Hoe HBO-reeks ‘Euphoria’ blijft boeien, ook zónder glitter en neon

Een u wel bekende pandemie dwong Euphoria om zijn overweldigende stijl bij te stellen. Het resultaat zijn twee verrassende specials die bewijzen dat de HBO-reeks altijd al meer te bieden had dan een oogverblindende verpakking.

Eén locatie. Eén dialoog van een klein uur. Twee acteurs en een handvol figuranten. Geen modestatements, glinsterende oogschaduw of duizelingwekkende camerabewegingen. Het was even wennen toen Trouble Don’t Last Always begin vorige maand in al zijn eenvoud op Streamz verscheen, als de eerste van twee specials waarmee fans de door covid-19 uitgerekte pauze tussen het eerste en tweede seizoen van de HBO-reeks moeten zien te overbruggen. Kerstspecials, nota bene. Het contrast met het extravagante eerste seizoen kon haast niet groter zijn.

Trouble Don’t Last Always focust op Rue (voormalig Disney Channel-ster Zendaya) die, na het plotse afscheid van haar soulmate Jules en haar opnieuw aangewakkerde drugsverslaving, waarmee het eerste seizoen eindigde, haar leven opnieuw probeert op te pikken. Dat doet ze onder meer door haar kerstavond door te brengen in een diner samen met haar sponsor Ali (Colman Domingo) en een bord afgekoelde pannenkoeken. Deze week volgt het tweede deel F*ck Anyone Who’s Not a Sea Blob, waarin we te zien krijgen hoe Jules (Hunter Schafer, die tevens meeschreef aan de aflevering en mee als uitvoerend producent optreedt) haar kerstvakantie beleeft. Allicht slaat ook die special een andere toon aan dan het eerste seizoen.

Dat is namelijk vrijwel onvermijdelijk.

Euphoria was overweldigend véél. Dat was de kracht van de reeks, maar ook haar zwakte.

Euphoria stond niet bepaald bekend om zijn subtiliteit. In acht afleveringen tijd sneed HBO’s allereerste youngadultreeks aan een waanzinnig tempo onderwerpen als verslaving, partnergeweld, porno, seksueel geweld, genderidentiteit, geestelijke gezondheid, sexting, zelfverwonding, en bodyshaming aan. Xanax-pillen, extreem veel dickpics en drugdealende kinderen met gezichtstattoos passeerden de revue. Het groepje zeventienjarigen waar de reeks om draait, worstelde zich al feestend, snuivend, vrijend en instagrammend door de middelbareschooltijd. En alsof dat nog niet intens genoeg was, werd de reeks overgoten met een neonkleurenpalet, de indrukwekkendste make-uplooks, een pompende soundtrack, een grensverleggende cinematografie en de esthetiek van een edgy, bigbudgetvideoclip. ( Euphoria werd niet voor niks door Drake geproduceerd.) Die aanpak bracht een stortvloed aan fanaccounts, make-uptutorials, YouTube-analyses en fanart met zich mee. Maar het wekte ook de indruk dat de verpakking belangrijker was dan de inhoud.

‘Zó expliciet dat Skins er victoriaans uitziet’, kopte The Guardian toen HBO in de zomer van 2019 het eerste seizoen van de reeks op de wereld losliet. ‘ Euphoria doet zo zijn best om provocerend te zijn dat het nog weinig prikkelt. Het is een prachtig, leeg ding dat uiterlijke schoonheid verwart met innerlijke diepte’, schreef The A.V. Club. ‘ Euphoria’s nihilisme voelt net zo gekunsteld als een advertentie van Burger King’, voegde Time er nog aan toe. De reeks werd overwegend positief onthaald, maar er was ook kritiek. Euphoria kreeg het verwijt niet alleen complex, straf geacteerd en prachtig in beeld gebracht te zijn, maar ook verontrustend, gratuit, onrealistisch, geforceerd edgy en in het slechtste geval zelfs gevaarlijk. Euphoria weigerde namelijk te betuttelen, schetste geen al te geruststellend beeld van generatie Z en zou volgens sommigen drugs en depressie glamouriseren.

