Who run the world? Hoe vrouwen bewijzen dat popsterren ook gewoon overeen kunnen komen

Terwijl Drake en Kendrick Lamar de lat zo laag mogelijk leggen, tonen de megasterren van de pop dat het ook anders kan.

Enkele maanden geleden, op zaterdag 2 maart, werden in Londen de jaarlijkse Brit Awards, de ­belangrijkste prijzen in de Britse muziek­industrie, uitgereikt. Grote slokop die avond was Raye, een jonge zangeres die begin 2023 had ­gedebuteerd met het album My 21st Century Blues. Maar liefst zes ­trofeeën mocht ze mee naar huis nemen: ­album van het jaar, ­artiest van het jaar, song van het jaar (Escapism, een nummer één over het Knaal), beste nieuwe ­artiest, beste r&b-act én songschrijver van het jaar. Nooit ­eerder kreeg een ­artiest op één avond zo veel ­beeldjes bij de Brits. Bovendien ­vielen ook Dua Lipa, SZA, Miley Cyrus en Boy­genius in de prijzen. Het overwicht van vrouwe­lijke artiesten, twee jaar ­nadat de ­organisatie had besloten om alle categorieën genderneutraal te ­maken, was duidelijk. ‘Women ­dominate as Raye scores record-smashing six wins’, kopte The Guardian. Maar dat was ­eigenlijk niet het echte nieuws – of toch maar half.

Drie jaar eerder ging diezelfde Raye viraal met een publieke hartenkreet op Twitter. Door haar tranen heen vertelde de Londense in ­enkele video’s dat ze al jaren aan het lijntje werd ­gehouden door haar platen­firma Polydor, waarmee ze in 2014 een overeen­komst ­tekende voor vier lang­spelers. Maar meer dan een ­resem featurings en losse singles had dat nog niet opgeleverd. Raye was het beu, ze wilde een pláát uitbrengen, verdorie! En dat deed ze uiteindelijk met 21st ­Century Blues, in eigen beheer, nadat Polydor haar van haar contract had verlost. Dát was de ware triomf van Raye op de Brit Awards: ze brak uit de wurgende ­ketens van de muziekindustrie, vocht tegen het systeem, nam risico’s en werd op haar eigen, onafhankelijke voorwaarden beloond voor haar volharding en talent.

○○○

En kijk dan eens naar alle blockbuster­releases, de meest besproken en succes­volle albums die sindsdien verschenen zijn. Begin maart was er al Eternal Sunshine van Ariana ­Grande. Enkele weken volgde ­Beyoncé met Cowboy Carter. Midden april ­opende Taylor Swift The Tortured Poets ­Departement. Begin deze maand bracht Dua Lipa haar derde ­langspeler ­Radical Optimism uit en vorige week ten slotte dropte Billie Eilish Hit Me Hard and Soft.

Met Cowboy Carter heeft ­Beyoncé zichzelf nog maar eens heruit­gevonden. Na de house- en discosensatie van Renaissance maakt ze opnieuw een muzikaal statement door als zwarte vrouw de ‘witte’ countrymuziek uit te dagen (en een geschiedenisles te geven). Dat vergt moed en strijdvaardigheid. Beyoncé toont zich nog maar eens een artiest die (haar) grenzen verlegt, een ­kameleon op het niveau van David Bowie en Madonna.

Taylor Swift tackelde eerder al even hard het systeem, toen ze na de uitverkoop van haar eerste label Big Machine besloot om haar ­eerste zes albums van a tot z opnieuw op te ­nemen, om zo de master­rechten van haar muziek opnieuw te ­claimen. Kon tellen, qua midden­vinger. Vier lang­spelers nam Swift zo de voorbije drie jaar al opnieuw op, plus twee nieuwe albums, en onder­tussen breekt haar Eras-tournee alle records, tot in de filmzalen toe. Wie gaat naast haar staan qua eigenzinnig­heid, ambitie en productiviteit?

Dua Lipa nam recent de ­controle over haar copyrights in eigen ­handen, ze stuurde haar ­management wandelen en gaf haar vader de teugels in handen. Naast haar ­muziek- en acteercarrière is ze bovendien de host van haar eigen podcast (Dua Lipa: At Your Service), richtte ze een lifestylewebsite op (Service95), heeft ze haar eigen tourorganisatie (Dua Lipa Live) en een eigen productiebedrijf ­(Radical22). Time zette haar enkele weken ­geleden op de cover zette als een van de 100 meest invloedrijke mensen ter wereld. ‘Nothing’s ever too big’, zei ze in het bijbehorende interview.

○○○

Controle. Het kenmerkt het kruim van deze popgeneratie. Zelf de ­touwtjes in handen nemen, en ­vervolgens houden. Bij Beyoncé ­gebeurde dat toen ze zich in de aanloop naar haar album 4 (2011) loswrikte uit de ijzeren greep die haar vader/manager op haar carrière had. Ze ging daarna als artiest steeds ­dieper en gelaagder tewerk en werd zo een lichtend voorbeeld voor velen. Taylor Swift heeft dat ook al letterlijk gezegd, nadat Queen B vorig jaar in LA de première van haar concertfilm had bijgewoond: ‘Hoe ze mij en elke andere artiest geleerd heeft de regels te breken en de industrienormen te tarten. She’s been a guiding light throughout my career.’

