Twintig jaar na haar debuut is het hoog tijd voor een Kate Ryanaissance

Twintig jaar geleden verscheen het debuutalbum van Kate Ryan, de eerste stap van een van de grootste Vlaamse artiesten van de voorbije twee decennia. Al lijkt Vlaanderen dat niet helemaal te beseffen.

Als het gaat over iconische Belgische debuutplaten denk je wellicht sneller aan die van dEUS, Gorki of T.C. Matic dan aan die van Kate Ryan. Misschien ligt het aan de dedain voor dance of de Vlaamse voorliefde voor gitaren, want eigenlijk hoort Different ook thuis in het lijstje van indrukwekkende entrees. Het was de doorbraak van een van de grootste Vlaamse artiesten van de voorbije twintig jaar, die samenwerkte met Avicii, op een podium stond met Beyoncé, de best verkopende artiest van de Benelux werd en nog steeds elke maand meer dan een miljoen luisteraars bereikt op Spotify. Ter vergelijking: dat zijn er evenveel als Selah Sue.

Sheryl Crow, The Cranberries, 4 Non Blondes, Anouk, Nikka Costa: dat waren de artiesten naar wie ik opkeek. Diep in mijn hart was ik een rockchick.

Het is een stukje belpopgeschiedenis dat altijd een beetje onderbelicht is gebleven, maar vandaag lijkt Katrien Verbeeck, zoals ze echt heet, aan een Ryanaissance toe. De nilliesrevival brengt haar opnieuw naar de grotere buitenlandse podia, Désenchantée trekt nog steeds feestjes op gang en onder hippe kids die dwepen met hyperpop is Kate Ryan een artiest om je credibiliteit mee te verstevigen. Een nieuwe generatie muziekliefhebbers lijkt wél te beseffen dat Kate Ryan meer is dan de kniezwengel. Een generatie die nochtans nog in de pampers zat toen Different in 2002 verscheen.

Misschien moet je de plaat dus toch maar eens een eerlijke kans geven.

Heb je zelf recent nog eens naar Different geluisterd?

Kate Ryan: Af en toe. Zo’n verjaardag is een beetje dubbel. Een carrière van twintig jaar is impressionant, maar het wijst er ook op dat ik oud aan het worden ben. (lacht) Maar goed, ik ben nog steeds trots op Different. De productie blijft overeind, er staan goede feestplaten op en ik kon er mijn ei in kwijt. Al wilde ik eigenlijk singer-songwriter worden.

Echt?

Kate Ryan: Zo ben ik destijds ook begonnen. Ik kom uit een muzikale familie. Mijn moeder zong. Mijn tante is dirigente en geeft muziekles. We hadden een familiekoor. Het zat er dus echt ingebakken. We werden soms zelfs de Vlaamse familie von Trapp genoemd. (lacht) Op mijn zestiende ben ik met mijn gitaar beginnen optreden in bruine kroegen, waarna mijn moeder met een hoed rondging in het publiek. Heel kleinschalig, gezellig en puur. Sheryl Crow, The Cranberries, 4 Non Blondes, Anouk, Nikka Costa: dat waren de artiesten naar wie ik opkeek. Diep in mijn hart was ik een rockchick.

Hoe ben je dan in de dancewereld verzeild geraakt?

Kate Ryan: Tijdens een van die caféconcerten ben ik ontdekt door iemand van Antler-Subway Records, het label van Maurice Engelen en Roland Beelen dat eerder Milk Inc en 2 Fabiola huisvestte. Idool en The Voice bestonden toen nog niet, dus labels moesten op een iets omslachtigere wijze talent scouten. Ze boden me aan om nummers te schrijven met Andy Janssens en Phil Wilde van 2 Unlimited. Ik was achttien en droomde van een muziekcarrière, dus ik heb die kans met beide handen gegrepen. Scream for More, mijn debuutsingle uit 2001, was aanvankelijk trouwens een gitaarnummer, maar het label dacht dat een danceplaat beter zou aanslaan. Ik was al trots dat ik kon debuteren met een zelfgeschreven nummer. Dat hele rockgebeuren kan later nog, dacht ik.

Ze hebben wel gelijk gekregen: Scream for More werd meteen een hit.

Kate Ryan:(knikt) De trein was vertrokken. Voor ik het wist werd het de best verkochte dancesingle van België, waren ook Oostenrijk en Denemarken mee, kreeg ik de stempel van dance-artiest en stond ik in een beha en gouden glitterbroek op het podium van TMF Showcase.

En toen moest Désenchantée nog komen.

