Jan Ceuleers, van Wetstraatjournalist tot laatste directeur tv van BRTN

Jan Ceuleers was journalist en later directeur televisie bij de openbare omroep BRT/BRTN in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw. Hij overleed op 85-jarige leeftijd.

Ceuleers werd in 1935 geboren in Antwerpen. Hij studeerde rechten en communicatiewetenschappen aan de Vrije Universiteit van Brussel, waar hij op latere leeftijd nog zou terugkeren als lid van de raad van bestuur en docent mediarecht en communicatietechnieken.

Voor zijn loopbaan bij de omroep was Ceuleers enkele jaren juridisch adviseur bij de verzekeringen en juridisch adviseur accountancy. In maart 1965 werd hij politiek journalist bij de radio en vanaf 1971 bij de televisie, gespecialiseerd in de Wetstraatberichtgeving. Het was de tijd dat omroepjournalisten nog een partijkaart hadden of toch een partijstempel op het voorhoofd kregen gedrukt. Ceuleers heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij een socialist was.

Hij maakte tussen 1981 tot 1985 zelfs een tussenstop als kabinetschef van de socialistische minister Roger De Wulf en keerde in 1986 terug naar de omroep om er de coördinatie te doen van ‘de niet-commerciële reclame en sponsoring’. Van 1989 tot 1996 werd hij directeur-generaal televisie bij de toenmalige BRT(N).

Concurrentie van VTM

1989 was ook het jaar dat VTM begon uit te zenden. De Vlaamse kijker had blijkbaar op die concurrent zitten wachten, want de commerciële omroep kon vanaf het begin fenomenale kijkcijfers voorleggen. ‘We stonden geweldig onder druk’, zei Jan Ceuleers daarover in De Morgen. ‘Lange tijd heerste er bij de BRT een sfeer dat VTM ons niets zou kunnen maken. Men deed er lacherig over, maar na enkele maanden had VTM wel al een stevig marktaandeel. Ik voelde direct dat het zo niet verder kon.’

Ceuleers was niet de enige. In 1995 eiste Vlaams minister van Media Eric Van Rompuy (CD&V) een grondige hervorming bij de BRTN op basis van een doorlichting van de omroep door het studiebureau McKinsey. Het onderzoek wees uit dat de zender in de eerste negen maanden van dat jaar één derde of 10 pct van haar marktaandeel had verloren en dat de omroep ‘noch over de nodige capaciteit, noch over de motivatie’ beschikte om deze situatie te keren.

Het feit dat een sterkhouder als Bart Peeters, die toen furore maakte met het programma De Droomfabriek, naar Medialaan/VTM overstapte, werd de leiding van de openbare omroep ten kwade geduid, net als het verlies van het voetbalcontract aan de commerciële zender VTM. Naast administrateur-generaal Cas Goossens kreeg ook directeur televisie Jan Ceuleers de wacht aangezegd, ze werden – erg tegen hun zin – vervroegd met pensioen gestuurd. In hun plaats werd Bert De Graeve als crisismanager aangetrokken om de openbare omroep weer slagvaardig te maken.

Wonderjaren

In zijn boek Uitgekeken: Mijn Wonderjaren (1999) blikte Ceuleers terug op zijn loopbaan bij de VRT. ‘Dat mijn carrière niet op een orgelpunt, maar in mineur is geëindigd, is een accident geweest dat ik niet heb kunnen voorzien en zeker niet in de hand heb gewerkt’, zei hij in De Morgen bij het uitkomen van dat boek. Het laatste hoofdstuk luidt niet toevallig De ezelsstamp.

‘De afwikkeling en afloop van het voetbalcontract zijn de rechtstreekse aanleiding geweest van wat er zich nadien allemaal heeft afgespeeld’, aldus Ceuleers. ‘Nochtans treft mij in die hele zaak geen schuld. Die episode heeft me pijn gedaan, er zijn toen wonden geslagen die geheeld zijn. Maar de littekens blijven.’

Samen met Ceuleers en Cas Goossens werd ook hoofdredacteur van het tv-nieuws Kris Borms bedankt voor bewezen diensten. Met Borms, die ook een persoonlijke vriend was, richtte Ceuleers na zijn vervroegd pensioen het bedrijfje Agora op dat media-advies leverde.

‘Jan Ceuleers is de man die Woestijnvis mogelijk gemaakt heeft’, zei voormalig gedelegeerd bestuurder van de VRT Tony Mary aan De Morgen in april 2007. ‘Hij heeft tegen een aantal briljante creatievelingen (Wouter Vandenhaute, Erik Watté en Jan Huyse, nvdr) gezegd: “Alles duurt hier te lang. Maak jullie eigen bedrijf en ik zal ervoor zorgen dat jullie programma’s hier aan de bak komen.” Le reste, c’est l’histoire, zoals ze in het Frans zo mooi zeggen.’

Mooie herinneringen

Ceuleers was getrouwd met de omroepster Rachel Frederix. Zij stopte met het omroepwerk voor de VRT op het ogenblik dat hij – als directeur televisie – haar baas werd. Achter de schermen ging ze aan de slag als de vaste stem en scenariste van de Musti-animatiefilms voor kleuters.

Op de vraag hoe het met haar man ging, antwoordde Frederix in april 2017 in Dag Allemaal: ‘Jan volgt de actualiteit en de media nog steeds op de voet, maar houdt zijn meningen en commentaren binnenskamers. Hij is oprecht blij met de mooie herinneringen en vriendschappen, maar heeft dat hoofdstuk helemaal afgesloten.’ (Belga)