‘Kameleon’ van Malik Mohammed: een soort ‘Atlanta’, maar dan op het Kiel

Choreograaf, danser en acteur Malik Mohammed mag zich nu ook scenarist noemen. Kameleon, zijn eerste televisiereeks, volgt een groepje jongeren die opgroeien op de Antwerpse Braemblokken. ‘Ik had geen zin om te wachten tot iemand een reeks maakte over mijn leefwereld. Dus deed ik het zelf.’

Noem Kameleon niet de autobio­grafie van Malik Mohammed. Al heeft hij wel wat weg van de amfibie die zich voortdurend aanpast aan nieuwe omgevingen. Zowel in zijn persoonlijke leven, toen hij als achtjarige van ­Nairobi naar Boom verhuisde. Als in zijn carrière, die getypeerd wordt door ­vele wendingen. Tv-kijkend ­Vlaanderen leerde Mohammed niet kennen als scenarist of acteur, maar als danser toen hij zich in 2015 tot winnaar van So You Think You Can Dance mocht kronen. Sindsdien nam zijn carrière een vogelvlucht. Na de wedstrijd volgden rollen in Spitsbroers, Déjà Vu, De luizenmoeder en sinds ­vorig jaar behoort hij tot de vaste cast van VRT-soap Dertigers. Dansen bleef hij doen als leraar en onder meer in de musical Red Star Line en zijn onemanshow Ik, Malik.

En nu mag hij ook de titel van scenarist aan zijn cv toevoegen. Met dank aan Kristof Hoefkens, die hij ­leerde kennen op de set van Spitsbroers en die hem vier jaar lang begeleidde. ‘Ik zie mezelf niet per se als schrijver’, vertelt Mohammed wanneer we hem spreken in een Antwerpse koffiebar. Voor de Streamz-reeks Kameleon had hij nauwelijks schrijfervaring. ‘Maar ik moest wel schrijven om te kunnen doen wat ik wilde doen.’

Kameleon vertelt het verhaal van jongeren zoals Mohammed er zelf ooit een was. Jongeren met bakken ­ambities, maar die groot worden in een omgeving die niet altijd aan hun kant staat. Chris (Noa Izaï Tambwe Kabati), Kofi (Namzoya Abdulwahid), ­Blackson (Tama Theophore Kabeya) en Tina (Britt Hellinx) groeien samen op in de Antwerpse Braemblokken met één doel: overleven zonder in de ­criminaliteit te belanden. Chris droomt ervan om te acteren, Kofi om muziek te maken. Door enkele impulsieve ­keuzes en een portie pech zit het er toch boven­arms op tussen de vrienden en de foute jongens op het Kiel. ‘Kameleon is geen crimereeks’, zegt Mohammed. ‘Het is een stay-out-of-crimereeks.’

Mohammed schreef ­Kameleon als een correctie op de Vlaamse tv. ‘Zo veel rollen heb ik nog niet ­gespeeld als acteur, maar het viel op dat ze ­telkens ver van mijn leef­wereld ­lagen. Ofwel flirtten de personages met de ­criminaliteit, ofwel waren ze ­super geïntegreerd. Er was niets daar­tussen, terwijl dat wel de groep is waartoe ik mezelf reken. Dus begon ik te ­schrijven. Ik had geen zin om te ­wachten tot iemand anders het zou doen.’ Al geeft hij toe dat hij ook kickte op de uit­daging. ‘Ik wilde zien wat ik nog allemaal kon.’

Kameleon, gemaakt door jonge ­makers uit Mohammeds omgeving, ademt diezelfde ambitie. Het is voelbaar in de gestileerde shots, de hyperactieve montage en de talloze ­referenties naar arcadegames, van Chris’ levens­balk die geregeld in het rood gaat tot ­Kofi’s transformatie tot 8-bit street ­fighter. ­Kameleon was niet bang om ­visuele ­keuzes te maken. Of om de kijker op zijn plek te zetten. In de eerste tien minuten legt de reeks al het casual racisme aan de Vlaamse keukentafel bloot, ­wanneer Chris’ schoonmoeder ­beschrijft hoe ‘dankbaar de kindjes waren’ toen ze naar de Ivoorkust reisde. Elders mag James Cooke het gezicht zijn van een reclamespotje waarin mensen met migratie­­achtergrond in traditionele ­klederdracht dansen.

Malik Mohammed: Kameleon mocht wat edgy zijn. De wereld van Chris is niet voortdurend kumbaya.

Vlaamse televisie is de afgelopen jaren een pak inclusiever geworden. Maar mag ik dit de eerste Vlaamse jongerenreeks noemen die focust op jongeren met een migratieachtergrond?

Mohammed: Ik zou Kameleon niet per se een jongerenreeks noemen. De ­personages zijn inderdaad begin de twintig, maar ons doelpubliek is ­breder dan dat. Ik hoop dat mensen zich in de personages herkennen, van de alleenstaande moeder die om het voogdij van haar dochter moet vechten tot de muzikant die het wil maken.

