‘Is het wel voldoende duidelijk dat “The Crown” fictie is?’

Paul Baeten,schrijver van onder meer Wanderland, Straus Park, de nieuwe novelle Een smerig dier en de tv-reeks Over water, duikt elke week in de populaire cultuur.

In het nieuwe seizoen van The Crown zit een scène waarin het personage van Margaret Thatcher op een vreselijk kille manier haar emotioneel verwaarloosde dochter Carol vertelt dat ze haar maar een zwak figuur vindt en dus een voorkeur heeft voor haar broer Mark.

Dat is een heel interessant grensgeval van hoe ver fictie kan gaan met personages die bestaande mensen afbeelden.

Juridisch kun je als maker met personages die uit het ‘publieke domein’ komen zo goed als je gang gaan. Je mag Kurt Cobain opvoeren in je film of tv-reeks, het is pas wanneer je een liedje van Nirvana wilt afspelen dat de erven of de rechthebbenden niet alleen betaald moeten worden, maar ook kunnen weigeren om je de rechten te geven.

In het geval van de koninklijke familie is het dus nogal duidelijk: die zijn zo publiek als een domein kan worden. De dochter van een Britse ex-premier, ook al is die een B-lijstmediafiguur, behoort misschien in het VK nog tot op zekere hoogte tot het publieke domein, buiten het VK – aka ‘waar ook iedereen naar The Crown kijkt’ – kent niemand haar.

Daar zou ik als maker toch een paar nachten serieus van wakker liggen: die dochter leeft nog, zij en haar familie en vrienden gaan dat zien, er is sprake van een directe invloed van een groot en machtig fictieproject op de levens van mensen die eigenlijk niets deden om in die mate gereproduceerd te worden voor de ogen van de hele wereld.

Erg groot was dan ook mijn verbazing toen de makers van The Crown weigerden om voor hun afleveringen een extra lijn toe te voegen om te benadrukken dat het om een fictief verhaal gaat.

En normaal zou ik aan de kant van de makers staan: het is voldoende duidelijk dat het om fictie gaat, je zet op een doos toch ook niet de zin ‘dit is een doos’?

Maar The Crown speelt heel expliciet met de grijze zone. De episodes en seizoenen worden bepaald door historische gebeurtenissen zoals de verloving van Charles en Diana of de Falklandoorlog, en daartussen breien ze een fictieve interpretatie van wat er intussen emotioneel met de personages gebeurt. Ze zullen vast hun research doen, maar elke navertelling van een hoogst persoonlijke belevenis is bijna per definitie fictie.

Toch denk ik dat het van wijsheid en gepaste dankbaarheid vanwege de makers zou hebben getuigd, om gezien de reële effecten van de fictiereeks op de realiteit (zoals de dalende populariteit van Charles en Camilla), extra in de verf te zetten dat het maar een fictieve interpretatie is en geen documentairereeks, zeker aangezien The Crown daar middels archiefbeelden en constante historische referenties wel bewust mee flirt.

Anders zou het zijn wanneer het gaat over mensen die al lang dood zijn of beter nog: nooit echt hebben bestaan. Of wanneer de soundtrack uit loeiharde hiphop bestond, of als de cast niet gekozen was om zo hard mogelijk op de mensen te lijken die ze moeten verbeelden. Of als de plot enkel een melodramatische soap was en geen vrij recente geschiedenis.

Kortom, het zou anders zijn mocht The Crown Bridgerton zijn. Maar daar hebben we het een volgende keer over.