En het zijn momenteel met ­name vrouwelijke sterren die de ­grootste ­impact hebben. Door de regels te ­buigen of te breken. Door bakens te verzetten, keurslijven af te ­schudden. Door de controle te nemen, ook bijvoorbeeld over hoe je naar hun ­muziek luistert. Beyoncé bracht één single (en een B-kant) uit in de ­aanloop naar Cowboy Carter. Ariana Grande deelde enkel Yes, and?, twee maanden voor de release van Eternal Sunshine. ‘Ik zou het echt fantastisch vinden als je het ­album deze keer in zijn ­geheel ervaart’, schreef ze op Insta­gram. Hetzelfde ­geluid bij Billie Eilish, die helemaal géén voor­smaakje van Hit Me Hard and Soft ­loste. ‘Dit ­album is als een ­familie’, legde ze uit. ‘Ik wil niet dat één ­kindje op z’n eentje in het midden van de ­kamer moet staan.’ En als een 22-­jarige pop­rebel als Eilish spreekt, dan ­luisteren de ­jonge luisteraars die eigen­lijk niet meer op die manier ­muziek ­consumeerden. Als voorbeeld van zo’n ‘samenhangend’ ­album, ­bedoeld om in één ruk te beluisteren, noemt Eilish onder meer Born to Die (2012) van Lana Del Rey, een plaat die ze vorig jaar in de podcast van Dua ­Lipa prees omdat ze ‘muziek en wat mogelijk is veranderd heeft, vooral voor meisjes’.

Dat is namelijk nog iets dat ­opvalt aan de zangeressen die op kop van het poppeloton rijden: het wederzijdse respect, de onder­linge ­camaraderie. Toen Billie ­Eilish in april als verrassings­gast Lana Del Rey voor twee nummers ­vervoegde op Coachella, noemde ze haar ‘de ­reden dat half you bitches ­bestaan, inclusief ikzelf’. Omgekeerd ­huldigde Del Rey vanaf datzelfde ­podium de zestien jaar jongere Eilish als ‘de stem van een generatie’. Over ­Ariana Grande zei Del Rey enkele jaren ­geleden al: ‘She’s on fire all the time.’ Beyoncé riep in 2009 al Taylor Swift bij zich op het podium nadat Kanye West haar speech op de MTV Video ­Music Awards had onder­broken ­(zogezegd om voor Beyoncé in de bres te ­springen). De ‘shine theory’ heet dat, een emanciperend principe dat journaliste Ann Friedman een jaar of tien geleden muntte. Die komt erop neer dat vrouwen in een machts- of succespositie er baat bij hebben om andere succesvolle vrouwen in een positief licht te stellen. Ik schitter als jij ook schittert, dat idee.

Waarmee we bij de verbale ­oorlog van Drake en Kendrick Lamar zijn aanbeland.

○○○

Want terwijl Raye, Swift, Beyoncé en alle anderen volop ­schitteren, zijn twee van de bekendste en succes­volste rappers ter wereld al ­weken in een pijnlijk modder­gevecht ­verwikkeld. Het begon in ­oktober met een gastvers van J. ­Cole op First ­Person Shooter, een track van Drake ­waarin Cole zichzelf, ­Drake en Lamar ‘de ­grote drie’ ­noemde. ­Lamar ­riposteerde in maart in een gastvers op Like That van ­Future en Metro Boomin: ‘Motherfuck the big three, it’s just me.’ ­Waarop ­Drake spotte met Lamars korte gestalte. Waarop Lamar beweerde dat ­Drake zijn sixpack te danken heeft aan ­plastische chirurgie.

Het elkander dissen liep uit de hand. Drake zei dat Lamar zijn echtgenote mishandelde. Lamar ­noemde Drake een pedofiel en beweerde dat hij een ‘verborgen’ dochter heeft. ­Enzovoort, enzoverder.

‘Het meest ellendige spektakel in de rapgeschiedenis’, noemt Pitch­fork de vete. Die ­genereert wel aan de lopende band memes en tweets, maar is ook een beetje zielig. Twee volwassen, schat­rijke ­entertainers die elkaar afzeiken en bestoken met oneliners waarvan ­niemand eigenlijk het waarheids­gehalte kent. Tja. Op de kap van ­vrouwen bovendien, die ­gedegradeerd worden tot ­onmondige pionnen in een macho steekspel. Ver voorbij het verbale spierballen­gerol. ‘Dit ging niet over skills’, schreef Questlove van The Roots op Instagram. ‘Het was ­modder gooien en ­elkaar neerhalen op het niveau van een worstelwedstrijd, met alle mogelijke middelen – women & children (& ­actual facts) be damned.’

Ook Taylor Swift werd er op een bepaald moment bij gesleurd, toen Drake (in Taylor Made ­Freestyle) ­beweerde dat Lamar zich liet ­intimideren door de release van The Tortured Poets Departement en zich daarom niet haastte met een nieuw wederwoord: ‘We gotta wait a ­fuckin’ week, ’cause Taylor Swift is your new top/ And if you ’bout to drop, she gotta approve.’ Versta: je bent de bitch van Taylor Swift. Het moet gestoken hebben toen Swift deze maande de vuurtjes stokende ­Drake voorbijstak als meest gestreamde ­artiest ooit op Spotify.

Taylor Swift en Drake zijn allebei hoogst productief en allebei gooien ze hun privéleven te grabbel in hun songs, die excelleren in roddels en achterklap. Kendrick Lamar en ­Billie Eilish delen dan weer dat ze hun ­podium gebruiken om transparant te zijn over mentaal welzijn. Maar daar stoppen de vergelijkingen.

Het ooit lucratieve, maar dikwijls misogyne conflictmodel van mannetjes­putters is passé, uitgewerkt, wordt verguisd. Dat de shine ­theory werkt, zoveel is in de popmuziek ­alvast duidelijk. Allemaal samen met ­Beyoncé: who run the world?!