Hoe Eva Kamanda in het nieuwe programma van Jan Jaap van der Wal belandde

Op een dag werd Eva Kamanda gebeld door een Nederlands nummer. O fuck, dacht ze. Weer zo’n callcenter dat me een KPN-abonnement wil aansmeren. Nu is ze een van de correspondenten van Jan Jaap op zondag, Van der Wals nieuwe satirische talkshow.

Ook al hangt haar foto metershoog op de glazen wand van de ingang, toch kent de barmedewerker van Play Zuid, de opnamestudio van Play4 op de Gedempte Zuiderdokken in Antwerpen, haar nog niet. ‘Waar Eva Kamanda te vinden is?’ herhaalt hij mijn vraag. ‘Ik heb geen idee, sorry. Die naam zegt me eerlijk gezegd niets.’

Ongetwijfeld komt daar binnenkort verandering in. Kamanda’s foto hangt niet zomaar naast die van Gert Verhulst, de eigenaar van het gebouw en het gezicht van De tafel van vier, en naast die van Jan Jaap van der Wal, Dena Vahdani en Pedro Elias: vanaf zondagavond is ze elke week te zien in Jan Jaap op zondag, het nieuwe programma van Van der Wal dat wordt aangekondigd als ‘een satirische latenightshow die terugblikt op de week, gebaseerd op de Amerikaanse latenightshows’. Net als Dena Vahdani en Pedro Elias zal Kamanda de rol van correspondent op zich nemen, terwijl Flip Kowlier voor de begeleidende muziek zorgt.

Na het derde restaurantbezoek heb ik uiteindelijk toegezegd voor Jan Jaap op zondag.

‘Het is gek om mezelf daar zo groot te zien hangen’, zegt Kamanda wanneer ze de redactie van Play4 buiten stapt. ‘De foto is vanmorgen opgehangen, ik moet er nog aan wennen.’

Door wind en regen beginnen we langs de Schelde te wandelen. Richting Het Steen, een plek met een bijzondere betekenis voor Kamanda.

Van Jan Jaap van der Wal, Pedro Elias en Dena Vahdani weten we al dat ze grappig zijn. Weet jij dat van jezelf ook?

Eva Kamanda:(lacht) Het is moeilijk om dat over jezelf te zeggen, maar ik krijg dat toch geregeld te horen. Ik ben zeker geen flauwe moppentapper, ik hang niet de hele tijd de lolbroek uit, maar ik ben blijkbaar wel vaak gevat in de replieken die ik geef. Van de vier gezichten van het programma ben ik inderdaad het minst ervaren: ik heb geen comedy-achtergrond. Maar ik ben wel een beetje raar, dat helpt ook. (lacht)

Raar?

Kamanda: Soms vind ik mezelf wat eigenaardig, ja. Ik heb rare hersenspinsels. Daardoor ben ik wellicht ook wel grappig. (denkt na) Play4 wil voor alle duidelijkheid geen stand-upper van me maken. Pedro, Dena en ik zullen Jan Jaap ondersteunen bij het overlopen van de actualiteit van de voorbije week, en in mijn geval kan dat op allerlei manieren gebeuren. Met een filmpje of een interventie vanop de redactie bijvoorbeeld. Mijn rol staat niet vast, ik zal die elke week anders invullen. Ik moet gewoon proberen om op een creatieve manier om te springen met een item uit de actualiteit, en voor de pure stand-up kunnen we bij Dena en Jan Jaap zelf terecht. Net die afwisseling maakt het zo leuk, het voelt voorlopig echt als een speeltuin aan. In het begin moest ik nog wat zoeken naar mijn plek in het team, in die nieuwe arena tussen al die gevestigde namen, maar we zijn nu bijna twee maanden bezig en ondertussen vormen we met zijn allen een hechte cocon.

Je wordt overal aangekondigd als ‘de nog onbekende actrice Eva Kamanda’. Waarom kennen we jou nog niet?

Kamanda: Het is nooit te laat om jezelf heruit te vinden. Ik heb altijd theater gespeeld en theaterlessen gevolgd, maar de voorbije jaren heb ik vooral veel achter de schermen van televisieprogramma’s gewerkt. Pas sinds een jaar of drie heb ik voor mezelf beslist dat ik het liefst als actrice verder ga.

Hoe zijn ze voor Jan Jaap op zondag bij jou terechtgekomen?

Kamanda:(denkt na) Goede vraag, dat weet ik eigenlijk niet. Op een dag kreeg ik telefoon van een Nederlands nummer. O fuck, dacht ik, weer zo’n callcenter dat me een KPN-abonnement wil aansmeren. Maar toen ik opnam, kreeg ik de stem van Jan Jaap te horen, die zei dat hij een nieuw programma aan het opstarten was en dat hij van verschillende mensen in zijn entourage gehoord had dat ik diegene was die hij moest hebben. Kort erna zijn we eens een koffie gaan drinken, en dan nog eens, en dan zijn we nog eens op restaurant geweest…

Kort gezegd: het was geen liefde op het eerste gezicht?

