Wat Damon Albarn in de toiletten zei: ‘O, jij bent Robert Smith. I love you!’

Elton John, Robert Smith, Beck, Slowthai… Gorillaz breidt zijn toch al niet onaanzienlijke vriendenkring nog eens danig uit op het nieuwe album Strange Timez, dat meteen ook de twintigste verjaardag van de groep markeert. Niet dat dat veel losmaakt bij muzikaal brein Damon Albarn. ‘Behalve dan de trieste gedachte dat ik twintig jaar ouder ben.’

Gorillaz bestaat in november twintig jaar, maar aan pep ontbreekt het Damon Albarn en zijn grafische kompaan Jamie Hewlett niet. Met Song Machine rolden de vijftigers dit jaar een nieuw muzikaal-visueel project uit dat niet in platen denkt, maar in seizoenen. Albarn was het beu om zes maanden aan een Gorillaz-plaat te timmeren en daarna even lang te moeten wachten tot de marketingluitjes hun strategie klaar hadden. Daarop rees het idee voor Song Machine: elke zes tot acht weken een single met animatieclip uitbrengen (een aflevering), en zo een ononderbroken workflow creëren.

Gorillaz trapte Song Machine eind januari op gang met het nummer Momentary Bliss. Daarna volgden, dwars door alle quarantaines en een overlijden heen (rust in vrede, afrobeatdrummer en Albarn-buddy Tony Allen) nog zes episodes. Toen de emmer met nieuwe songs begon over te lopen, besloten Albarn en co. toch maar om alles op een ouderwetse elpee te zetten.

De deluxeversie van Song Machine, Season 1: Strange Timez telt zeventien nummers. Het aantal gasten dat daarop figureert, is zelfs naar Gorillaz-normen indrukwekkend. De namen slingeren van jong (Slowthai, de Japanse meidengroep Chai, rapper 6lack) en gevestigd (Beck, St. Vincent, Joan As Police Woman) naar iconisch (Robert Smith van The Cure, Peter Hook van New Order, Elton John) en verrassend (Leee John van het eighties-synthsoulgroepje Imagination).

Halfzes op een schemerende maandagavond in oktober. Damon Albarn is klaar met werken in zijn Londense studio (‘van tien tot vijf, het is een job en dat zijn de uren’) wanneer hij live op ons laptopscherm verschijnt.

Was het een vruchtbare dag vandaag?

Damon Albarn: Zeker! We hebben de geluidsmix doorlopen van Le vol du Boli, de opera die ik met de Mauritaanse regisseur Abderrahmane Sissako heb gemaakt en onlangs in Parijs opgevoerd. Fatoumata Diawara uit Mali zingt erin mee. Die ken je wel van Désolé, het Gorillaz-nummer dat we in februari hebben uitgebracht. Ik ben er heel trots op dat we die opera in amper zes weken voor elkaar hebben gekregen.

Ben je er beter in geworden om inspiratieloze dagen te vullen?

Albarn: Op dagen dat ik voel dat het er niet echt in zit, heb ik een breed scala aan mogelijkheden om mezelf toch enige voldoening te geven: koken, afwassen, boodschappen doen of kleren opplooien. Dat is tenminste nuttig, in tegenstelling tot wat ik normaal doe. (lachje)

Kun je aan de arme zielen die wel nog in het conventionele lp-formaat geloven even uitleggen wat de voordelen zijn van een ‘seizoen’?

Albarn: De naam Song Machine spreekt voor zich: een concept waarbij je gewoon muziek blijft maken, zonder deadline en zonder dat er een verband tussen de nummers hoeft te zijn. Het nadeel, hebben we ondervonden, is dat de animatie – die veel meer tijd in beslag neemt dan de muziek – achterop is gaan hinken.

Elk nummer is een single en dus ook een clip. Jamie Hewlett moet de handen vol hebben.

Albarn: Mijn god, ja. Zes weken geleden heb ik hem gevraagd hoeveel tijd hij nodig zal hebben om te bekomen zodra hij met seizoen één klaar is. Een maand, antwoordde hij. Ik ben van plan hem daaraan te houden, want in januari wil ik met seizoen twee beginnen.

Gasten zijn haast een verplichting bij Gorillaz, maar voor Strange Timez heb je ze voor sommige songs in rijen van twee geschikt: The Pink Phantom heeft Elton John én 6lack, Aries Peter Hook én Georgia, Momentary Bliss Slowthai én Slaves.