Het was dan ook niet altijd even duidelijk wat Euphoria precies was: een volwassen tienerreeks of een volwassenenreeks over tieners gemaakt voor bange ouders die zich afvragen wat hun kinderen achter hun rug zoal uitspoken. Dat er met Sam Levinson een mannelijke dertiger aan het stuur zat, hielp daarbij niet echt. Om ouders nog meer angstzweet te bezorgen beloofde het tweede seizoen bovendien zo mogelijk nóg donkerder te worden en zou de groep tieners in nog ‘intensere situaties’ belanden.

De specials slaan een heel andere weg in. Dat moest ook wel.

Al was het maar uit praktische overwegingen. Trouble Don’t Last Always en F*ck Anyone Who’s Not a Sea Blob werden immers geschreven en ingeblikt tijdens een pandemie. Sam Levinson, die begin volgende maand trouwens ook zijn intieme lockdownfilm Malcolm & Marie op Netflix dropt, móést zijn typerende, weelderige stijl dus wel herzien. Dat hij zo’n radicale ommekeer zou maken, had dan weer niemand zien aankomen.

In se toont de special rond Rue een uur lang weinig meer dan een gesprek over verslaving en alles wat daarbij komt kijken tussen twee outsiders, in een zo goed als lege Amerikaanse diner die zo uit een schilderij van Edward Hopper lijkt geplukt. Het spannendste wat er gebeurt, is Ali die zich even buiten afzondert om zijn gezin telefonisch een prettig kerstfeest te wensen. Er zit een zekere traagheid, intimiteit en kwetsbaarheid in die in het eerste seizoen van Euphoria soms verloren ging. We leren meer over de redenen achter Rues verslaving, die het gesprek met een geveinsde onverschilligheid aangaat en pas langzaamaan haar schild laat zakken en ontdooit. En we maken eindelijk grondig kennis met de wijze ex-verslaafde Ali, die in het eerste seizoen amper een eigen verhaallijn kreeg.

Trouble Don’t Last Always is niet zomaar een tussendoortje om het wachten te verzachten, maar een op zich staande aflevering die tot de betere van de reeks behoort. Door te focussen op de essentie durft Levinson dieper te gaan en wordt duidelijk wat Euphoria in essentie altijd al was: een meeslepend en relevant portret van generatie Z dat misschien niet altijd even realistisch is, maar wel troost kan bieden en toont hoe kut opgroeien kan zijn. Bovendien valt zonder alle afleiding des te meer op hoe goed er wordt geacteerd. Van het kraakje in Colman Domingo’s stem tot Zendaya’s pijn verbergende glimlachje: alles klopt. Zendaya mocht in september niet voor niks als jongste actrice ooit een Emmy in ontvangst nemen, voor outstanding lead actress in a drama series. Dat is ook de critici opgevallen. Zélfs diegenen die zich vragen stelden bij het eerste seizoen. ‘ Euphoria schijnt het helderst in zijn uitgeklede special’, kopte The A.V. Club.

Fans van de reeks die de specials links laten liggen, missen niet noodzakelijk een grote plottwist. Maar ze laten wel de kans schieten om een van de meest besproken series van de voorbije jaren vanuit een andere en bredere hoek te bekijken. De kans is groot dat Euphoria wanneer het coronavirus grootschalige filmopnames weer toelaat stilistisch opnieuw dezelfde grootse, licht bombastische weg inslaat als in het eerste seizoen. Die aanpak is ook nog steeds de reden waarom de reeks in eerste instantie zo veel fans voor zich won. Maar intussen hebben Sam Levinson en co. wel aan de critici laten zien dat Euphoria ook zonder glitter en glamour overeind blijft en dieper snijdt dan soms wordt aangenomen. Of zoals een fan het samenvat: ‘This is some real deep shit.’