Hoe Dolly het schaap regisseur Frank Van Passel inspireerde voor de nieuwe reeks ‘Moresnet’

In de nieuwe reeks Moresnet vraagt regisseur Frank Van Passel zich af of technologie niet te veel ons lot bepaalt.

In de provincie Luik, aan de grens met Duitsland en Nederland, ligt Moresnet. Dit schijnbaar onbeduidende dorpje was ooit van kapitaal belang voor Napoleon. In Moresnet bevond zich een groeve vol zink, dat men gebruikte om kanonskogels mee te maken. Nadat Napoleon verslagen was in Waterloo – naar verluidt omdat het regende en zijn kanonskogels door de modder niet meer rondstuiterden – aasden zowel Pruisen als de Nederlanden op Moresnet en zijn zinkgroeve. Als compromis werd Moresnet een onafhankelijke ministaat, zoals Monaco dat tegenwoordig is. Alleen: enkele jaren later was zink een veel minder belangrijke grondstof, en het staatje werd vergeten. Na de Eerste Wereldoorlog hadden weinig mensen er nog interesse in en Moresnet werd opnieuw aan België geschonken.

Dat is het decor van de nieuwe, prestigieuze reeks Moresnet die in première ging op het seriefestival van Cannes. We volgen Ben Schotz, die na 22 jaar terugkeert naar zijn dorp voor de begrafenis van zijn vader. Tijdens zijn bezoek ontmoet hij zijn oude jeugdvrienden, met wie hij indertijd een tijdscapsule heeft begraven. Ze halen het artefact weer uit de grond, en Ben doet een onrustbarende ontdekking. Zijn broer Daan, die in een psychiatrische instelling zit, had zijn dagboek mee in de capsule gestoken. Op de laatste pagina staan, als in een profetie, de sterfdata van alle vrienden. Ben stelt vast dat ze allemaal binnen de tien dagen zullen overlijden. Wat volgt, is een zoektocht om dat vreselijke lot te keren, en die uiteindelijk leidt naar een Duits neurotechnologisch bedrijf met een geheim project. In Moresnet komen twee visies op het leven met elkaar in botsing: de voorbestemdheid van het lot versus de maakbaarheid van je eigen leven.

Voor regisseur Frank Van Passel, die de serie bedacht met Jef Hoogmartens en Jonas Van Geel, was Moresnet het ideale decor voor dit verhaal. ‘Ik vind het een fijne gedachte dat er zo veel Belgische geschiedenis op zo weinig oppervlakte heeft plaatsgevonden. In zekere zin vind je in Moresnet de basis van het kapitalisme terug. Daar is de mijn Vieille Montagne ontstaan, die later uitgroeide tot Umicore, een van de grootste ertsbedrijven van Europa. Bovendien vind je tussen de aandeelhouders van Vieille Montagne nog steeds de oude politieke en industriële families van België terug.’

Moresnet is al met de Netflixreeks Dark vergeleken. Kun je je daarin vinden?

Frank Van Passel: Ja, omdat er Duits in wordt gesproken. (lacht) Maar met Jef en Jonas ben ik vanuit een andere referentie vertrokken: de originele Invasion of the Body Snatchers. Die film capteerde de angstgevoelens in het midden van de Koude Oorlog. Ook daarin ervaren de personages het gevoel dat ze de wereld niet meer onder controle hebben.

Toen lag de Koude Oorlog aan de basis van dat gevoel. Wat is de basis onder Moresnet?

Van Passel: Onze complexe relatie met technologie. AI is ondertussen een evidentie, maar ook op andere vlakken neemt technologie ons hele leven over. Hoe gaan we daarmee om? We hebben lange tijd kunnen leven met het idee dat we ons lichaam zelf onder controle hadden, en het bewustzijn lieten we sturen door religie. Van dat laatste zijn we grotendeels af, maar behalve technologie is er weinig in de plaats gekomen. Hoe gaat het dan verder? Wat rest er nog van ons bewustzijn in tijden waar AI en andere technologie de menselijke intelligentie overtroeven? We moeten ons mens-zijn herdefiniëren.

Zo belanden we snel op het terrein van de sciencefiction, een genre dat in België weinig gemaakt wordt.

Van Passel: Volgens mij heeft dat veel te maken met koudwatervrees. Natuurlijk is het ook een genre dat veel middelen vraagt om geloofwaardig te worden, en dat is in ons land geen evidentie. Maar eigenlijk gebruik ik het woord sciencefiction niet graag. Vooral omdat Moresnet niet meer zo ver van ons bed is. We zijn ooit met dit script begonnen vanuit het idee: ‘What the fuck is er met Dolly het schaap gebeurd?’ 27 jaar geleden was het wereldnieuws toen er een schaap gekloond werd, en daarna hebben we er niets meer over gehoord. Waarom niet? No way dat de technologie ondertussen stil is blijven staan en dat er geen baby’s gekloond worden.

De strijd van Ben en zijn vrienden tegen het lot en de technologie leidt uiteindelijk naar Thalamus, het bedrijf van de technocraat Robert Rolin. Is zijn personage op iemand gebaseerd?

Van Passel: Ja, op ondernemers als Elon Musk en zijn Neuralink. Musk experimenteert al een tijdje met hersenimplantaten bij apen en ondertussen ook bij mensen. Hij stelt dat voor als een enorme wetenschappelijke en medische evolutie. Uiteraard is dat ook zo als we daarmee verlamde mensen weer kunnen doen stappen. Maar als diezelfde kerel ook een eigen satellietnetwerk heeft om alle chips met één tik aan en uit te zetten, dan is er een probleem.