Albarn: Als je toch niet zinnens bent een conventionele plaat te maken, kun je je gasten volledig willekeurig kiezen. Zo’n seizoen is in een muzikale context dus een nieuwe, opwindende manier van werken. Of het ook goed is voor onze carrière, is een andere kwestie. (lacht) Zoals gezegd spreekt de continuïteit ervan mij enorm aan. Je bent niet langer beperkt in tijd en ruimte. Het wordt iets vloeibaars, en die lijn trekken we door in onze gastenkeuze. Jij noemt nu al die duo’s, maar eerlijk gezegd ben ik allang niet meer aan het tellen. Ik maak gewoon muziek. Al kan ik me wel voorstellen dat het iemand die met Elton John is opgegroeid ergert om hem naast een jonge rapper zoals 6lack te horen. Zelf vind ik daar niets ongerijmds aan. Ik denk alleen: kan dit werken? Zo ja, gewoon dóén, en next! Qua klankvorm – of hoe je het ook zou willen noemen – is dat misschien niet logisch, maar ik trek me daar geen fluit van aan. Elk nummer mag totaal van het vorige verschillen. Al denk ik toch dat er doorheen Strange Timez een rode draad loopt.

Persoonlijk kan ik de elf reguliere nummers nog aan. Als ik daarna nog de zes extraatjes over me heen laat komen, raak ik die draad kwijt.

Albarn: Interessant dat je dat zegt, want ik heb het daar net met onze persmensen over gehad. Blijkbaar bespreekt iedereen de deluxeversie, mét de songs die we zelf – niet denigrerend bedoeld – als overschot beschouwen. Natuurlijk hadden we dat nummer met Moonchild Sanelly op de plaat kunnen zetten in plaats van de song met St. Vincent. Alleen hebben we dat niet gedaan. Ik zou veel liever hebben dat men Strange Timez ziet als het robuuste geheel van élf songs in plaats van zeventien. Ik ben het dus volledig met je eens.

Schrijf je de lui met wie je wil samenwerken nog altijd een handgeschreven brief?

Albarn: Ja. Al zal ik de jongste tijd waarschijnlijk al eens e-mail hebben gebruikt. Ik heb namelijk onlangs geleerd hoe dat moet. (lacht)

Ik vroeg me af hoe het jonge volkje zoals Octavian of Georgia op zo’n brief reageert.

Albarn: Waarschijnlijk met: ‘Wat is dit voor raar relict?’ (lacht) Ach, jonge mensen… (is even verstrooid en grijpt dan naar wat stencils) Hier, ik lees je een stukje voor uit een schitterende onlinerecensie. Over The Lost Chord, een van de nummers op de nieuwe plaat, oordeelt die journalist: ‘Irritating for different reasons – an eighties slow jam pastiche that was dated about five words ago.’ (grijnst) Ik draag de kunst van het schrijven over muziek een warm hart toe, ook al weten we allemaal dat het een compleet subjectieve bezigheid is. Maar dat is prima, zeker als er humor mee gemoeid is. En dit vond ik fucking funny.

Over dat nummer met Elton John: die Pink Phantom was een roze Rolls-Royce die ooit tot zijn wagenpark behoorde.

Albarn: Ik ben eens met exact diezelfde wagen van school afgehaald toen ik een jaar of zeven was. Niet door Elton John zelf, natuurlijk. Het verhaal daarachter is dat hij in 1979 terugkwam van een tournee door de toenmalige USSR en geen cash had om zijn percussionist Ray Cooper te betalen. Dus deed hij Ray, toen een vriend van mijn ouders, die Rolls cadeau. Man, het was zalig om in die mooie, uitzinnige auto te mogen meerijden. (lacht) Een dierbare, levendige herinnering. Toen ik Jamie daarover vertelde, heeft hij me praktisch gedwóngen om contact op te nemen met Elton John. Zo zie je maar hoe het kan gaan. Je schrijft een grote artiest aan en zegt: er is iets wat ik uit mijn systeem wil krijgen. (lacht)

Wat hoopte je met Robert Smith uit je systeem te krijgen?

Albarn: Ik heb Robert Smith voor het eerst ontmoet in de toiletten van Brixton Academy, in 1990. (grijnst) Dat was meteen ook de laatste keer.

Heb je met hem gepraat of alleen stiekem naar de zijne gekeken?