Kamanda: (lacht) Op zich wel, maar ik was op dat moment niet klaar om halsoverkop in een nieuw project te stappen. Ik moest er wat langer over nadenken. Maar na het derde restaurantbezoek heb ik uiteindelijk toegezegd. (lacht)

Hoe zag de jobomschrijving eruit die Jan Jaap je voorlegde?

Kamanda: ‘Hallo, ik ben Jan Jaap. Ik wil een nieuw programma maken en ik wil dat jij mee in mijn nieuwsteam zit.’ (lacht) Het was nog vrij vaag allemaal. ‘Maar wat gaan we dan juist doen?’ vroeg ik de hele tijd. ‘Komt wel goed’, antwoordde hij keer op keer. En zie: het komt goed. Daar ben ik ondertussen van overtuigd.

De vergelijking met De ideale wereld en Zondag met Lubach zal in het begin zeker gemaakt worden.

Kamanda: Wellicht wel, maar Jan Jaap op zondag wordt absoluut geen De ideale wereld 2.0. We zitten in hetzelfde segment, akkoord, maar we zullen iets anders brengen. De look en de stijl worden anders, het zal allemaal wat meer Amerikaans aanvoelen. En we zullen er samen met de hele redactie goed over waken dat we niet in het vaarwater van De ideale wereld komen. We maken echt geen volledig nieuw programma om een kopie te brengen van iets wat al bestaat. Jan Jaap heeft op dat vlak tonnen ervaring. Hij is de geschikte man om bij elk item de juiste afweging te maken.

‘Oh nee, een kerstmarkt.’

We zijn intussen aangekomen bij Het Steen, het oudste gebouw van Antwerpen. Uit met kerstverlichting versierde houten barakken rond het restant van de middeleeuwse burcht hangt de geur van glühwein. Vanaf de Grote Markt komen drommen toeristen op de barakken af. Regen noch wind houdt hen tegen: gezellig zal het worden.

Terwijl we rechtsomkeer maken, vertelt Kamanda dat het hier allemaal begon. ‘Hier kwam mijn overgrootvader op 17 januari 1930 met de stoomboot uit Congo aan’, zegt ze. ‘Hij werd meegenomen als boy van een hooggeplaatste Belgische koloniaal om in diens huis in een chique wijk in Brussel te werken. Dat ik hier om de hoek nu kan meewerken aan een televisieprogramma is dus erg symbolisch.’

Over haar overgrootvader François Kamanda bracht Kamanda samen met haar vriend Kristof Bohez, journalist bij Het Nieuwsblad, onlangs een boek uit: Een verzwegen leven. Het resultaat van drie jaar speuren in archieven, op straat en in de familiegeschiedenis. Zo legden Kamanda en Bohez onder meer bloot hoe een hele generatie Congolese kameraden van François, van wie velen ook via Antwerpen in België aankwamen, tijdens de Tweede Wereldoorlog in het ondergrondse verzet tegen de Duitse bezetter zaten. Het kapsalon van François, de eerste zwarte kapper van Brussel, deed wellicht dienst als brievenbus binnen het zogenoemde Geheim Leger. ‘Het maken van het boek was een erg emotioneel en soms vermoeiend proces’, zegt ze nu, terwijl we in de regen langs de Schelde lopen. ‘I hit rock bottom op een bepaald moment. Maar nu de reacties binnenkomen, ben ik er enorm trots op.’

Op het einde van het boek zeg je dat het nog niet duidelijk is wat jullie onderzoek jou heeft gebracht. Heb je ondertussen al een antwoord op die vraag?

Kamanda: Ik heb al een beter idee van wat het me heeft bijgebracht: een veel diepere connectie met mijn familie, zeker met mijn oma, mamy Annie, die nog sterker zal worden eenmaal het boek – Inshallah – in het Frans vertaald is en zij het ook kan lezen. Daarnaast vind ik het belangrijk dat we een vergeten stukje Congolese geschiedenis in België hebben opgerakeld, en dat konden koppelen aan een jongere generatie, aan de verhalen van vandaag. Het boek spreekt lezers van 18 tot 88 jaar aan, elke leeftijd heeft er blijkbaar wel een connectie mee.

Het boek opent met een citaat van Remco Campert: ‘Jezelf een vraag stellen, daarmee begint verzet. En dan die vraag aan een ander stellen.’ Voelde het schrijven van het boek ook aan als een daad van verzet?

Kamanda: Ergens wel. Als persoon van kleur, en als vrouw van kleur al helemaal, voel je vroeg of laat dat er in het huidige medialandschap weinig ruimte is voor je verhaal. Er verandert wat in de goede richting, zeker en vast, maar het Vlaamse medialandschap wordt momenteel nog altijd geregeerd door witte cismannen. Dat is nu eenmaal zo.

