‘De Afspraak heeft vooral zijn afspraak met de wereld gemist’

De afspraak, het actuaprogramma van presentator Bart Schols, loopt intussen een maand op Canvas. Tijd voor een tussentijdse evaluatie van Tine Hens, tv-redactrice -en criticus bij Knack Focus. ‘De afspraak heeft zich geperfectioneerd in de kunst der algemeenheden.’

Hoe algemeen kun je over ongeveer alles praten? Als het niet lukt om de eerste te zijn met nieuws en feitjes omdat de actualiteit om half negen ’s avonds niets meer te bieden heeft, of als het toch te veel inspanning vraagt de concurrentie niet in snelheid maar in grondigheid te nemen, wel, dan kun je blijkbaar nog altijd excelleren in algemeenheden. Het is een kunst waarin De afspraak zich geperfectioneerd heeft.

Als er twee schepen botsen voor de Belgische kust haalt men bijvoorbeeld niemand naar de studio die ook maar iets met die schepen te maken heeft. Nee, dan laat men iemand die in het algemeen veel over schepen weet in het algemeen over botsende schepen praten. Zo krijgen we te horen dat scheepsroutes op voorhand worden uitgestippeld. Buiten de bewoners van rusthuis Berkendroom had niemand iets anders verwacht. Maar in het universum der algemeenheden van De afspraak vindt men het nodig om dat toch nog eens te vermelden. En te herhalen. En te onderstrepen.

Na een maand heeft De afspraak vooral zijn afspraak met de wereld gemist. Oh ja, Kamagurka maakt prachtige portretten van soms vergeten mensen op al even ondergesneeuwde plekken. En die jonge fotografen die erop uitgestuurd worden, leveren alweer een andere blik op die ondertussen van alle kanten bekeken werkelijkheid op, maar wanneer het er écht toe doet, laat De afspraak het afweten.

In de journalistiek gelden twee fundamentele regels: je praat met personen die kennis van zaken hebben en je stelt vragen die op zijn minst getuigen van enige dossierkennis. Als je het over TTIP hebt, waarom herhaal je dan tot drie keer toe dat dat complexe materie is. En als je tegenover de peetvader van de Europese onderhandelingen – Karel De Gucht – een schuchtere politicoloog zet die veel te beleefd is om de ontketende stier naast zich te onderbreken, kom je zeker geen stap verder. Het resultaat: het debat verzandt nog voor het begonnen is en reikt niet verder dan de symbolische clichés over chloorkippen en hormonenvlees.

De afspraak heeft ook dagelijks een afspraak met een journalist die zichzelf graag in beeld brengt op de tocht door de weetjes van de dag. Zo trok Stefaan Meerbergen mét rubberen laarzen naar het Limburgse bos dat Essers wil omkappen om uit te breiden. ‘Hier is toch bos genoeg’, balkte hij links en rechts tegen voorbijgangers, daarbij met flinke tred voorbijgaand aan de kern van de zaak. Het gaat niet over dat ene bos, of over de mening van de toevallige voorbijganger, het gaat over de permanente versnippering van openbare ruimte. Met ruimte is het als met papier: hoe meer je versnippert, hoe minder er overblijft. Zolang je het daar niet over hebt, bezig je journalistiek van de overbodigheid.

Toegegeven, De afspraak tuurt naar zaken die we elders over het hoofd zien. Neutrino’s, bijvoorbeeld, onzichtbare deeltjes met massa. Met de verwondering die zoveel abstractheid kan oproepen, zat Bart Schols duidelijk wat verveeld. In deze tijden van meetbare waarden peilde hij tot drie keer naar het nut van zo’n neutrino. Al zijn ze onzichtbaar, hun nut is in de algemeenheid der dingen ongetwijfeld groter dan dat van De afspraak ooit zal zijn. Tenzij men journalistiek voluit durft te gaan. En vragen begint te stellen die ertoe doen.

Tine Hens