Ik had het in die categorie ondergebracht door de snelle montage. Op een gegeven moment verwijt Chris de kijker de ‘aandachtspanne van TikTok’ te hebben.

Mohammed: Die aandachtspanne van zeven seconden geldt intussen voor iedereen. We happen allemaal ­telkens razendsnel naar de volgende prikkel. Maar de reeks is erg ­snappy gemonteerd, ja. We wilden het ­luchtig houden.

Die snelle montage en de game-elementen deden me denken aan Patser. Was dat een referentie?

Mohammed: Eigenlijk niet. Ik heb niets tegen Patser, maar ik hoop dat dit iets helemaal anders is. Mijn moodboard bestond uit Spike Lees Do the Right Thing, voor onder andere het kleuren­gebruik, en Atlanta van Donald Glover. Ik was op zoek naar dat element van Afro-­surrealisme, die mix tussen ­fantasie en realiteit, om een boodschap over te brengen zonder echt met het ­vingertje te wijzen. De game-elementen zijn er in een latere fase bijgekomen. Daarvoor vertrokken we vanuit Chris’ eerste ­zinnen in de reeks: ‘Wij spelen Tetris. Wat wij moeten doen is zo snel mogelijk proberen te reageren op het fucking blokje dat het leven naar ons gooit.’

Ben je een gamer?

Mohammed: Ik heb een PlayStation, maar ik speel vooral sportgames. Ik ben een FIFA–guy. Niet dat ik elke dag game. Op FIFA kom je soms spelers tegen die niets anders doen dan gamen. Dat zijn monsters. Als je scoort, kan je als ­speler een ‘celebration’ doen (met gebaren de overwinning vieren, nvdr.). Het is héél frustrerend om een andere gamer een celebration te zien doen als je een goal tegen hebt gekregen.

Naar verluidt ben je best competitief.

Mohammed: Ja, heel erg.

Voel je bij Kameleon diezelfde drang om je te bewijzen?

Mohammed: Op een andere manier. ­Creativiteit is voor mij niet per se ­competitief. Maar alles wat ik doe, wil ik zo goed mogelijk doen. Als Kameleon tegenover een andere reeks beoordeeld zou worden, dan wil ik winnen. Ik heb al van Ensors gedroomd, ja. Ik wil heel graag dat Kameleon een grote impact heeft.

Op Instagram noem je Kameleon je levenswerk.

Mohammed: Dat mag je letterlijk ­nemen. Vier jaar heb ik er met ­Kristof aan gewerkt. Schrijven. Pitchen. Steun aanvragen. Herschrijven. Draaien. Monteren. Het heeft heel lang geduurd. Achter die tien afleveringen schuilt zo veel: gelukkige ­momenten, emotionele momenten. Ik kan niet anders dan het een levenswerk ­noemen. Niet alleen voor mij, maar ook voor veel mensen in de crew. We hebben ook iemand verloren die heel betrokken was, Oemer Khan. Hij deed de styling en was cruciaal voor de reeks. We hadden iemand nodig die de ­culture begrijpt. Iemand die niet zomaar wat blingbling op een look gooit om het cool te doen lijken, maar weet wat écht graaf is. In de hiphopwereld houden we van fashion. Van goede sneakers, van een goede jas. Oemar heeft de ­styling ­gekilled. Het is erg pijnlijk dat hij de ­release niet kan meemaken. We hebben zo vaak tegen elkaar gezegd: bro, als de reeks uitkomt, gaan mensen eindelijk zien wat we kunnen.

Hoe belangrijk was het voor je dat de cast vertrouwd was met de achtergrond waartegen Kameleon zich afspeelt?

Mohammed: Ik vergelijk het graag met voetbal. Zodra iemand de bal aanraakt, kan ik zien of die al lang voetbalt of niet. Bij Kameleon was dat hetzelfde: de rol moest als een tweede natuur aanvoelen. Zeker als het gaat om straattaal. De acteur moet dat kunnen neerzetten zonder dat het cringe wordt. Namzoya Abdulwahid, die Kofi speelt, had bijvoorbeeld geen acteerervaring. Hem casten was een pure gok. Maar hij speelde het zo juist dat we met plezier wat meer moeite in hem staken tijdens het filmen. Noa Tambwe Kabati, die Chris speelt, heeft wel acteerervaring, maar kent ook de leefwereld.

Toen je acht was, ben je van Kenia naar België verhuisd. Hoeveel van jezelf heb je in Chris gestoken?

Mohammed: Ik herken vooral de zoektocht naar wie hij is. In België was ik geen Belg, maar in Kenia was ik ook geen Keniaan meer. Ik ben opgegroeid in Boom en heb heel hard moeten ­zoeken naar mijn plek. Toen ik negen was, was dat voetbal. De naïviteit van Chris zit ook in mij. Hij denkt dat de wereld altijd tegen hem is, maar een beetje zelfreflectie kan wonderen doen. Vandaag kan ik ook nog niet helemaal zeggen wie ik ben, maar ik heb wel ­innerlijke rust gevonden. Ik jaag niet meer blind alles na waarvan ik denk dat het me gelukkig zal maken.