Kate Ryan: Toen is alles pas écht ontploft. Nochtans is dat nummer er eerder toevallig gekomen. De plaat was eigenlijk al klaar, maar op een avond hoorde ik de originele song van Mylène Farmer op café. Kiekevlees. Ik heb meteen Andy en Phil opgebeld om nog snel een cover op te nemen. Ik weet nog dat ik achteraf van de studio in Maldegem naar huis reed en voor het eerst dat cd’tje in mijn autoradio stak. Ik wist meteen: dit wordt een monsterhit. En ik kreeg gelijk. Eerst waren de clubs mee, daarna zijn ook de radio’s erop gesprongen. Uiteindelijk heeft Désenchantée zes weken op nummer één gestaan in België, belandde het in zowat heel Europa in de top tien en gingen er 600.000 exemplaren over de toonbank.

Eigenlijk representeert Désenchantée wie ik ben: heel uitgelaten en levenslustig, maar met een donker kantje.

Heeft Mylène Farmer je eigenlijk ooit bedankt?

Kate Ryan: Nee. Ze heeft nooit contact opgenomen. Binnenkort treedt ze op in het Koning Boudewijnstadion, op mijn verjaardag. Het zou mooi zijn om haar dan te ontmoeten. Ik ben Farmer heel dankbaar, maar ik denk dat zij ook wel redenen heeft om mij te bedanken. (lacht)

Zowel op YouTube als op Spotify staat de teller intussen op meer dan vijftig miljoen streams. Dat is inderdaad een aardig aanvullend pensioen.

Kate Ryan:Désenchantée blijft mensen aanspreken. Het publiek zit er nog elke show op te wachten. Ik heb eens geprobeerd om een andere versie live te brengen, om het wat fris te houden. (droog) Mocht niet. Ze willen het exact zoals op de plaat. Ik ga het nummer tot het einde van mijn dagen moeten zingen, maar dat vind ik niet erg. Ik smelt nog elke keer als ik mensen zo hard uit de bol zie gaan.

Ik moet wel toegeven dat ik nu pas doorheb dat je ‘tout est chaos’ zingt en niet ‘toeteekayoo’.

Kate Ryan: (lacht) Je bent niet de enige. De meeste fans zingen het nummer fonetisch mee. Zeker de Spanjaarden en de Polen. Om eerlijk te zijn was mijn Franse woordenschat ook niet zo denderend toen ik het nummer inzong. Ik heb er lang aan gesleuteld met een taalcoach. Pas achteraf had ik door dat Désenchantée eigenlijk een heel zware, donkere song is over een teleurgestelde generatie. Dat vind ik er net zo schoon aan: iedereen gaat uit zijn dak op dansbare melancholie. Eigenlijk representeert Désenchantée wie ik ben: heel uitgelaten en levenslustig, maar met een donker kantje. (denkt na) Achteraf gezien is Different de enige plaat waar ik nog redelijk veel inspraak in had. Het heeft me bloed, zweet en tranen gekost, maar ik heb zelfs hier en daar een gitaar op het album gekregen. (lacht)

Wanneer ben je die controle kwijtgeraakt?

Kate Ryan: Toen de puurheid van het musiceren naar de achtergrond verdween, alles meer beredeneerd werd en mensen me begonnen te zien als een verdienmodel. Ik was amper eenentwintig, was nog volop op zoek naar mezelf en werd omringd door mensen die zeiden dat ze het beter wisten. Dus volgde ik maar. In een jaar tijd ging ik van een onzeker Katrientje naar een popster die constant op het vliegtuig zat, weg van mijn familie en vrienden. Zwitserland, Spanje, Duitsland, Frankrijk, Polen, Rusland, Canada: ik heb overal gezeten, van donkere clubs tot arena’s en van televisieshows tot festivals. Na een tijdje raak je in een soort roes en schakel je over op automatische piloot. Soms zie ik filmpjes van vroeger en denk ik: fuck, heb ik daar gestaan? Het ging allemaal zo snel. Te snel, achteraf gezien.

‘Als ik ooit een boek schrijf, dan wordt het Me, Myself and the Minibar’, liet je ooit optekenen in De Standaard.

Kate Ryan: Ik heb véél tijd doorgebracht met mijn rummikub en gameboy. Touren is vaak eenzaam. Ik denk dat mensen onderschatten wat dat doet me je brein, het vele reizen en constant moeten schakelen tussen toegejuicht worden op een podium en alleen op je hotelkamer zitten. Doordat de release van Different niet in alle landen gelijk liep, ben ik twee jaar op schok geweest met de plaat. Daarna is het niet meer gestopt: in 2004 volgde Stronger, nog eens twee jaar later een derde plaat en Eurosong, daarna Voyage voyage en Ella elle l’a. Ik heb fantastische dingen mogen doen, maar het was ook vaak heftig.

Had je tijd om te genieten van dat succes?

