25 jaar W817: een mondelinge reconstructie

Op 6 januari 1999 zond Ketnet de allereerste aflevering van W817 uit. Vijfentwintig jaar later blikken de makers en acteurs terug op wat begon als studentenproject en eindigde als cultreeks voor millennials. ‘Ketnet had geen flauw idee van waar we mee bezig waren.’

Najaar 1996. Vijf studenten van het Rits in Brussel leveren hun eindwerk in: een scenario over een bende kotstudenten, woonachtig in wijk 8, nummer 17. Intussen is de BRTN op zoek naar een nieuwe jongerenreeks na het gigantische succes van Buiten de zone.

Bram Renders (scenarist): W817 is eigenlijk begonnen als ons afstudeerproject. Het Rits had voor het eerst een postgraduaat scenarioschrijven georganiseerd, ergens verstopt in een donkere kelder van het gebouw. Met vijf waren we: Steve De Wilde, Bart Vaessen, Jo Lories, Jan Schelstraete en ik. In feite moesten we elk afzonderlijk een tv-reeks schrijven, maar in het buitenland waren writers’ rooms toen sterk in opmars. Samen een reeks schrijven leek ons veel leuker. En dus hebben we al onze ideeën samengegooid. Het resultaat was een sitcom over een groepje kotstudenten met uitgesproken persoonlijkheden. ‘Schrijf wat je kent’, zeggen ze altijd. Die raad hebben we nogal letterlijk genomen: W817 was onze leefwereld. Ik ontken niet dat ik een beetje op Tom en Akke lijk. (lacht)

Zoë die op xtc in Pulp Fiction belandt. Akke die per ongeluk Thuis binnenwandelt. Jasmijn die discussieert met haar borsten. Alles kon in dat eerste seizoen.

Pietje Horsten (regisseur)

Hoe dan ook, we studeerden af met een concept waarvan we dachten: dit is minstens even goed als alles wat momenteel op televisie te zien is. In ons jeugdig enthousiasme hebben we W817 naar zowat elke Vlaamse zender en elk Vlaams productiehuis gestuurd. VRT, VTM, VT4… Iedereen had interesse. Blijkbaar hadden we iets geschreven dat resoneerde. Uiteindelijk zijn we voor Wim Vanseveren van de VRT gegaan, die Buiten de zone had geproduceerd. Dat gaf vertrouwen.

Wim Vanseveren (toen productiemanager BRTN): Ik was gecharmeerd. W817 was fris, grappig, origineel. Je voelde dat het geschreven was door jonge gasten. Maar vooral: het kwam op het juiste moment. Bart De Pauw was na twee seizoenen gestopt met Buiten de zone. We waren op zoek naar een jongerenreeks die dat gemis kon opvullen.

Renders: De onderhandelingen verliepen vlot. We hadden nog niks getekend, maar de deal leek rond. En toen werd het stil. Heel stil.

Begin 1998. Na de lancering van Ketnet (bij wat ondertussen de VRT is geworden) komt W817 opnieuw ter sprake. Pietje Horsten, medebedenker en regieassistent van Buiten de zone, wordt opgetrommeld als regisseur, Riet De Prins wordt producent.

Renders: Eerlijk? Ik dacht dat de VRT ons vergeten was. Jo en Jan waren al afgehaakt, zelf was ik intussen als copywriter aan de slag. En toen kreeg ik plots telefoon van Wim. ‘Zeg, we gaan W817 toch draaien. We hebben zelfs al een regisseur. Kunnen jullie tien afleveringen schrijven?’

Riet De Prins (producent): Eigenlijk is W817 dankzij een logistiek probleem gemaakt. De VRT had net Canvas en Ketnet gelanceerd, wat een enorme transitie teweegbracht. Zo moesten de opnamestudio’s volgens een nieuw financieel plan beter benut worden, om hun rendement te verhogen. Klein probleem: Studio 5 stond in de zomer leeg. ‘Hebben we hier nog ergens een jongerenreeks liggen?’ werd geopperd. Je moet weten: jongerenfictie mocht toen vooral niet te veel kosten. Een redenering die ik nooit heb gesnapt. Een acteur die voor Ketnet werkt, eet toch evenveel als een Canvas-acteur?