Albarn:(lacht) Plots stonden we naast elkaar en zei ik: ‘O, jij bent Robert Smith. I love you!‘ Waarop hij: ‘Thank you very much.’ (lacht)

Heeft hij meteen toegezegd voor Gorillaz of speelde hij hard to get?

Albarn: Ik vind het altijd belangrijk om mensen meteen een stukje muziek te laten horen, zodat ze zich tenminste kunnen voorstellen waar ik naartoe wil. Hem heb ik een met één vinger gespeelde pianolijn doorgestuurd, een simpele drumbeat en een trompetsolo van mijn negenjarige nichtje, die ik iets te doen wou geven aangezien ze tijdens de lockdown niet naar school kon.

Hij was vast van zijn sokken geblazen.

Albarn: Laten we zeggen dat dat het begin was van een lange e-mailcorrespondentie. (grijnst) Tot ik mezelf op een avond in bezopen toestand bewusteloos liep tegen een muur van mijn studio in Devon – don’t ask! Rond een uur of vijf ’s morgens kwam ik bij met een enorme buil en een bonzend hoofd. Ik checkte mijn e-mail en wat bleek? Robert Smith had een eerste ruwe versie van Strange Timez in mijn inbox gedropt. Ik heb dat bestand liggend op bed afgespeeld, compleet groggy maar tegelijk op een vreemde manier ook heel helder. Ik leek te zijn teruggeflitst naar de jaren tachtig, gewoon omdat hij zo hard als Robert Smith klonk. (lacht) Weet je, ik hou van het idee dat Gorillaz om het even wat kan zijn, met om het even wie. Er zijn geen regels. Dus als ik – wat was het ook alweer – een ‘eighties slow jam pastiche that was dated about five words ago’ wil maken, dan kán dat gewoon. Trouwens, het was voor mij meteen zo klaar als een klontje dat die journalist nog niet eens geboren was toen Leee John met Imagination enkele geweldige hits scoorde. Just an Illusion! Body Talk! Music and Lights! Ik kan met geen woorden het plezier uitdrukken dat het mij heeft geschonken om met hem op te nemen en te dánsen in de studio. Fucking mindblowing. Het was alsof mijn jongere zelf, die elke week trouw naar Top of the Pops zat te kijken, zomaar het tv-toestel in wipte om even naast Imagination te gaan swingen. (lacht)

Volgende maand zal het twintig jaar geleden zijn dat Gorillaz zijn eerste ep uitbracht. Weekt dat iets bij je los?

Albarn: Behalve de trieste gedachte dat ik twintig jaar ouder ben niet, nee. Ik heb aan Gorillaz een aanzienlijk deel van mijn leven besteed, maar het heeft hoegenaamd geen zin om daarover te piekeren, wel?

Nu klink je als iemand die al te lang getrouwd is.

Albarn:(lacht) Gorillaz is groter geworden dan onszelf. Destijds waren we de enigen die animatievideo’s maakten én met allerlei andere artiesten in zee gingen. Tegenwoordig zijn we meelopers, haha. Hoewel: misschien zijn onze samenwerkingen wel zo bizar dat we toch nog aan de kop van het peloton zitten.

Niet kunnen optreden, reizen, mensen naar je studio halen: trek je je de ontberingen van de pandemie aan?

Albarn: Weinig. Iedereen weet hoe Zoom en van die dingen te gebruiken, iedereen kan van thuis uit werken. Uiteraard vind ik het een pak leuker om samen met mensen in dezelfde ruimte te vertoeven, maar als het moet, kan het dus ook anders. Bovendien ben ik toch maar mooi in Parijs die opera kunnen gaan maken. Een plaat én een opera dit jaar: ik beschouw mezelf als een belachelijke bofkont. (grijnst) Dit gezegd zijnde, in mijn land verkiest de regering de benarde situatie waarin artiesten verkeren te negeren. Dat is jammer, een onderwaardering van cultureel kapitaal. Begrijp me niet verkeerd: wij artiesten zijn bereid opofferingen te doen voor het algemeen belang. Maar ik heb de indruk dat we veeleer tegen politieke incompetentie en verborgen agenda’s moeten opboksen.

Dus het ergste wat jou voorlopig kan gebeuren, is dat je geen werk kunt maken van je reisgids met de beste internationale yogaplekken?

Albarn:(grijnst) O nee, die komt er wel degelijk ooit aan. Een bestseller zal het waarschijnlijk niet worden, maar als je erin gelooft, dan moet je het gewoon doen.