‘Laten we racisme relativeren tot wat het echt is, en dan is het plots overal’

Paul Baeten is schrijver van romans en tv-reeksen – begin dit jaar nog Twee zomers op Eén. Elke week bijt hij zich hier vast in maatschappij en popcultuur.

Ik denk dat we racisme wat moeten leren relativeren. WACHT! Wacht. Laat het mij eerst uitleggen.

Er kwam weer een grote peiling uit onlangs en die laat N-VA en Vlaams Belang vechten om de eerste plaats.

Ik denk dat er racisten lid zijn van de N-VA, maar evengoed zitten er linksere types bij die vroeger bij de Volksunie zouden gezeten hebben. Hoe dan ook, al staat de N-VA in haar communicatie voor een nogal homogeen ogend ‘veilig en welvarend Vlaanderen’, hun programmapunten zijn niet racistisch. Ja, misschien tegen Walen, maar die hebben er zelf om gevraagd.

Het Vlaams Belang: heel ander verhaal. Dat is een partij die in de laatste decennia van de vorige eeuw groot geworden is op expliciet racistische programmapunten, slogans en beelden. We hebben intussen voldoende Zwarte Zondagen (die ik persoonlijk liever Witte Zondagen noem) om een voetbalploeg te beginnen. De laatste verkiezingen haalden ze meer dan een kwart van de stemmen.

Toch zijn de mensen die zichzelf racist noemen amper te vinden. Wat gek is. Stel je voor dat de Open VLD een kwart van de stemmen zou halen, maar dat je met de beste wil van de wereld geen tien personen bij elkaar krijgt die luidop toegeven dat ze liberalen zijn. Waar zitten die mensen?

Een van de redenen is volgens mij dat veel racisten beweren dat ze niet ‘echt’ racistisch zijn en niet genoeg geconfronteerd worden met hun bullshit. Vandaar het vaak gebruikte prefix ‘ik ben geen racist, maar…’, wat vaak wil zeggen ‘Ik ben een racist, dus…’.

De Tweede Wereldoorlog en het nazisme hebben veel kapotgemaakt voor racisme. Net als slavenhandel en kolonialisme, trouwens, maar dat vinden we in de Europese leerplannen meestal ietsje minder erg want ja zeg.

Maar de Holocaust heeft de lat voor wat we écht racisme vinden zo hoog gelegd dat iedereen denkt dat-ie eronder door kan. ‘Ja ik stem al tien jaar Vlaams Belang maar ik ben geen racist hoor: ik eet graag kebab als ik uitga.’

Daarom zeg ik: laten we dat racisme even relativeren tot wat het echt is, en dan is het plots overal in de plaats van onbesproken en zogezegd onzichtbaar. Want er is héél veel ruimte tussen ‘geen racist zijn’ en heelder bevolkingsgroepen op industriële manier vernietigen. Het is niet zo dat je geen racist bent tot op het moment dat je een ander in brand steekt, opknoopt, vastketent of vergast. Net zoals al het kwaad begint het vaak schijnbaar klein en banaal.

Extreme partijen gedijen wanneer de economie sukkelt. Maar op Vlaams Belang stemmen omdat je gasfactuur veel te hoog is, dat is even zinvol als twee appels eten omdat je wilt dat het stopt met regenen.

Links moet stoppen met racisten nazi’s te noemen. ‘Racist’ is echt al erg genoeg, daar hoeft geen schep bovenop. En stem je op het Vlaams Belang? Doe er dan tenminste niet zo onnozel over: je bent een racist. Onze keuzes en acties bepalen wie we zijn, ook wanneer die een onaangename waarheid blootleggen.