Renders: Steve, Bart en ik zijn meteen beginnen te schrijven. We hadden W817 bedacht voor onze leeftijdgenoten: jonge twintigers. Dat we plots op Ketnet zouden verschijnen, veranderde daar op zich weinig aan. We schreven gewoon wat we zelf graag wilden zien. Bovendien richtte Ketnet zich in die beginjaren ook nog op pubers. Het mocht dus wel wat edgy zijn. Een groter probleem was ons inkomen. Dat eerste jaar verdienden we 25.000 frank, zo’n 625 euro, per maand. Wat er wel voor zorgde dat we ons goed konden inleven in het studentenbestaan. (lacht)

Pietje Horsten (regisseur): Het moest snel gaan. We zijn als gekken beginnen te casten. Met Danny Timmermans en Britt Van Der Borght had ik al gewerkt, hen wilde ik erbij als Tom en Zoë. Aron Wade had ik al bezig gezien in het theater, die had het spitse dat we zochten voor Akke. Kadèr Gürbüz was ook meteen enthousiast over de rol van Birgit. Iedereen was meteen mee. Alleen naar de juiste Steve en Jasmijn was het iets langer zoeken.

Renders: Jasmijn, het zestienjarige buurmeisje van de bende, bestond trouwens niet in ons eindwerk. We hebben haar pas nadien bedacht, om beter aan te sluiten bij de Ketnet-kijker.

Aagje Dom (Jasmijn): Ik was achttien en zat in mijn eerste jaar aan het conservatorium in Gent, waar er affiches voor een nieuwe jongerenreeks ophingen. Eigenlijk was ik niet op zoek naar een tv-rol, maar heel mijn klas ging auditie doen. Ik wilde niet uit de boot vallen. Ik herinner me nog dat ik een scène moest spelen waarin ik de grootte van mijn borsten vergeleek met een melocake. Blijkbaar was dat heel overtuigend. (lacht)

Govert Deploige (Steve): Ik heb wel even getwijfeld. Ik was op het conservatorium klaargestoomd om theateracteur te worden. Televisiewerk werd toen, om het zacht uit te drukken, niet echt aangemoedigd. Laat staan een soap of sitcom. Plus: Steve was homo. Ik wist niet hoe dat ging vallen. Maar daarin ben ik snel gerustgesteld. Er werd heel normaal gedaan over Steves homoseksualiteit. Hij was geen karikatuur.

Horsten: Zodra we de cast bijeen hadden, zijn we beginnen te repeteren. Soms bij Govert thuis. Meestal in het zaaltje achterin De Komeet, het theatergezelschap in Mechelen waar ik deel van uitmaakte.

Kadèr Gürbüz (Birgit): Ik denk niet dat ik in mijn carrière ooit zoveel heb gerepeteerd als voor W817. Birgit voelde al als mijn tweede natuur nog voor we aan de opnames begonnen. Maar het was vooral een enorm cadeau voor de sfeer. We waren een bizar gezelschap van totaal verschillende mensen, maar vanaf dag één was er een ongelofelijke klik. Gelukkig, want W817 staat of valt met de chemie tussen de personages. Dat had Pietje goed ingeschat.

Renders: Het was fantastisch om onze personages tot leven te zien komen. In feite kun je alle personages samenvatten in één zin. Birgit de bitch. Akke tuut tuut. O jee Zoë. Papa Steve. Maar de acteurs hadden meteen door dat ze meer waren dan louter een computernerd, fuifbeest of luierik.

Zomer 1998. Cast en crew verhuist naar Studio 5 voor de opnames van het eerste seizoen, waar ze versterking krijgen van een vaste VRT-ploeg.

