Wachten op Rihanna, het heeft wel iets

Na 2572 dagen zonder album lijkt het wachten eindelijk voorbij. Komend weekend speelt Rihanna de halftimeshow van de Super Bowl, haar eerste optreden sinds 2016. 2023 wordt het jaar waarin ze écht terugkeert naar de muziek. Toch?

In de teaser voor de Super Bowl-halftimeshow wandelt Rihanna in een oversized, kanariegele jas van Area richting de camera. ‘Het duurt al 2190 dagen’, zegt een stem. ‘Gast, Rihanna, we wachten op jou’, klinkt een andere stem. ‘Riri, waar ben je geweest?’ gaat het verder. Er blijven verwijten bij komen, het ene na het andere, steeds sneller, tot er uiteindelijk alleen geroezemoes overblijft.

Plots verschijnt Rihanna close-up in beeld. Zonder een woord te zeggen legt ze haar vinger op haar lippen en doet de stemmen verstommen. Waarna het refrein van Needed Me, een zeven jaar oude single, invalt. ‘You needed me’, klinkt het. Na jaren van hinten, plagen en pesten, is het dát wat ze wil verduidelijken.

Niet: ‘I needed you.’

Wel: ‘You needed me.’

Het ligt aan ons.

Fan zijn van Rihanna: het is de jongste jaren een bijzondere ervaring. Als een ezel die al zeven jaar achter een wortel loopt, weet dat die wortel aan een stok hangt en toch verder blijft lopen. De wortel in kwestie is R9, zoals de fans haar negende, nog te verschijnen album noemen, een plaat die Rihanna nu al vijf jaar aan het teasen is. Het begon in 2018, toen ze in een interview liet vallen dat ze in de studio zat en aan nieuwe, ‘door reggae geïnspireerde’ muziek werkte. De opvolger van Anti, haar laatste album, uit 2016, leek nakende. Het aftellen was begonnen. Alleen: er gebeurde niks. Eind 2018 schreef ze op Instagram dat de plaat ‘in 2019’ zou verschijnen. Twéé platen zouden het zelfs worden, liet haar vader weten. Opnieuw werd er afgeteld. Opnieuw bleef het stil. In 2021 was het nog maar eens zo ver: Rihanna vertelde dat ze ‘plezier had’ tijdens de opnames van haar nieuwe plaat en dat die ‘anders zou klinken dan mensen van mij verwachten’. Pharrell en Koffee waren in de studio gesignaleerd. ‘Dit wordt het jaar van Rihanna’, schreef de muziekpers. Maanden gingen voorbij. Niks.

Na jaren van hinten, plagen en pesten, is het dát wat ze wil verduidelijken. Niet: ‘I needed you.’ Wel: ‘You needed me.’ Het ligt aan óns.

Wat het nog nét iets erger maakt, is het besef dat Rihanna daar plezier in schept. Niet eens heimelijk. Eind 2019 postte ze op Instagram een video van een hond die op Jump Around van House of Pain danst. Het onderschrift: ‘Ik die luister naar R9 en weiger om de plaat uit te brengen.’ Een jaar later grapte ze dat ze de plaat ‘is kwijtgespeeld’. Het moet een unicum zijn, maar Rihanna is een popartiest die haar eigen fans trolt. Nog altijd ben ik er niet zeker van dat Lift Me Up, de single die ze vorig jaar voor de soundtrack van Black Panther: Wakanda Forever uitbracht, geen gemene grap was. Eindelijk beloofde Rihanna een nieuw nummer. Sowieso een voorbode van meer. Waarna Lift Me Up een tussendoortje bleek. Alsof ze wilde zeggen: ‘Al bijna zeven jaar roepen jullie om nieuwe muziek. Welaan dan: hier is één matig lied. Eén.’ (Al heeft ze er ondertussen wel een Oscarnominatie voor gekregen.)

Maar goed, na 2572 dagen lijkt het dus te gaan gebeuren. Deze keer écht. Komend weekend speelt ze de halftimeshow op de Super Bowl, haar eerste volwaardige optreden sinds 2016. De ideale plek en het ideale tijdstip om voor een miljoenenpubliek haar muzikale carrière te herlanceren. Als er één moment is waarop Rihanna haar nieuwe plaat aankondigt, definitief deze keer, zal het dan en daar zijn.

Toch, Rihanna?

Rihanna is Rihanna. Dat is altijd al haar aantrekkingskracht geweest.

Het moet gezegd: enig egocentrisme is Rihanna nooit vreemd geweest – en dat bedoel ik op een góéde manier. Het is haar star power. Van sommige popsterren ben je fan omdat het lijkt alsof ze in je straat kunnen wonen. Bij andere popsterren is de kracht net dat ze larger than life zijn. Rihanna’s aantrekkingskracht? Dat ze enkel en alleen doet waar ze zin in heeft.

