De dromerige, door Neil Gaiman bedachte goth ‘The Sandman’ moet de strijd aangaan met ‘Game of Thrones’

HBO releaset deze maand nog zijn Game of Thrones-spin-off en Amazon begin volgende maand zijn Lord of the Rings-prequel. Netflix countert dat blockbustergeweld met een peperdure serie naar een decennialang onverfilmbaar geachte strip: The Sandman.

Nu ja, peperduur: in vergelijking met de Tolkienreeks The Rings of Power (op Prime Video vanaf 2 september), die zo’n 60 miljoen dollar per aflevering zou kosten – en daarmee alle records verpulvert – is The Sandman ronduit cheap: ‘slechts’ 15 miljoen per aflevering. Maar het komt wel al aardig in de buurt van het budget van GoT-spin-off House of the Dragons (hier vanaf 22 augustus te zien op Streamz) – naar verluidt ‘onder de 20 miljoen’.

The Sandman is bepaald niet de eerste adaptatie van een Amerikaanse comicreeks, maar het is niet onbegrijpelijk dat Netflix net hier zo zwaar in investeert. De reeks, over de heerser van het dromenrijk Morpheus, heeft destijds – het eerste nummer verscheen in 1989 – in de comicwereld een heuse revolutie ontketend, weg van superhelden en meer gericht op volwassen lezers. Bedenker Neil Gaiman stak zijn verhalen vol mythologie, referenties uit de wereldliteratuur, uit sprookjes en legendes. De vele tekenaars die dat alles in beeld brachten, weken ook grafisch af van de dominante superheldenesthetiek in de Amerikaanse strip. Gaiman zelf groeide, met name in de Angelsaksische wereld, uit tot een absolute sterauteur, die zich nadien meer op romans (en het occasionele kinderboek) concentreerde. Eerder zijn van hem onder meer American Gods en Coraline voor tv en film bewerkt.

Allicht ook niet onbelangrijk in het aanzienlijke kostenplaatje: The Sandman is een behoorlijk gevarieerde fantasytrip. Aflevering 1 is bijvoorbeeld Downton Abbey met zwarte magie. Twee is The Hobbit met Kaïn en Abel en een snoezig draakje. Vier is een danteske uitstap naar de hel met Gwendoline Christie (Brienne uit Game of Thrones) als opperbazin Lucifer. Vijf is Twin Peaks op zijn donkerst. En in 6 val je voor de zachtaardigheid en de arbeidsvreugde van Death – de iets vriendelijker zus van Dream, zoals titelpersonage Morpheus ook genoemd wordt.

Plannen voor een verfilming zijn er eigenlijk al bijna even lang als de reeks bestaat. Onder meer Roger Avery (The Rules of Attraction), James Mangold (Logan) en Joseph Gordon-Levitt (Looper, Mr.Corman) hebben het eerder tevergeefs geprobeerd. Dat het ‘onverfilmbare’ Sandman na dertig jaar in development hell nu alsnog een serie is geworden, heeft volgens coshowrunner Allan Heinberg, scenarist van Wonder Woman, maar één reden: voor het eerst deed bedenker Neil Gaiman zelf mee.

De als een rockster door zijn achterban geadoreerde Britse schrijver, kan het alleen maar beamen. ‘Meer dan dertig jaar beperkte mijn aandeel in Sandmanadaptaties zich tot slechte projecten proberen tegen te houden. Gelukkig ben ik daar goed in geweest. Tot in 2020 The Sandman de grootste intellectual property van uitgeverij DC was die nog niet was verfilmd. Voor het eerst was ik bereid om mee aan boord te gaan.’

Speelde het ook mee dat streamingdiensten momenteel bereid zijn om grof geld te steken in spraakmakende series en dat cgi ver genoeg staat om de vele wonderlijke taferelen uit je reeks te helpen uitbeelden?

Neil Gaiman: Zeker. Vijftien jaar geleden konden we niet eens dromen van de technologie waarmee we The Sandman nu hebben gemaakt. Nu, dat het vandaag mogelijk is, betekent nog niet dat het makkelijk is. Het blijft moeilijk. Maar de middelen zijn er én er is nu een generatie extreem getalenteerde creatievelingen die zijn opgegroeid met The Sandman en de reeks met veel liefde en authenticiteit tot leven willen wekken. De vastberadenheid om er iets moois van te maken, was een opluchting. Dit is The Sandman vóór mensen die van The Sandman houden dóór mensen die van The Sandman houden.

Ik word aangevallen door idioten die beweren dat ik The Sandman woke heb gemaakt. Ze komen hopeloos te laat.

Wanneer had jij in de mot dat je strip kon uitgroeien tot een popcultureel fenomeen dat nu nog steeds impact heeft? Als ik me niet vergis, was de pers destijds niet meteen mee.

Gaiman: Jawel, hoor. Alleen waren er toen nauwelijks vier comicrecensenten. Zoveel mensen hoefde je dus niet te overdonderen. (lachje)The Sandman was ook geen onmiddellijk commercieel succes. Zelf besefte ik dat er iets geks aan het gebeuren was toen Rolling Stone in de zomer van 1990 over de reeks wilde schrijven. Dat blad bood DC Comics zelfs een gratis advertentie voor The Sandman aan. Maar DC had niets om te adverteren. Zo’n dunne comicbook bleef enkele maanden in de winkelschappen liggen en daarna was het over en uit. Om wél iets te hebben dat ze konden adverteren, besloten ze enkele verhalen te bundelen. The Doll’s House werd zo niet alleen de eerste Sandman-graphic novel, het was ook de eerste graphic novel die voortkwam uit een lopende stripreeks. Niemand, ook DC Comics niet, wist of mensen dat boek zouden willen kopen. Maar het sloeg aan. En zo kwam het fenomeen op gang.