De Prins: Bij Ketnet hadden ze geen flauw idee waar we mee bezig waren. De zender was in die beginjaren vooral bezig met marktonderzoek, vergaderen, wrappers vinden. W817 was de laatste van hun zorgen. Ze lieten ons gewoon doen. Achteraf is die totale vrijheid ons grote geluk gebleken.

Horsten: Het gros van de crew bestond uit vast VRT-personeel. Mensen die doorgaans aan serieuzere projecten meewerkten. Aanvankelijk waren ze dan ook nogal in de war door al dat jonge geweld. Bovendien had ik een gesloten set laten bouwen, met vier muren. Dat voelde realistischer aan, maar er is een reden dat sitcomsets doorgaans maar drie muren hebben. Ik moest voortdurend opletten dat er geen kabel, schaduw of crewlid in beeld kwam. Maar al snel liet de crew zich volledig meeslepen in het enthousiasme. Ik zie onze klankman Felix, een vijftiger, nog zo op muren klauteren en zich in allerlei bochten wringen. Ik kan me niet voorstellen dat iemand ooit tegen zijn zin is komen werken.

Er is een reden dat ze het eerste seizoen nooit hebben heruitgezonden. Op YouTube staat een compilatie van alle fucks. Dat zijn er véél.’ Bram Renders (scenarist)

Deploige: Ik herinner me vooral de pure chaos. Er heerste een vrijheid op set die ik nadien nooit meer heb ervaren. We renden door de VRT-gangen als een bende wilden. We rookten waar we niet mochten roken. Speelden verstoppertje. Hadden om de vijf minuten de slappe lach. Pure rock-’n-roll.

Dom: Als ik daar nu op terugkijk, denk ik: ‘Allez Aagje, dat was wel een betaalde job, hè. ’ (lacht) Ik zag het als de leukste vakantiejob aller tijden. Mijn vrienden klusten in de zomer bij in de horeca, ik had W817.

Deploige: Chapeau voor de crew, want wij moeten echt de hel zijn geweest. Vooral de man die instond voor de props werd helemaal gek van ons. Hij moest de keuken continu bevoorraden met chips, frisdrank en koeken. Die dienden natuurlijk als decoratie, maar nog voor de eerste scène hadden we alles opgefret. Op den duur moest hij alles verstoppen.

Horsten: Dat eerste seizoen is anders dan mensen zich herinneren. Zoë die een overdosis xtc neemt en in Pulp Fiction belandt. Akke die per ongeluk de living van Frank en Simonneke uit Thuis binnenwandelt. Een kotfeestje waar binnen wordt gerookt. Grappen over orgasmes en condooms. Jasmijn die discussieert met haar borsten. Alles kon. Zolang het niet te duur was.

De Prins: En zelfs dan. De scenaristen hadden het geweldige idee om een scène op te nemen op het Atomium. Inderdaad: erop, niet erin. Tom en Akke moesten op zo’n bol gaan staan. Weken onderzoek en bakken geld heeft die grap me gekost. En dat allemaal voor een scène die nog geen minuut duurt. Gelukkig bemoeide Ketnet zich niet, want krijg dat maar eens uitgelegd. (lacht) Nu, als producent moest ik af en toe toch eens op de rem gaan staan. Neem nu die overdosis van Zoë: die mocht erin, op voorwaarde dat er ook aandacht werd besteed aan de gevaren van drugs.

Horsten: De sfeer op de set was fantastisch, maar we hadden geen flauw benul dat we iets bijzonders aan het maken waren. Soms kan die sfeer zelfs misleidend zijn. Het is een beetje als met anekdotes: die zijn ook meestal grappiger als je er zelf bij was. (lacht)

De Prins: Niemand kon inschatten of W817 zou aanslaan. Al waren de inlachsessies wel een goede graadmeter. We hadden enkele scholen opgetrommeld om op voorhand naar de afleveringen te kijken, en hun reacties werden opgenomen voor de lachband. Die eerste bulderlach: dat was een hele geruststelling.

