‘We zijn vet met onze welvaart als ontzettend veel mensen zeer ongelukkig tot klinisch depressief worden’

Paul Baeten is schrijver van romans en tv-reeksen – vorig jaar nog Twee zomers op Eén. Elke week bijt hij zich hier vast in maatschappij en popcultuur.

Wij doen in Vlaanderen maar één ding met mentale gezondheid, en dat is er studies over bestellen. En die studies zijn altijd brengers van hetzelfde, slechte nieuws: heel veel mensen zijn depressief en het is nog het ergst onder jongeren.

Wij hebben in het Westen een arrogantie ontwikkeld die gebaseerd werd op economische groei en technologie. Wat intussen pijnlijk is, want we zijn al lang niet meer de regio met de sterkste economische groei en op het vlak van technologie zitten we waarschijnlijk in het laatste dominante decennium. Ook het feit dat veel van onze rijkdommen uit heden en verleden uit strategische oorlogen, kolonialisme, kinderarbeid en slavernij kwamen en komen, geeft weinig redenen tot superioriteitsgevoel.

Los van die problematiek zijn we vet met onze welvaart als ontzettend veel mensen zeer ongelukkig tot klinisch depressief worden. Politiek vermijdt het thema, en daar is een hele goede reden voor.

De waarheid over mentale gezondheidszorg is namelijk dat er niet echt een oplossing voor is. Je kan er in westerse traditie geld naar gooien, maar dat verandert niks aan het feit dat er vandaag nog altijd maar twee pistes bestaan: pillen of praten.

Dat veel van de pillen verslavende rommel zijn, is intussen publieke kennis. Soms noodzakelijk om mensen boven water te houden, maar in se niet anders dan een of andere drug waarvoor ze je naar de gevangenis sturen als je ermee betrapt wordt.

En praten, tja. Dat kan helpen. Soms lukt het om de knopen in onze kop een heel klein beetje te ontwarren, en enkel al gehoord worden kan enorm deugd doen. Maar vaak vervalt therapie in praatsessies waarbij het praten een doel op zich wordt en het probleem niet weggaat.

Het lijkt erop dat depressie en alle aanverwante aandoeningen een gevolg of kenmerk zijn van het soort maatschappij waarin wij nu en hier leven. Te veel leegte, te vaak omringd door onzin. Onzin in de vorm van reclame, van onontkoombare liegende politici, van cynisme op socials, van onnozele gesprekken gebaseerd op memes en reels.

Wij zijn mensen in de overgang. Wij zijn de generaties die de prijs betalen om onze soort van ongeconnecteerde mensen naar geconnecteerden te loodsen. Daarbij botsen we met onze hoofden en harten tegen van alles dat pijn doet. Het experiment is volop bezig en wij zijn de proefkonijnen, klaar voor allerlei nieuwe ziektes die in statistieken worden gegoten.

Het systeem, of dat nu overheden, multinationals of wereldleiders zijn, gaat ons niet helpen. Omdat ze dat niet zouden willen, om te beginnen, maar in dit geval vooral omdat niemand het echt kan. Waarschijnlijk omdat ze zelf even ziek zijn, even verloren en even leeggezogen.

We gaan het vooral zelf moeten doen en dat begint in onze directe omgeving. Wij zijn niet elkaars vijand, wees los van je taal of religie of favoriete rapper in de eerste plaats vriendelijk en zacht voor elkaar. Hou van je liefde, praat met je buren, knuffel je kinderen en bel met je ouders. Misschien is een van hen eenzaam of ongelukkig. En zelf word je er ook niet slechter van.