Een handleiding in tien platen voor wie zich wil verdiepen in haar oeuvre, maar niet weet waar te beginnen.
De relatief normale introductie: Post (1995)
Wie de IJslandse louter met geflipte beats, atonale dwarsfluiten en theatraal gezang associeert, kunnen we enigszins geruststellen: af en toe maakt Björk muziek die u door uw boxen kunt laten knallen zonder dat de buren zich afvragen of u zich bij een spirituele sekte hebt aangesloten. Beginnen doet u best bij Post, haar tweede en meest poppy en commerciële soloplaat die met Army of Me, Hyperballad en It’s Oh So Quiet zelfs enkele meezingbare radiohits telt.
Het dansbare fundament: Debut (1993)
Van Post is het slechts een kleine stap naar de eveneens vrij toegankelijke voorganger. Na haar afscheid van The Sugarcubes, de cultband waar ze frontvrouw van was, trok Björk naar Londen om zich onder te dompelen in de Britse clubscene en haar eigen sound te ontwikkelen. Op Debut is dat er eentje vol dance, artpop, electronica, house, koppige vernieuwingsdrang en vocale eigenaardigheden. Het begin van alles.
De minimalistische adempauze: Vespertine (2001)
Tijd voor een rustpunt in de vorm van Björks meest ingetogen en misschien wel meest klassieke album. Ze zingt over de liefde, seks en alledaagsheid, haar typerende gegil en geschreeuw ruimen plaats voor een haast fluisterend volume en minimalistische beats worden bijgestaan door harpen, muziekdoosjes, violen en zangkoren. Zelfs uw bomma gaat dit mooi vinden, al voegt ze er allicht een ‘Wel speciaal, hè’ aan toe.
Het grensverleggende meesterwerk: Homogenic (1997)
Intussen moet u min of meer klaargestoomd zijn voor Björks beste werk. Na het succes van haar eerste twee platen vluchtte Björk naar een Spaans dorpje om er haar meest persoonlijke, coherente en experimentele album tot dan toe bij elkaar te schrijven. Een invloedrijke sleutelplaat die volgens Björk klinkt als ‘ruwe vulkanen waar zacht mos op groeit’, de muziekwereld door elkaar schudde en zelfs Kanye West inspireerde.
De hartverscheurende break-up: Vulnicura (2015)
Toen haar relatie met kunstenaar Matthew Barney op de klippen liep, besloot Björk haar allesverwoestende hartzeer te verwerken door in de studio te duiken met Arca en The Haxan Cloak en haar meest onzekere, ongefilterde en extreme songs bij elkaar te pennen. Een break-upplaat, maar dan op z’n Björks.
De speciale a capella: Medúlla (2004)
Een plaat die bijna uitsluitend uit stemgeluiden bestaat, inclusief gekreun, gemiauw, keelzangeressen, koorzangers en beatboxers. Een genre dat we sinds Voice Males a-capellacover van Sinds 1 dag of 2 liefst zo snel mogelijk waren vergeten, maar waar Björk wél mee wegkomt. Al schipperde de muziekpers tussen ‘uniek’ en ‘verwarrend’ en raakte men er niet uit of het nu haar meest extreme of meest toegankelijke plaat was.
De chaotische veelvraat: Volta (2007)
Een nummer van zeven minuten gebaseerd op een Russisch gedicht, referenties naar voodoo, samenwerkingen met IJslandse koperblazers, Chinese pipa-spelers en Timbaland. (Dié Timbaland, ja.) Volta is veel. En in het geval van Björk is ‘veel’ een eufemisme voor ‘zo overweldigend veel dat u achteraf gedesoriënteerd door uw living waggelt’.
De hoopvolle wedergeboorte: Utopia (2017)
Indien u op dit punt ‘raar mevrouwtje die Björk, maar ik kan het nog aan’ denkt: proficiat, u bent bekeerd en hebt een wat luchtigere pauze verdiend. Na het zware Vulnicura was Björk toe aan een wedergeboorte. Dat mag u letterlijk nemen: er staan véél referenties naar baarmoeders, eileiders en vagina’s op Utopia, een folktronicaplaat over toxische mannelijkheid, Tinder en het matriarchaat.
Het polyvalente project: Biophilia (2011)
Hiervoor gaat u uw tijd moeten nemen. Het ambitieuze Biophilia is namelijk niet alleen een conceptalbum over de IJslandse bankencrisis en de relatie tussen natuur, technologie en cultuur, maar ook een resem apps, een educatieve lessenreeks en een documentaire. Consequence of Sound noemde het ‘hardly easy listening’. Gelukkig bent u intussen wel wat gewoon.
De aha-ontknoping: Fossora (2022)
Eindigen doet u logischerwijs bij het voorlopige einde: Björks tiende plaat, waarop ze zich voor de zoveelste keer heruitvindt met een mix van basklarinetten en gabberbeats. Het zou best kunnen dat u daar weinig van begrijpt, maar misschien hebt u het onderhand wel begrepen: om Björk te begrijpen moet u vooral aanvaarden dat ze simpelweg niet te begrijpen valt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