6 januari 1999. Ketnet zendt, zonder grootse aankondiging, de eerste aflevering uit.

Dom: Ik heb samen met al mijn klasgenoten gekeken. Ik vond het vooral gênant om naar mezelf te kijken, en mijn klasgenoten leken ook niet laaiend enthousiast. (lacht)

Horsten: Niemand leek te weten voor wie W817 nu eigenlijk bedoeld was of wat ze ervan moesten vinden. Ik herinner me één negatieve recensie van De Financieel-Economische Tijd. Ze waren boos omdat Tom hen ‘een saai krantje’ had genoemd. Dat was het zo ongeveer qua persaandacht.

Deploige: Ik heb in 1999 wel de Homofolieprijs van de Holebifederatie (nu Çavaria, nvdr.) gewonnen voor mijn vertolking van Steve. Dat was een mooie erkenning.

Renders: Er is een reden dat ze het eerste seizoen nooit hebben heruitgezonden. Het was allemaal nogal heftig. Op YouTube staat een compilatie van alle fucks. Dat zijn er véél. Bovendien bleken de afleveringen nogal kort uitgevallen. We hadden telkens vijfentwintig minuten geschreven, naar het voorbeeld van Amerikaanse sitcoms, maar door de flitsende regie van Pietje schoten er soms maar veertien minuten over. Achteraf bleek dat onbedoeld pionierswerk: op basis van W817 moesten alle Ketnet-reeksen plots korter.

Gürbüz: Het klinkt misschien vreemd, maar W817 was niche. Toen Spring jaren later werd aangekondigd, was dat met veel toeters en bellen, merchandise en fotoshoots. Wij hadden niks. Als fans een foto vroegen, moest ik er zelf eentje afdrukken. Uiteindelijk zijn we een sponsordeal met Joepie aangegaan en hebben zij een fotoshoot gefinancierd.

Deploige: Eerlijk gezegd was ik verbaasd dat er een tweede seizoen werd besteld.

De Prins: Voor de tweede jaargang kregen we nog minder budget. En er kwam nog een moeilijkheid bij: Ketnet had intussen ontdekt dat pubers niet naar hun zender keken, waarna de maximumleeftijd van hun doelpubliek werd verlaagd naar twaalf jaar.

Renders: Het werd iets subtieler. De slapstickfactor van Akke en zijn nieuwe vriend Carlo (een rol van Jenne Decleir, nvdr.) werd uitgespeeld. De fucks en shits moesten eruit en werden vervangen door shuck en sjnip. Maar ook in latere seizoenen zijn we de zwaardere thema’s nooit uit de weg gegaan. Aids, depressie, zelfdoding, sekteleiders… Alles kwam aan bod. Die mix van onnozeliteiten en sérieux heeft W817 gemaakt tot wat het is.

De Prins: Vanaf het derde seizoen merkte ik dat het begon te leven. We zijn toen ook begonnen met de W817 Band en een stripreeks. En toch bleef het strijden voor elk nieuw seizoen. Het heeft lang geduurd vooraleer we erkenning kregen. Op een gegeven moment haalde W817 de hoogste kijkcijfers van Ketnet én Canvas. Toen heb ik een lange mail gestuurd naar alle bazen. Maar zelfs dan was de reactie lauw. ‘Allez dan, proficiat.’