Eén verhaal. In 2012 werd Rihanna op Coachella in het publiek gespot. Ze was dan ook moeilijk te missen: de halve dag bracht ze door op de schouders van haar bodyguard, die haar als een menselijk paard rondreed. Vervolgens doken er foto’s op – foto’s die ze zelf op Instagram deelde – waarop Rihanna een joint rolde. Als in: ze rolde, nog altijd zittend op zijn schouders, een joint óp het kale hoofd van haar bodyguard. Vanzelfsprekend was daar enige commotie rond. Het antwoord van Rihanna: ‘I’m crazy, and I don’t pretend to be anything else.’

Geen enkele popster komt daarmee weg.

Geen enkele popster behalve Robyn Rihanna Fenty.

Het is dan ook een status die ze heeft verdiend. Toen ze op haar zestiende getekend werd door Def Jam Records, nadat Jay-Z haar demo van Pon de Replay gehoord had, werd Rihanna in de markt gezet als de girl next door uit Barbados. Het was niks voor haar. Bij haar derde plaat in 2007 was ze dat brave imago al beu en gooide ze het over een andere boeg. Good Girl Gone Bad heette het album, een statement. Het was een begrip met een voorgeschiedenis in de pop, van Britney Spears tot Christina Aguilera, maar Rihanna vulde het anders in. ‘Bad girl’ betekende voor haar vooral een streven naar onafhankelijkheid, de vrijheid om te doen wat ze wilde en een excuus om daarmee weg te komen. Umbrella, de eerste single van de plaat, was nog geschreven voor Britney Spears, maar nummers als Take a Bow maakten duidelijk waar ze naartoe wilde. ‘You look so dumb right now / Standin’ outside my house / Tryin’ to apologize’, zong ze. En dan: ‘You’re so ugly when you cry /Please / Just cut it out.’

Bad Gal Riri was niet het smachtende type.

Fijn detail: datzelfde jaar liet ze ‘Shhh…’ op haar wijsvinger tatoeëren, een niet mis te verstane boodschap. Ergens was het een impliciet pact met de buitenwereld: zij zorgde voor de hits, in ruil mocht Rihanna doen waar ze zin in had.

En de hits, die volgden. Tussen 2007 en 2012 bracht Rihanna in een hels tempo vijf albums uit, waarmee ze de charts domineerde zoals enkel Elvis en The Beatles het haar hadden voorgedaan. Rude Boy (een van de eerste hits die hiphop met EDM vermengde), Man Down (I Shot the Sheriff, maar dan vanuit vrouwelijk perspectief), We Found Love (een clubhit met Calvin Harris), Take Care (op een sample van Jamie xx), Diamonds (geschreven door Sia) of Stay (gepend door de songschrijver achter Lana Del Reys Video Games): in vijf jaar tijd bracht ze drieëndertig singles uit, telkens in de juiste genres, op de juiste trends en met de juiste samenwerkingen. Veertien keer ging ze naar nummer één in de Amerikaanse charts, één keer meer dan Michael Jackson. Een half decennium lang wás Rihanna de top 40.

De buitenwereld hield zich aan het pact. Ze werd gefotografeerd terwijl ze een babyaapje een flesje gaf op het strand. Ze poseerde met een babyluiaard en ontdekte pas achteraf dat het een bedreigde diersoort was. Ze vertrok op een geschifte perstour van zeven landen in zeven dagen die de journalisten achteraf ‘een gijzeling’ noemden. Ze postte zinnen op Instagram als: ‘Either I was phuck wasted last night, or I saw a Thai woman pull a live bird, 2 turtles, razors, shoot darts and ping pong, all out of her p*$$y’, waarna een Thaise stripclub werd gesloten door de overheid. Het gleed allemaal van haar af. Ze had het verdiend.

Hielp ook: dat Rihanna gevoel voor humor had. In 2015 schreef Diplo, de helft van Major Lazer en een van de meest gevraagde hitproducers op dat moment, een nummer met Rihanna in gedachten: Lean On. Hij regelde een ontmoeting met haar, waar hij tot vier uur ’s nachts moest wachten tot Rihanna tijd vrij wilde maken om de track te luisteren. Haar reactie: ‘Klinkt als reggae die ze op de luchthaven draaien.’ Nadat Lean On (met de stem van MØ) een van de eerste songs was geworden die meer dan een miljard streams op YouTube haalde, rakelde Diplo in interviews het verhaal op. Waarop Rihanna, met de glimlach, specificeerde dat ze de duty-free winkelzone had bedoeld: de meest zielloze plek van de hele luchthaven.

Niks mis met een diva, maar Rihanna is er geen. Ze eist gewoon dezelfde vrijheid op als een mannelijke rockster.

