‘De stank van anti-intellectualisme is niet te harden op Twitter’

Tobias Cobbaert schrijft wekelijks over wat hem wakker houdt. Of net niet.

Op 27 november postte Ally Louks een onschuldige tweet om te vieren dat haar doctoraat aan de universiteit van Cambridge was afgewerkt. Het onderwerp van haar dissertatie? De ethiek van geuren in moderne en hedendaagse literatuur. Ze bestudeerde hoe geuren in verschillende literaire werken gebruikt worden om oordelen over klasse, gender of ras op al dan niet subtiele manier uit te drukken.

Persoonlijk vind ik dat best interessant klinken. Maar daar dacht Twitter – sinds de overname door Elon Musk niet de gezelligste plaats – anders over. Louks werd het doelwit van een massale haatcampagne, waarbij vooral rechtse trollen hun gal uitspuwden. Voor hen was Louks iemand die zich specialiseert in nicheonderzoek waar niemand beter van wordt, en zo het schoolvoorbeeld van alles wat er mis liep met de academische wereld.

Veel van die commentaren verraadden vooral een chronisch gebrek aan nieuwsgierigheid. Ze werden gevraagd om te denken vanuit een frame dat ze nooit eerder overwogen hadden, en daarom werd Louks’ onderzoek meteen als klinkklare onzin afgeschreven. Zelf hadden ze nog nooit stilgestaan bij geurbeschrijvingen en hoe die in fictie soms een veel diepere betekenis hebben. Met andere woorden: die diepere betekenis kan onmogelijk bestaan.

Bovendien hadden velen van hen nooit eerder een academische tekst gelezen. Ze klaagden over het moeilijke taalgebruik – alsof ze persoonlijk beledigd waren dat een scriptie niet voor hun ogen bedoeld was. Ik ga toch ook geen verslagen van voetbalwedstrijden opzoeken om dan te klagen dat die jargon gebruiken dat ik niet begrijp?

Nog veel schrijnender vond ik de opmerkingen die Louks bekritiseerden omdat haar onderzoek geen praktisch nut zou hebben. Zulke commentatoren leven in een grijze wereld die alleen uit cijfers bestaat, waar alleen harde STEM-wetenschappen waarde hebben. Als je je onderzoek niet rechtstreeks naar marktwaarde kunt vertalen, is het een vod papier. Genuanceerdere onderzoeksvragen over onze relaties of over de manier waarop we onze wereld ervaren en weergeven zijn dan louter frivoliteiten. Dat is een dystopische maatschappijvisie waar ik niets mee te maken wil hebben.

Daarnaast zou ik durven te zeggen dat mens- en literatuurwetenschappen belangrijker dan ooit zijn. Populistische blaaskaken worden steeds populairder in de westerse wereld. Als je geen enkele kennis hebt van de manier waarop zij hun verhalen vormgeven, als je niet beseft hoe boodschappen verkleurd of verdraaid worden, dan ben je de eerste die met open ogen in propagandaberichten zal lopen. Literatuur is niet alleen entertainment, het is ook een bril waardoor we de wereld zien. Die kennis kun je misschien niet in duizenden euro’s omzetten, maar zou wel eens een veel belangrijkere impact kunnen hebben.

Om maar te zeggen: er zat een naar geurtje aan het hele discours op Twitter. De stank van anti-intellectualisme was niet te harden.