De Gert Verhulsts van deze wereld.

Kamanda: Met wie ik nu op een gevel plak, ik weet het. (lacht) We moeten niet per se op Gert Verhulst bashen, maar wat er in de eerste aflevering van De tafel van vier gebeurde (toen een gesprek over woke en het n-woord met Margriet Hermans en Raf Njotea nogal hoog opliep, nvdr.) was wel exemplarisch, vond ik. Blijkbaar is er de voorbije jaren structureel nog niet zo heel veel veranderd. Als meneer Verhulst het daar eens over wil hebben met mij, sta ik open voor een gesprek. De redactie van De tafel van vier zit naast die van Jan Jaap op zondag, wie weet steekt hij zijn kop eens binnen. Dus ja, het boek was zeker een daad van verzet. Als onze verhalen niet verteld worden, dacht ik, zal ik ze zelf wel schrijven.

Er verandert wat in de goede richting, maar het Vlaamse medialandschap wordt nog altijd geregeerd door witte cismannen.

Iets anders: in 2008 was je te zien in een aflevering van Thuis, leert de filmsite IMDb ons.

Kamanda: Oei, ik moet dringend mijn profiel op IMDb nog eens bijwerken. (lacht)

Was dat een meisjesdroom die in vervulling ging?

Kamanda: Meespelen in Thuis? Niet per se. Ik zit trouwens in méérdere afleveringen. (lacht) Maar ik droomde wel van een acteercarrière. Ik wilde altijd al toneelspelen, volgde van jongs af aan acteerlessen en heb bij een gezelschap gespeeld. Voor mij komt deze nieuwe rol op tv dus niet out of the blue, het ligt in de lijn van wat ik al mijn hele leven gedaan heb.

Je vader werkte als figurantenregisseur op de filmset van Toto le héros toen hij je moeder, die er de catering verzorgde, leerde kennen.

Kamanda: Wie weet is het zo al meteen in mijn genetica geraakt, inderdaad. Mijn mama runde begin jaren negentig samen met een vriendin een foodtruck, een omgebouwde lijnbus. Al is die later wel uitgebrand. En mijn vader werkt nog altijd in de filmsector, vooral als first AD(eerste assistent-regisseur, nvdr.) en voornamelijk op Franstalige filmsets. Zijn IMDb is iets indrukwekkender dan de mijne. Ik ben hem als kind vaak gaan bezoeken op sets en dat maakte natuurlijk indruk. Ik was al vrij luid als klein meisje en ik was altijd de show aan het stelen, misschien zat het er toen al in.

Heb je de voorbije jaren rollen of opdrachten geweigerd omdat je ze discriminerend vond?

Kamanda: (denkt na) Nee, omdat ze me gelukkig nog niet zijn aangeboden. Maar op de meer generische auditiewebsites zie je wel nog vaak dat ze ‘een Noord-Afrikaanse of vrouw van kleur’ zoeken ‘voor een rol als poetshulp of sekswerker’. En ik ben onlangs bewust niet naar een casting geweest voor een rol in een reeks die ik heel conservatief en seksistisch vond. Ik heb geen zin om zomaar ‘iets’ te spelen, dat interesseert me niet. De cast van Jan Jaap op zondag is een betere representatie van de maatschappij dan ik gewend ben te zien op tv, en iedereen is ook erg geëngageerd. Het voelt als een veilige plek, waar ik voluit mijn gang kan gaan. We zijn een prachtige, woke redactie.

Hangt er ten huize Kamanda eigenlijk een ‘toekomstplan’ aan de muur?

Kamanda:(lacht) Mijn leven verloopt al jaren weinig gestructureerd, ik kan vaak nog niet eens bedenken wat ik de volgende dag ga doen. Volgens mijn vader ben ik een nomade, en soms leef ik inderdaad uit een koffer. Ik ben een kind van gescheiden ouders, dat speelt misschien mee. Verder dan een week kan ik in elk geval moeilijk vooruitdenken. Laat staan dat ik een hele carrièreplanning kan opstellen. Voortaan wil ik acteren. En ervoor zorgen dat de mensen me vanaf nu wél kennen. (lacht) Nee, ik heb totaal geen ambitie om bekend te worden. Ik wil me gewoon amuseren met inhoudelijk interessante projecten.

En desnoods kun je altijd nog voetballer worden?

Kamanda: Ja. Als kind en als tiener droomde ik de hele tijd van zotte toeren op het voetbalveld. Ik zou spits worden en prachtige goals maken voor een vol stadion. Nu speel ik al wel enkele jaren zaalvoetbal in Brussel, maar om ervan te kunnen leven heb ik nog wat extra training nodig, denk ik.