Niks mis met een diva, maar Rihanna is er geen. Ze eist gewoon dezelfde vrijheid op als een mannelijke rockster. Het punt is niet dat ze daarmee weg komt. Het punt is dat het haar charme is. Er zit een zeker plezier in om een artiest zich schaamteloos te zien amuseren met het popspel en zich van de rest niets aan te trekken. Misschien is het ook maar gewoon een perfect gecureerd imago, maar het doet er niet zoveel toe. Beyoncé mag dan flawless zijn: Rihanna is unapologetic.

Zeven jaar stilte heeft één voordeel: het gaf ons de tijd om Rihanna naar waarde te schatten.

Alleen stopt de analyse te vaak dáár. Als er over Rihanna geschreven wordt, gaat het meestal over de hits, de records, de authenticiteit en de vraag of ze nu wel of niet een feministe is. Over haar artistieke talent gaat het veel minder, als dat al niet geminimaliseerd wordt. Over haar stem bijvoorbeeld heerste lang hetzelfde cliché: she doesn’t have the range. Alsof vijf octaven halen een voorwaarde is voor een uitzonderlijke stem.

De realiteit is dat Rihanna een unieke zangeres is. Het enige dat u moet horen om dat te snappen is Love on the Brain, de beste slow van het decennium en een showcase van haar stem. De productie is een ode aan de doowop en de seventiessoul van Al Green, maar het is de stem van Rihanna die het nummer kleur geeft. Dat zit ’m in de kleine dingen. Hoe ze ‘What. You. Want. From. Me’ in de eerste strofe staccato fraseert, een keuze die weinig andere stemmen zouden maken. Hoe ze zich een geamuseerde ‘woow’ laat ontvallen als ze de hoge noten in het refrein haalt, alsof ze zichzelf verbaast dat het lukt, en je als luisteraar het gevoel geeft dat je mee in de studio zit. Hoe ze in de tweede strofe plots van haar diepe keelstem switcht naar een lieflijk stemgeluid, bijna als een zacht miauwende kat. Hoe ze voor ‘It beats me black and blue / But it fucks me so good’ – de meest dubieuze regels uit het nummer – diep in haar borst gaat en de woorden haast uitstort. Ze mag dan maar drie octaven aankunnen, haar échte bereik situeert zich elders. Niemand zingt Rihanna zoals Rihanna.

Velen die het geprobeerd hebben, nochtans. Vanaf de jaren 2010 was de stem van Rihanna overal op de radio, ook als ze niet zelf zong. Bij hits als Policeman van Eva Simons, Pretty Girl van Maggie Lindemann of Lush Life van Zara Larsson ligt de invloed van Rihanna er vingerdik op, maar ook Sorry van Justin Bieber, Lean On van Major Lazer en Shape of You van Ed Sheeran zijn geschreven met Riri’s stem in gedachten. Hoe Lorde in Green Light de zin ‘I hear sounds in my mind’ plagend fraseert: zuivere Rihanna. ‘Is Rihanna de meest invloedrijke popzangeres van het voorbije decennium?’ vroeg Pitchfork zich in 2017 af. Het antwoord was ja.

Haar voet had Rihanna op dat moment al even van het gaspedaal gehaald. Nadat haar contract met Def Jam was afgelopen en ze bij Roc Nation had getekend, wilde ze ‘een jaar om te doen waar ik zin in heb, artistiek en creatief’. Het werden er uiteindelijk vier. In 2016 bracht Rihanna Anti uit, tot op heden haar laatste album. Destijds werd de plaat gemengd onthaald, vooral dan omdat er geen Rihanna bops op leken te staan, haar handelsmerk. Het duurde even voor de buitenwereld doorhad dat dat net de bedoeling was. Anti was een artistiek statement van een popartiest die naar links gaat als iedereen zegt dat ze naar rechts moet. ‘I got to do things my own way, darlin’’, zingt ze in de openingstrack Consideration over een overstuurde lofi beat, en het klinkt niet alsof ze een geliefde aanspreekt.

Anti heeft dan ook een nadrukkelijke indiefeel – en niet alleen omdat ze Tame Impala integraal samplede voor Same Ol’ Mistakes. Op Work, de leadsingle, laat Rihanna het Amerikaanse accent dat ze op haar zestiende had aangeleerd vallen en zingt ze in het Caribische patois. In de videoclip van Needed Me, geregisseerd door Harmony Korine (Spring Breakers), speelt ze een antiheld die een man in een stripclub neerschiet. Niet de enige dode man in die dagen, trouwens: in de video van Bitch Better Have My Money (een track die oorspronkelijk ook op Anti moest staan) ontvoert en foltert ze de vrouw van een boekhouder alvorens hem te vermoorden. (Een wraakfantasie die nóg een stuk donkerder wordt als je weet dat het nummer geïnspireerd was door haar echte boekhouder, die geld van haar gestolen had.) Kiss It Better ging over destructieve relaties en seks als goedmaker. Sex with Me was een nummer over hoe indrukwekkend die seks met haar was. (‘So amazing.’) Anti was de plaat van een artiest die de visuele, tekstuele en commerciële onafhankelijkheid vierde waar ze zeven platen voor gewerkt had.