Kate Ryan: Die hele periode was surreëel. Vooral in Spanje en Polen werd ik behandeld als een superster en werd ik met bodyguards naar het podium begeleid. Heel raar voor een gewoon maske uit de Kempen. Af en toe was dat plezant, maar soms ging het erover. Mijn toenmalige manager wilde ook graag dat ik de diva uithing en met een zonnebril uit een Mercedes stapte. Ik vond dat gênant, maar op den duur speel je het rolletje mee en verlies je jezelf een beetje.

Wat vond je zelf het indrukwekkendste moment uit je carrière?

Kate Ryan: In 2008 heb ik de World Music Award voor best verkopende artiest van de Benelux gewonnen en mocht ik tijdens de ceremonie Ella elle l’a zingen tussen Beyoncé, Solange, Alicia Keys en Anastacia. Daar stond ik dan op een afterparty vol wereldsterren, met mijne cola en mijn nutjes. (lacht) Ongetwijfeld een van mijn hoogtepunten, maar in Vlaanderen werd er vreemd genoeg nauwelijks aandacht aan besteed. Zes jaar later won Stromae dezelfde award, en sprong de pers er wel op. Dan denk ik stiekem: top, maar waar blijft mijn erkenning?

Het is opvallend hoeveel van je carrière geruisloos is gepasseerd. Je samenwerking met Avicii uit 2012 heb ik bijvoorbeeld ook compleet gemist.

Kate Ryan: Ik was toen in Zweden om mijn plaat Electroshock op te nemen, en Tim Bergling werkte toevallig in dezelfde studio. Ik wilde een EDM-nummer maken, en zo hebben ze ons samengebracht. Super lieve gast, heel introvert. Ik heb nog moeten knokken om het nummer op de plaat te krijgen, want bij Universal dachten ze: wie the fuck is Tim Bergling? Tot hij een paar jaar later wereldberoemd werd als Avicii. Ik ben zijn carrière altijd blijven volgen. Al was het pijnlijk om te zien hoe de roem hem uiteindelijk kapot maakte.

Het gebrek aan erkenning frustreerde me soms. Al was het maar voor mijn bomma, die af en toe klaagt dat ik niet meer op tv of in de boekskes kom.

Het is opvallend hoe we vandaag met een heel andere, menselijkere blik naar celebrities kijken. Dankzij documentaires als Amy, Framing Britney Spears en zelfs This Is Paris lijken we plots ook collectief te beseffen hoe wreed de nillies waren, zeker voor jonge vrouwen. Herken je je daarin?

Kate Ryan: Zeker. Britney Spears en co. zijn natuurlijk van een heel andere grootteorde, maar veel dingen uit die docu’s komen me maar al te bekend voor. Weinig inspraak hebben, altijd moeten presteren, de wreedheid van de roddelboekjes. Ik begrijp heel goed dat je er op een gegeven moment mentaal onderdoor gaat en je je begint te isoleren of naar drank of drugs grijpt. Zeker als je succes zo’n grote proporties aanneemt dat je niet meer over straat kan lopen zonder dat paparazzi je staan op te wachten.

Ook bij mij is het even misgegaan: in 2004 heb ik me laten opnemen met een eetstoornis. Een heel complexe ziekte, die door verschillende factoren is aangewakkerd. In 2001, net voor mijn succes, is mijn moeder overleden. Daarna werd ik plots ongewild een babe die zogezegd te dik was om op een podium te staan en in bikini op de cover van P-Magazine moest ‘omdat je het dan had gemaakt’. Het had nog maar weinig met muziek te maken, en dat maakte me verdrietig. Maar mijn eetprobleem had vooral te maken met controle. Heel mijn leven werd door anderen bepaald, maar hoeveel ik at kon ik wél zelf bepalen. Op den duur nam ik zelfs mijn weegschaal mee op tournee. Ik was nog zo jong en had nergens anders houvast.

Is er na die opname iets veranderd?

Kate Ryan: Eerlijk? Toen ik de zorggroep in Tienen binnenwandelde voelde ik vooral opluchting. Ik mocht even weg van de harde business, van de druk. Ik ben daar heel erg gegroeid. Niet als Kate Ryan, maar wel als Katrien. Al werd ik zelfs daar niet gerust gelaten.

Wat bedoel je?

Kate Ryan: Een journalist van een populaire krant wist van mijn opname en heeft zich aan de telefoon uitgegeven als een familielid om op mijn afdeling binnen te raken. ‘We weten dat er iets aan de hand is. Als jij het niet vertelt, dan verzinnen we zelf wel iets.’ Ik heb haast gesmeekt om er niets over te schrijven, maar de volgende ochtend stond het in geuren en kleuren in de krant. Smerig, maar mijn ogen zijn toen wel opengegaan. Na mijn opname heb ik mijn toenmalige manager buitengezwierd en durfde ik meer op mijn strepen staan.