Is er advies dat je zelf hebt gekregen dat je aan Chris zou willen geven?

Mohammed: Situaties maken je wie je bent. Loop er niet van weg, maar omarm ze. Vroeger wilde ik opgroeien in Barcelona, omdat ik dan voor ­Barcelona zou kunnen voetballen. Daar zou ik meer kansen hebben, dacht ik. Daar is nochtans geen enkel bewijs voor. Ik heb tegen Lukaku gespeeld toen hij bij ­Wintam zat. Kijk waar hij nu is. Alles heeft een reden, zei mijn moeder altijd.

Hoe komt het eigenlijk dat je geen voetballer bent geworden?

Mohammed: Dat is een goede vraag. (lacht)

Was Lukaku beter?

Mohammed: Dat is zeker. Ik was een goede voetballer, maar ik werd ­gebombardeerd met blessures. Ik ben twee keer geopereerd aan mijn knie, één keer aan mijn schouder. Het was niet voor mij.

Naar het schijnt spendeer je nog steeds je enige vrije dag bij een amateurvoetbalploeg.

Mohammed: Mijn kinesist zegt altijd: Stop. Met. Voetballen. Ik weet dat hij gelijk heeft. Maar ik heb zeven jaar lang niet gespeeld en dat heeft me opgegeten vanbinnen. Ik speel niet meer elke week. Mijn carrière is prioritair, dus dat betekent: dansen, acteren, schrijven. Voetballen terwijl ik een dansvoorstelling heb, zou pure zelfsabotage zijn. Het is niet de beste sport voor je lichaam, maar dat is dans ook niet. Dat heb ik op een harde manier moeten leren.

So You Think You Can Dance is waar het voor jou allemaal begonnen is. Wat heeft dansen voor jou betekend?

Mohammed: Ik ben pas op mijn zestiende, zeventiende beginnen te ­dansen. Daarvoor was het altijd voetbal, voetbal, voetbal. (lacht) Maar ­dansen maakte mij meteen ­gelukkig. De sport heeft zo veel takken: de ­sportieve kant, maar ook de ­creatieve. Ik heb al die takken nodig. Ik kan niet één ding doen. Hoe meer ik doe, hoe creatiever ik word. Ik bedoel: ik had nooit gedacht dat ik ooit zou ­schrijven. Ik ben heel blij dat ik kan dansen, schrijven en acteren op een niveau dat ik ervan kan leven.

Over acteren gesproken: krijgt Dertigers een vervolg? Na zo’n seizoensfinale wil ik antwoorden.

Mohammed: Iederéén vraagt het mij: er komt toch een derde seizoen? Ik hoop het. Dertigers is zo’n leerschool voor mij. Als danser heb ik mij ­professioneel al volledig mogen laten zien. Als ­acteur niet. Ik heb geen acteer­opleiding ­gevolgd. Op dit ­moment brengt ­iedere rol mij nog dingen bij. Het eerste ­seizoen van Dertigers is goed, maar als ik naar mijzelf kijk, weet ik: ik kan ­beter. Over ­seizoen twee ben ik al meer ­tevreden, maar ik zie nog ­ruimte voor verbetering. Ik heb nog zo veel in mij als ­acteur dat ik er nog niet uitgehaald heb.

Er wordt veel gefietst in Dertigers. Word je dat beu?

Mohammed: Dat fietsen ben ik al vanaf seizoen één beu. (lacht) Dat is algemeen geweten. Ik ben heel sportief, maar wielrennen heb ik nooit gesnapt. Ik houd van mountainbiken. Daar zit een parcours in. Lopen haat ik dan weer.

Hoort dat niet bij voetbal?

Mohammed: Ja, maar omdat het geïntegreerd is in een sport, stoort mij dat minder. Mijn grootste probleem is dat Dertigers in de zomer wordt op­genomen. Ik heb zware hooikoorts. De groene gordel heeft mooie views, maar ik zie kéíhard af. Mijn achterzak zit vol zakdoeken. Ik heb elke keer minder zin om te fietsen, puur omdat ik weet: fuck, we gaan terug naar die weide.

Een mens zou voor minder beginnen te schrijven. Heb je nog meer scenario’s op de plank liggen?

Mohammed: Ik wil er heel graag mee verder. Ik hoop dat er een tweede ­seizoen van Kameleon komt, maar dat hangt af van hoe goed het eerste seizoen het doet. Ik heb veel gevloekt tijdens het maken, maar ik kan je niet ­beschrijven wat voor een voldoening het resultaat mij geeft. En zelfs als er geen vervolg komt, weet ik dat ik ­morgen iets kan zien dat me opnieuw zal inspireren. Ik kan mezelf niet tegen­houden om te schrijven. Ook al zou ik het willen.