Over Rihanna’s stem heerste lang hetzelfde cliché: she doesn’t have the range. Alsof vijf octaven halen een voorwaarde is voor een uitzonderlijke stem.

Alleen: als het ook haar afscheid van de pop was, dan is de plaat een mislukking. Love on the Brain en Needed Me waren geen radiohits, maar haalden in de daaropvolgende jaren op Spotify vlotjes een miljard plays. Work bleek het nummer dat de dancehall naar de mainstream bracht. Waar Rihanna ging, volgde de pop. Ook die verdienste wordt al eens te makkelijk onder de mat geveegd. Samen met Lemonade van Beyoncé en Blonde van Frank Ocean, allemaal uit hetzelfde jaar, werd Anti een van de platen die opnieuw een dosis visuele, persoonlijke en conceptuele artisticiteit in de pop injecteerden.

Het is het enige voordeel van zeven jaar stilte: het heeft ons tijd gegeven om Rihanna naar waarde te schatten.

Als Rihanna terugkeert naar het popspel, zal het op haar eigen voorwaarden zijn.

Allicht is dat ook de reden waarom ze sindsdien zo lang op zich heeft laten wachten: Rihanna had het popspel uitgespeeld. Een gevoel dat je al kreeg bij haar laatste Belgische passage, op Pukkelpop 2016, toen ze vijftig minuten te laat aan haar set begon. Niet omdat er technische problemen waren of omdat ze een vlucht gemist had: ze zat gewoon in haar kleedkamer, klonk het backstage. ‘Het was gewoon wachten tot ze er zelf zin in had.’

Niet haar béste concert, overigens.

Wie recentelijk de documentaires van Billie Eilish en Angèle zag, weet hoe uitputtend twee of drie jaar als popster kan zijn. Rihanna leidde dat leven, nagenoeg onafgebroken, van haar zestiende tot haar achtentwintigste. ‘Alles was zo strikt gestructureerd vroeger’, vertelde ze in 2020 aan Associated Press. ‘Ik moest pop maken, ik moest dit genre doen, ik moest dat genre doen, ik moest radiohits scoren. Maar nu is het: wat maakt mij gelukkig? Ik wil gewoon plezier hebben.’

Dat plezier zocht ze na Anti buiten de muziekwereld. Onder de naam Fenty richtte ze haar eigen modemerk, cosmeticamerk en lingeriemerk op, waarmee ze miljardair werd én de rijkste vrouwelijke artiest van het moment. Ze begon een relatie met rapper A$AP Rocky en kreeg begin 2022 een zoon. (Nadat ze casual het genre van de celebrityzwangerschapsbekendmakingsfoto had heruitgevonden met een gescheurde jeans en een portie je-m’en-foutisme.) Het is niet alsof Rihanna zeven jaar lang eenzaam heeft zitten sukkelen in een studio.

Doen waar ze zin in heeft: het betekent ook dat ze niet doet waar ze geen zin in heeft. Haar terugkeer naar de pop zal er dan ook een op haar eigen voorwaarden zijn. Misschien was ik te streng voor Lift Me Up, haar Black Panther-single. Misschien was het geen gemene grap, maar gewoon Rihanna die het popspel voortaan volgens haar eigen regels speelt. Geen comeback met een glorieuze single die de puntjes op de i zet, maar met een low-keyballad, puur op haar stemgeluid gefocust, om te voelen hoe warm het water is.

Het is een momentopname, maar Rihanna staat met 70 miljoen maandelijkse luisteraars op Spotify nog altijd in de top tien van meest gestreamde artiesten geparkeerd. Een indrukwekkende prestatie voor een artiest die haar laatste plaat nog met een downloadcode releasete. Boven nieuwe streamingkanonnen als Dua Lipa en Billie Eilish ook, die nog aan hun debuutalbum moesten beginnen te schrijven toen Anti verscheen. 2572 dagen zonder Rihanna heeft haar status alleen maar doen toenemen. Alles staat juist voor Rihanna, nog altijd maar 34, om definitief naar de muziek terug te keren, straks op de Super Bowl, en een nieuwe single, een nieuwe plaat en een nieuwe wereldtour aan te kondigen. Als ze er zin in heeft, tenminste.

En als ze dat niet heeft en ons liever gewoon verder blijft pesten, is dat misschien ook niet zo’n grote teleurstelling.

Wachten op Rihanna: het heeft wel iets.