijning te onderzoeken van een troep wetenschappers uit een nabijgelegen onderzoeksstation dat ijsboringen in de permafrost uitvoert. Daarbij zoekt het duo naar een aanknopingspunt met de cold case (zijn er boven de poolcirkel andere?) van een vermoorde Inuitvrouw. Dat elk van de dames een diep persoonlijk trauma torst dat ze finaal onder ogen zal moeten zien, hoeven we er al bijna niet meer aan toe te voegen.

Jodie Foster kon voor True Detective ook nog eens teruggrijpen naar haar eigen verre acteursverleden: een van haar meest legendarische rollen blijft FBI-speurneus Clarice Sterling uit The Silence of the Lambs (1991). ‘Maar ik draag toch liever een uniform dan die grijze pakjes van Clarice’, lacht ze.

Jodie Foster: Net als Clarice is Liz Danvers een vrouw in een door mannen gedomineerde beroepstak. Beiden zijn harder moeten worden dan ze van nature zijn om tegen de misogynie te kunnen optornen. Alleen hoop ik dat Clarice nooit zo cynisch wordt als Liz, die door persoonlijk verlies een muur rond zich heeft opgetrokken en emoties wantrouwt.

Kali Reis’ personage Evangeline Navarro is een stoere flik met Inuitboed. Zij gelooft in het bovennatuurlijke, jouw Liz Danvers doet dat af als kletspraat.

Foster: Danvers is rationeel en koel, Navarro intuïtief en spiritueel. Ze weten dat als ze de zaak willen oplossen ze de ander nodig hebben om hun eigen tekortkomingen aan te vullen. Maar ze hebben ook veel gemeen. Allebei zijn ze een surrogaatmoeder: Danvers voor haar Inuitstiefdochter, Navarro voor haar geesteszieke zus. Bovendien worstelen ze elk nog altijd met de manier waarop ze een dierbare hebben verloren. Dit verhaal gaat ook over rouw. Over hoe de doden zich nog steeds onder ons bevinden en zich laten zien. Over de zware tol die de natuur moet betalen voor menselijke exploitatie, en hoe die natuur op een gegeven moment terugslaat. Dat vond ik mooi. Ik had meteen veel vertrouwen in showrunner Issa López. Toen duidelijk was dat zij zich ook over alle zes afleveringen zou ontfermen, ben ik mee aan boord geklommen.

De reeks strooit met de boodschappen: over gelijke rechten, over seksisme, over racisme tegen de inheemse Alaskaanse bevolking, over wetenschap zonder geweten…

Foster: Daarvoor dienen verhalen. Ze schudden je wakker, laten je de impact van zo’n thema’s voelen omdat we die als mens hoe dan ook belangrijk vinden. Met een film of serie breng je veel sneller een emotionele connectie teweeg. Deze serie onderkent onze diepe angst voor zo veel dingen die verkeerd lopen in de wereld.

Night Country speelt zich af in Ennis, een fictief stadje hoog in Alaska. De waarde maar ook de verdrukking van de oorspronkelijke Inupiaq-Inuit is een essentiële poot van het verhaal. Waarom werd de serie dan in IJsland opgenomen?

Foster: Waar we idealiter in Alaska heen hadden moeten gaan, zijn er geen wegen en hadden we alle productiemateriaal via de lucht moeten aanslepen, wat niet doenbaar was. De temperatuur is er nog zoveel extremer dan in IJsland. Dus hebben we Alaskanen naar IJsland overgebracht, maar we hebben ook veel inwoners van Groenland laten figureren. Ik stond ervan te kijken dat zij blijkbaar dezelfde talen spreken als de Alaskanen, omdat hun culturen in elkaar overvloeien daar hoog in het noorden. Kali en ik hebben Alaska wel bezocht, maar dan in de zomer. We hebben er beren gespot, bessen geplukt en zalm gevangen. Magisch. Het is een plek die zich dicht bij het centrum van de aarde bevindt – zo voelt het voor mij toch.

Hoe bereid je je voor op wekenlang acteren in een ongenadige omgeving waarin je de zon niet ziet?

Foster: Met warme jassen, handschoenen en de juiste laarzen. (lacht) Dan zit je vanzelf al voor een stuk in je personage. Werken in de duisternis had ik als actrice al genoeg gedaan, dus dat deed me niks. Daarbij: op de breedtegraad waar we draaiden, kregen we tussen elf en drie uur wel wat flauw daglicht. Persoonlijk vond ik het draaglijk. Zeker omdat ik net als mijn personage Fantasy Football kon blijven spelen. (lacht)

Tenzij je in zo’n afgelegen, onherbergzame streken geboren bent, fungeren ze vaak als toevluchtsoord.

Foster: (knikt) Mensen hopen er persoonlijk drama achter zich te laten. Waar kun je dat beter doen dan aan het eind van de wereld? Je leven wordt er bepaald door praktische beslommeringen. Je kunt in de winter maar beter niet met een lege brandstoftank aan de kant van de weg stranden, want dan ben je dood. Er heerst een overlevingsmentaliteit. Je leeft er samen met de natuur in al haar schoonheid, grandeur en brutaliteit.

De dodelijk koude poolnacht vormt in de reeks haast een personage op zich.

Foster: Klopt. Die plek, onder die omstandigheden: daar vloeit het hele verhaal uit voort. In plaats van de bloedhete bayou, de metropool LA of de bossen van Arkansas uit de vorige seizoenen krijg je nu dat bevroren en duistere land. Er gaat iets krachtigs van uit, omdat het ouder is dan het leven zelf. Daarmee haak je in op die huiveringwekkende onderstroom van True Detective, en op de spirituele mythologie van inheemse culturen. Dat vond ik een uitermate vruchtbare grond voor een verhaal waarin de kolossale macht van de natuur wordt uitgespeeld. Maar ook de macht van vrouwen.

Onder de mannen die meedoen, zien we John Hawkes als je eigengereide ondergeschikte, Christopher Eccleston als je chef en Finn Bennett als je groene rechterhand.

Foster: Voor Christopher, Finn en ook Fiona Shaw, als Britse acteurs, was het misschien vreemd om in IJsland te gaan werken en te moeten doen alsof ze in Alaska rondlopen. Maar hun accenten zijn volkomen geloofwaardig. Finn bleef zelfs de hele tijd Alaskaans-Amerikaans praten. Behalve op zondag. (lacht)

Onlangs verscheen ook de Netflix-film Nyad, waarin je naast Annette Bening speelt. Betekent dit dat je weer meer acteert?

Foster: Hm. Ik heb inderdaad een acteerperiode achter de rug. Daardoor heb ik mijn regiewerk (onder meer de films Little Man Tate, Money Monster en een aflevering van Black Mirror, nvdr.) aan de kant geschoven, maar dat pik ik binnenkort weer op. Kijk, ik ben opgegroeid op filmsets. Toen ik jong was, sprong ik van het ene project in het andere. Maar dat houd je geen beroepsleven lang vol. En als moeder wilde ik mijn kinderen niet verwaarlozen. Films regisseren bood mij dan weer de kans zelf meer mijn stempel te drukken. Let op: met Issa kon ik het uitstekend vinden. Nog voor we zelfs maar een voet op de locatie hadden gezet, hebben we heel uitvoerig gepraat. Wat dat betreft, ben ik een als een student: ik benader alles intellectueel. Ik maak lijsten en aantekeningen, maar die vergeet ik prompt wanneer de tijd aanbreekt om te filmen. Omdat ik hoop dat het personage tegen dan in mijn lijf zit.