Vandaag is (alweer) een zwarte dag voor muziekjournalisten en -liefhebbers over heel de wereld

Knack Focus-redacteur Tobias Cobbaert ziet met lede ogen aan hoe het samenvoegen van de legendarische muziekwebsite Pitchfork met het mannenmodeblad GQ een zoveelste stap is richting uitholling van de alternatieve muziekjournalistiek ten voordele van grote bedrijven.

Eerlijk gezegd ben ik nooit een heel grote fan geweest van de muziekwebsite Pitchfork. Ik vond de schrijfstijl daar altijd een beetje pompeus, en ze hebben veel albums die ik zelf heel goed vond maar een povere score toebedeeld. Of, misschien nog erger, platen waar ik zelf niets aan vond de hemel in geprezen.

En toch was het met een zwaar hart dat ik deze morgen het nieuws las dat Condé Nast, de mega-uitgever die Pitchfork in 2015 overkocht, beslist heeft om de publicatie samen te voegen met GQ, een blad voor mannenmode dat helemaal niets met de alternatieve muziekwereld van Pitchfork te maken heeft. Door die beslissing wordt ongeveer de helft van de Pitchforkredactie, stuk voor stuk toegewijde muziekliefhebbers, op straat gestuurd.

Hoewel ik zelf nooit een fervent Pitchforklezer ben geweest, kan ik de impact van de publicatie op de muziekwereld nauwelijks overschatten. Veel alternatieve artiesten kregen er een platform dat ze nergens anders zouden vinden, en voor muzikaal nieuws was het vaak de eerste bron om te raadplegen. Daarnaast had Pitchfork een gigantische impact op het culturele debat. Of je het er nu mee eens was of net niet, een extreem positieve of negatieve Pitchforkrecensie rolde over de tongen van alle muzieknerds. Ik herinner me zelfs nog hoe ik in 2010, toen ik nog een elitaire metalpuber was, voor het eerst in m’n leven bewust naar Kanye West luisterde omdat dé Pitchfork zijn nieuwe plaat My Beautiful Dark Twisted Fantasy een perfecte 10 had gegeven.

Om nu te zien hoe zo’n belangrijke stem zomaar opgeslorpt wordt in een blad waar het niets mee te maken heeft, om nog maar te zwijgen over het ontslag van de mensen die jarenlang alternatieve muziek een platform boden, is op z’n minst teleurstellend.

Nog verontrustender is dat Pitchfork geen alleenstaand verhaal is. Alternatieve muziekjournalistiek wordt al een tijdje uitgehold, en dit is gewoon het zoveelste dominosteentje dat valt. In 2020 ging de uiterst gerespecteerde indiewebsite Tiny Mix Tapes bijvoorbeeld al op een pauze van onbepaalde duur. Nog frappanter was toen Bandcamp, zowat het laatste platform waar fans rechtstreeks muziek kunnen kopen van onafhankelijke artiesten, in oktober 2022 overgenomen werd door Epic Games, het bedrijf achter de razend populaire game Fortnite. Ook hier volgden ontslagen, waarvan een groot deel uit het editorial department kwam, verantwoordelijk voor artikels die nicheartiesten een duwtje in de rug gaven.

Het einddoel ligt natuurlijk voor de hand. Grote bedrijven die geen voeling met de alternatieve muziekwereld hebben kopen websites die goed draaien op, in de hoop om er wat winst uit te wringen. En voor een tijdje zal dat ook werken, maar hoe houdbaar is die situatie? Muziekliefhebbers zitten niet te wachten op een ecosysteem waarin elke website exact dezelfde artiesten zit op te hemelen en waarin geen enkele publicatie nog eigen gezicht heeft. Ik wil net publicaties met een eigen smoel die eigenzinnige artiesten pushen die ik misschien nergens anders ontdekt zou hebben.

De schade die door deze bedrijven op cultureel vlak wordt toegebracht is enorm. Ooit was het internet de thuishaven van de muzieksnob, een plek waar je gelijkgezinde muzieknerds kon ontmoeten om rare vondsten uit te wisselen. Diezelfde mensen worden nu meer en meer van hun eigen wereld vervreemd door bedrijven die hun vlag komen planten, zonder voeling met de oorspronkelijke missie te hebben. Op korte termijn zullen er wellicht wat advertentie-inkomsten uit te wringen zijn, maar hoe houdbaar is dat model als je je kernpubliek compleet verwaarloost? Om nog maar te zwijgen over alle grensverleggende, experimentele artiesten die nu alweer een manier om hun werk naar buiten te brengen in rook zien opgaan.

Ik ben opgegroeid in een tijd toen het internet begon op te komen, toen er in elk hoekje rare websites te vinden waren die allemaal andere bizarriteiten onder mijn neus duwden. Er heerste een droom van het internet als alternatieve ruimte, waar je nog écht alternatieve muziek kon vinden die je niet op de radio hoorde of op televisie zag. Met lede ogen moet ik jaren later aanzien hoe ook die ruimtes niet veilig zijn voor de homogeniserende greep van grote bedrijven. De weirdo’s, de mensen die nood hebben aan rare, uitdagende muziek, zien alweer een van hun ruimtes gesloopt worden.

Ik ben me er heel erg van bewust dat het nu lijkt alsof ik, zelf een muziekjournalist, voor mijn eigen winkel aan het praten ben. Maar de hele reden waarom ik er ooit van droomde om deze job te doen, is omdat ik zo gepassioneerd was door de online muziekgemeenschap, ondersteund door eigenzinnige publicaties als Pitchfork. Als het muziekjournalistieke landschap zo blijft uitgehold worden, kan ik me niet inbeelden dat er nu op de schoolbanken tieners met dezelfde droom zitten.