De serie American Gods borduurt ondertussen al drie seizoenen verder op je gelijknamige roman over oude goden als Odin die de strijd aangaan met nieuwe goden als Media en Technical Boy. De Sandman-serie Sandman blijft – alvast in de eerste zes afleveringen – heel dicht bij de strips.

Gaiman:Ik heb niet meegewerkt aan American Gods. Andere mensen zijn verantwoordelijk voor die reeks. Als je het niet eens bent met hun keuzes, moet je bij hen aankloppen. Dat gezegd zijnde, ik ben niet tégen uitwijdingen. Ik vond het erg leuk om voor de serie Good Omens (met David Tennant en Michael Sheen, gebaseerd op het gelijknamige boek van Gaiman en Terry Pratchett, nvdr.) voort te bouwen op de structuur van het boek.

Ik hoop heel hard dat we nog meer seizoenen van The Sandman mogen maken (het eerste seizoen behandelt slechts een klein deel van het verhaal, dat destijds 75 losse comicbooks vulde, nvdr.). Het zou maar logisch zijn om ongelofelijk trouw te blijven aan de comics maar het moet verrassend blijven. Ook wie de strips van voren naar achteren kent, moet soms het gevoel hebben dat je niet weet hoe het verder gaat. Daar werken we hard aan. Er is ook best wel ruimte om méér te vertellen over sommige van de geliefde personages. Vergeet niet dat ik niet altijd de ruimte had om een verhaal of een personage uitgebreid uit te werken. Ik had 24 pagina’s per maand en zes vakjes per pagina. Daarin moest het gebeuren.

Je situeert de serie in het heden, een heel andere tijd dan de jaren negentig uit de strip. Bracht dat grote veranderingen met zich mee?

Gaiman: Verrassend weinig! Ja, er zijn ruim dertig jaar voorbijgevlogen sinds de start van The Sandman. Maar het voornaamste dat me opvalt, is dat we het verbazingwekkend vaak bij het rechte eind hadden. We waren voor op onze tijd! Ik vind dat énorm geruststellend. Ik had het niet verwacht maar de verhalen hebben de tand des tijds schijnbaar uitstekend doorstaan. Ook politiek.

Daarnaast was het bevrijdend om het verhaal vandaag te situeren. Zo kon ik me de vraag stellen of ik The Sandman met het perspectief van vandaag nog steeds zo zou aanpakken als ik destijds gedaan had. Het bood de kans om sommige personages opnieuw te kalibreren.

Wat bedoel je met politiek?

Gaiman: Destijds kreeg ik soms op mijn donder omdat The Sandman zich zogezegd ver van de politiek hield. Terwijl veel anderen zich in hun strips wel met politiek inlieten. Maar waar sloeg dat dan op? Ze tekenden Margaret Thatcher na, gaven haar vampiertanden en dat was dan het bewijs dat ze politiek waren. Wij deden dat niet en waren zogezegd apolitiek. Ik ben het daar eerlijk gezegd nooit mee eens geweest. We waren wél politiek alleen niet op zo’n opzichtige manier.

Vandaag is er een heel ander klimaat. Nu word ik vrolijk aangevallen door idioten die beweren dat ik The Sandman woke heb gemaakt. Ze doen maar, maar weet dit: waar je ook over klaagt, we komen daar nú niet mee af, we kwamen daar dertig jaar geleden al mee af. Je komt hopeloos te laat.

***

Gaiman doelt allicht onder meer op de kritiek op sociale media dat de makers voor Desire, nog een familielid van Dream, kozen voor non-binair acteur Mason Alexander Park. In de strips was Desire trouwens tegelijk mannelijk en vrouwelijk, omdat Desire de personificatie is van alles wat iemand kan verlangen. Viel ook niet in de smaak: de keuze om Death, een zeer populair – wit – personage in de strips, te laten vertolken door de zwarte Kirby Howell-Baptiste. Gaiman, zeer actief op Twitter, beet meteen fel van zich af: ‘Ik geef zero fucks om mensen die The Sandman niet begrijpen of niet hebben gelezen en huilebalken over een non-binaire Desire of een Death die niet wit genoeg is.’ Showrunner Allan Heinberg, die ook bij ons interview aanwezig is, zet de puntjes gretig op de i. ‘Inclusie zit in het DNA van The Sandman. Op het vlak van de voorstelling van vrouwen, ras, seksualiteit en gender lag de reeks eind jaren tachtig lichtjaren voor op de rest. Die prioriteit heeft ons gegidst bij de casting. Van elk wit, mannelijk personage in de strip hebben we ons opnieuw afgevraagd of hij mannelijk en wit moest zijn voor het verhaal of niet. We hadden de kans om The Sandman opnieuw uit te vinden voor 2022 en die hebben we gegrepen.’

De Sandman zelf wordt gespeeld door Tom Sturridge, een boezemvriend van Robert Pattinson. Wat had hij voor op de rest?

Gaiman: Hij was onze eerste keuze, een van de eerste namen die casting director Lucinda Syson ons voorlegde. We hebben daarna nog meer dan duizend audities gezien maar niemand verdrong hem van die eerste plaats. Mooi meegenomen was zijn theaterachtergrond met Shakespeare. Daardoor probeerde hij niet om het formele taalgebruik, de archaïsmen en de volzinnen in het scenario te veranderen. Hij liet het zo en komt toch heel natuurlijk over.