Anno 2022 lijken we toch iets voorzichtiger om te springen met popsterren. Zijn Billie Eilish en Olivia Rodrigo beter af, of is dat ijdele hoop?

Kate Ryan:(twijfelt) Het is anders, maar niet per se beter. Ik hoop dat iemand als Billie Eilish vandaag betere ondersteuning krijgt, maar het blijft overweldigend om zo snel zo groot te worden. Succes is een mindfuck. Misschien voelt het tegenwoordig zelfs nog intenser, omdat alles nog sneller gaat en je alle bagger online kan lezen. Als je dan ziet hoe Camille commentaar krijgt op de kleur van haar benen, denk ik toch vooral: we zijn er nog lang niet. (denkt na) Ik hoop dat ik nog lang mag blijven zingen, maar als ik ooit uitbol, zou ik graag jonge artiesten begeleiden. Gewoon een luisterend oor bieden, er voor hen zijn, hen waarschuwen voor de gevaren van de industrie. Iemand die ze honderd procent kunnen vertrouwen, want dat heb ik zelf gemist. En geef toe: coach Ryan, het klinkt toch goed?

Zeker. Merk je dat er vandaag op een andere manier naar je gekeken wordt?

Kate Ryan: Er zijn minder vooroordelen, denk ik. Vroeger werd er neergekeken op de dancescene. Het genre werd geassocieerd met een nepwereld, met zangeresjes die er goed uitzagen, maar eigenlijk maar wat dansten en playbackten. Daarom ben ik ook zo snel live beginnen spelen, met een volwaardige band. Om te bewijzen dat ik wel degelijk écht kan zingen en piano en gitaar speel.

Het gebrek aan erkenning frustreerde me soms, maar op den duur had ik geen tijd meer om me er druk in te maken. Sylver, Milk Inc en ik hebben als kleine Belgen dancemuziek op de kaart gezet. Daar mogen we best trots op zijn. Toen Milk Inc op Rock Werchter stond kwam daar kritiek op, maar de keet stond wel op zijn kop. Laat ze maar lachen, denk ik dan. Ik ben nog altijd bezig, Regi scoort nog steeds hits en ik kom Sylver geregeld tegen in het buitenland.

Ik schrok ervan hoe groot je nog steeds bent: er luisteren maandelijks een miljoen mensen naar je muziek.

Kate Ryan: Je bent niet de enige. Bij de bakker vragen ze me geregeld of ik nog zing. Terwijl ik de dag voordien voor achtduizend Denen heb gespeeld. (lacht) Gold, mijn single uit 2019, heeft intussen ook zestien miljoen streams, maar België staat niet eens in de top vijf van de landen waar het meest geluisterd wordt. Terwijl je ergens toch hoopt op die erkenning. Al was het maar voor mijn bomma, die af en toe klaagt dat ik niet meer op tv of in de boekskes kom.

Het is wel een gekke vaststelling: als je kijkt naar wie vandaag de grootste Vlaamse artiesten zijn in het buitenland, zijn dat Kate Ryan, Lasgo en Paradisio.

Kate Ryan: Schoon, toch? Vroeger was je ofwel een Marina ofwel een rocker. Nu loopt alles door elkaar. Ik luister zelf ook naar vanalles, van Einaudi tot neosoul.

Vooral de hippe kids lijken je vandaag te omarmen. Indi Mouart, een jonge Antwerpse fotograaf die Frank Ocean en Billie Eilish al voor zijn lens kreeg, draait in zijn vrije tijd ook weleens plaatjes. ‘Als het publiek stilvalt, is er altijd nog Désenchantée om het feest weer op gang te brengen’, vertelde hij in dit blad.

Kate Ryan: Echt? Blijkbaar ben ik ongewild een soort icoon geworden. Het is fijn dat die nieuwe generatie met een frisse, onbevooroordeelde blik naar dance kijkt en ons wel naar waarde schat. Onlangs moest ik optreden in Plein Publiek in Antwerpen, voor een heel jong publiek. Ik dacht: oei, hoe ga ik die meekrijgen. Maar iedereen ging uit de bol.

Het klinkt alsof je er nu meer van geniet. Is dat zo?

Kate Ryan: Absoluut. Ik ben ouder geworden, trek me minder aan van wat mensen zeggen en doe waar ik zin in heb. Veel optreden. Muziek maken wanneer ik het wil. Mijn Kempische gedachtekronkels delen in mijn podcast Donkerdag. Ik beleef het allemaal anders. Dieper, in zekere zin. Al zou ik graag nog eens een danceklepper uitbrengen. Ik merk dat de fans nog steeds verlangen naar een nieuwe Désenchantée. Ik wil hen die heel graag geven, maar dan wel op mijn manier.