Gürbüz: De gangen van de VRT hingen vol foto’s van bekende zendergezichten. Na drie jaar hingen wij er nog niet tussen. We hebben dan maar zelf een gigantische foto laten afdrukken en die in de plaats van van Carl Huybrechts gehangen. Als zij ons niet in de bloemetjes wilden zetten, dan deden we het zelf wel. (lacht)

Deploige: Na vijf seizoenen was het op. We werden wat te oud om studenten te spelen en waren toe aan iets nieuws. ‘Dit was leuk, op naar een nieuw avontuur’, dacht ik. Alleen: ze bleven W817 maar heruitzenden. De populariteit bleef groeien, en er kwamen nieuwe generaties bij. Op een gegeven moment begonnen kinderen me zelfs aan te spreken als ‘de papa van Steve’. (lacht)

Gürbüz: Jonge mannen komen me regelmatig vertellen dat ik destijds hun natte droom was. Dan denk ik: euh, hoe oud was jij toen? Acht? (lacht) Maar het ergste waren de scholen en jeugdbewegingen. Had één iemand je herkend, dan had je het vlaggen. Eén keer werd ik tijdens het shoppen op de Meir achtervolgd door een groep kinderen. Ik ben uit wanhoop de Mango binnen gerend en heb me verstopt in een pashokje. Héél slecht idee. Ze stonden gewoon te wachten tot ik weer naar buiten kwam. Ik raak nog steeds in paniek als ik rond halfvier een schoolpoort passeer. (lacht)

Na drie jaar hingen we nog niet tussen de bekende VRT-gezichten in de gangen. We hebben dan maar onszelf in de plaats van Carl Huybrechts gehangen.’ Kadèr Gürbüz (Birgit)

29 november 2017. Ketnet viert zijn twintigste verjaardag met Throwback Thursday, een nostalgiefestijn goed voor vier uitverkochte Sportpaleizen, in het bijzijn van in totaal meer dan zeventigduizend fans. De W817-cast zingt er We zijn er voor elkaar, Zoë eet pita en Wachteenseven!

Dom: Een ongelofelijk moment. Ik kwam als eerste op, riep ‘iep’ en iedereen werd zot. Pas toen besefte ik: W817, dat was mensen hun jeugd.

Renders: Toen ik in het Sportpaleis meer dan 17.000 mensen woord voor woord Zoë eet pita hoorde meezingen, had ik pas echt de impact door. Ik voelde al even dat W817 cult was geworden. Catchphrases als ‘funny, très funny’ maken deel uit van het collectieve geheugen, tijdens de blok gaan de kijkcijfers ieder jaar weer de hoogte in… Je voelde dat het nog steeds leefde. Het idee voor een W817-reüniefilm was er al, maar dankzij die shows is 8eraf in een stroomversnelling geraakt. Het bevestigde dat er vraag naar was.

Deploige: Die Throwback Thursdays en 8eraf hebben me deugd gedaan. Alsof we het hoofdstuk écht konden afsluiten. Je moet weten: als acteurs hebben we onze rechten destijds moeten afstaan. We zijn dus geen frank rijker geworden van al die heruitzendingen. Ergens voelde dat toch wel wrang. Al overheersen de goede herinneringen. Ik ben nog steeds trots dat ik deel heb mogen uitmaken van zoiets unieks.

Horsten: Had je me destijds verteld dat de reeks vijfentwintig jaar later nog steeds zou worden uitgezonden en gestreamd, ik had je gek verklaard. De computers zijn intussen prehistorisch, er wordt gerefereerd aan Opium en het eerste seizoen was zelfs nog in Belgische frank. Maar blijkbaar staat dat de kijkervaring niet in de weg. Het is misschien een arrogante vergelijking, maar W817 is een beetje de Vlaamse Friends. De onderwerpen, de humor, het tempo, het ondeugend randje, de magie tussen de acteurs… Die blijven tijdloos.

Renders: Ik ben nog nooit iemand tegengekomen die geen fan is van W817. Bart, Steve en ik hebben op vraag van Ketnet nog de opvolger En daarmee basta! geschreven, maar de iconische status van W817 is nooit geëvenaard. Misschien omdat er intussen veel meer aanbod is. Misschien omdat Ketnet braver is geworden. In ieder geval: vandaag zou het programma allicht niet door de brainstormfase raken. Anno 2023 hebben we andere pedagogische inzichten. Maar goed ook. Al ben ik toch blij dat Ketnet in 1999 andere dingen aan zijn hoofd had. (lacht)