In de thrillerserie ‘Severance’ worden werk en privé wel erg sterk gescheiden gehouden

In Severance stopt het werk behoorlijk letterlijk wanneer je de kantoordeur achter je dicht trekt, dankzij een chip die in je brein wordt geplant. Ben Stiller regisseerde voor Apple TV+ een fraai gestileerde, mysterieuze thrillerserie die dubbelt als ethisch labyrint voor de kijker.

Van maandag tot vrijdag, acht uur per dag, vergeet de voormalige geschiedenisleraar Mark (Adam Scott) dat hij een ongelukkige weduwnaar met een drankprobleem is. Wanneer hij stipt om negen uur ’s morgens bij zijn werkgever Lumon Industries de lift neemt, treedt er in zijn brein namelijk een chip in werking die al zijn herinneringen aan de buitenwereld afsluit. Komt hij ’s avonds om vijf uur weer naar beneden, dan gebeurt het omgekeerde en vergeet hij zijn collega’s en zijn werk. Met die procedure, die ‘severance’ (‘verbreking’ of ‘scheiding’) heet en officieel wordt toegepast om het geheime karakter van zijn werkzaamheden te beschermen, heeft hij zelf ingestemd. Dat hij en zijn collega’s achter hun computer niks anders doen dan eindeloze rijen nummertjes in een prullenmand deponeren, schijnt zijn geloof in Lumon niet aan te tasten. Maar als zijn kantoorchef op een dag verdwijnt en Mark een nieuwe, rebelse stagiair moet opleiden, brokkelt zijn onverstoorbaarheid stukje bij beetje af.

Het intrigerende uitgangspunt van Severance komt uit de koker van de onbekende Dan Erickson, die acht jaar met zijn script leurde, tot Ben Stillers bedrijf Red Hour Productions ermee aan de slag ging. Erickson werkte op dat moment als fietskoerier. Hoewel hij de volledige reeks mee geschreven heeft, voel je aan alles dat dit in de eerste plaats Stillers project is. Hij koos Adam Scott ( Parks and Recreation, Big Little Lies) als hoofdacteur omdat hij in het hart van de reeks een werkvloerkomedie ontwaarde. En hij castte Patricia Arquette, met wie hij in 2018 het puike Escape at Dannemora maakte, in een opmerkelijke bijrol. Stiller, de komiek en acteur die in het diepst van zijn hart eerst en vooral regisseur is – zijn regiedebuut Reality Bites is al meer dan een kwarteeuw oud -, regisseerde ook zes van de negen episodes. ‘Het plan was dat ik alleen de pilot zou doen. Daarna waren het drie afleveringen, en uiteindelijk zes. Ik raakte zo betrokken dat ik mijn werk meenam naar huis, haha.’

Dat Stiller zijn huiswerk gemaakt heeft, staat vast. Hij laat zijn personages nietig ronddwalen in grote kaders die The Trial (1967) van Orson Welles of Jacques Tati’s Playtime (1967) in herinnering roepen. Het setdesign doet dan weer denken aan recente reeksen als Devs van Alex Garland – dat klinische – en Cary Joji Fukunaga’s onderschatte Maniac (2018), dat ook speelde met het contrast tussen futuristische interieurs en ouderwets aandoende computervisuals. In Severance worden al die middelen ingezet om je als kijker op te sluiten in Lumon Industries, ook al heb je geen idee van waar het verhaal je heen leidt. (De reeks doet er namelijk lang over om het mysterie uit de doos te halen. Heel lang.)

Vooral in de eerste helft is Severance ongrijpbare televisie, die zowel naar Black Mirror als het werk van David Lynch neigt. De dialogen zijn spaarzaam en elliptisch, de plot is een doolhof. Je komt wel het een en ander te weten over Marks leven buiten Lumon – het verdriet waarvoor hij acht uur per dag vlucht, de hoogzwangere zus die van hem houdt en zijn kierewiete schoonbroer – maar de meeste actie speelt zich op het werk af, waar hij eindeloos door steeds andere gangen holt en achter elke hoek een nieuw mysterie wacht – tot en met een kudde babygeitjes. Over zijn collega’s word je al helemaal niks wijzer. John Turturro is geweldig als de neurotische kunstminnaar die aldoor achter zijn scherm in slaap valt en Britt Lower steelt de show als de opstandige nieuwelinge die alles probeert om weg te raken, maar wie hun ‘outies’ zijn – zo noemen de werknemers bij Lumon hun alter ego buiten de muren – kom je heel lang niet te weten. Pas wanneer Mark in de vierde episode buiten de muren een begrafenis bijwoont en de ethische implicaties van de severance-procedure hem koud op het dak vallen, komt de reeks in een – bescheiden – stroomversnelling terecht.

Mooi is de video die op die begrafenis wordt afgespeeld, van de overledene die met zijn dochter Enter Sandman van Metallica speelt. Hij toont dat ons privéleven ons maakt tot wie we zijn en dat we dat onvermijdelijk meenemen naar de werkplek – ook als we het ons niet herinneren. Mooi is ook dat de revolutie binnen Lumon start nadat een van de oversten per ongeluk een boek binnen de muren heeft gebracht. Het is niet eens een goed boek, maar het zet de werknemers wel aan tot zelfstandig nadenken.

Thuiswerk tijdens de coronapandemie heeft ons meer dan ooit doen nadenken over de balans tussen werk en privéleven. Dat is een eerste vaststelling die Severance relevant maakt. Een tweede komt van Ben Stiller, die er in een interview met Geek Culture op wees dat de technologie waarvan de reeks gebruikmaakt niet eens zo vergezocht is: ‘Ik hoorde onlangs Elon Musk uitweiden over zijn bedrijf Neuralink, dat chips in onze hersenen wil inplanten.’ De miljardair maakt zich sterk dat hij op die manier de lammen kan doen lopen en verklaarde vorige maand dat zijn bedrijf na succesvolle experimenten met een aap en een varken klaar is om de technologie op menselijke proefpersonen te testen. Kijk voor u zich aanmeldt eerst eens naar Severance.