Niet alle muziek geurde in 1969 naar patchoeli. Een zomer lang belichten we de vreemdere klanken die toen op vinyl gestanst werden en vandaag nog altijd swingen. Deze week: Trout Mask Replica van Captain Beefheart.
De groep
De excentrieke kapitein Don Van Vliet en zijn jonge band, die tijdens de opnames als een door Van Vliet met ijzeren hand gecontroleerde en psychisch geterroriseerde sekte samenhokten in de heuvels rond zijn thuisstad Los Angeles.
De plaat
Het derde album (een dubbelaar) van Beefheart en de zijnen verscheen midden juni 1969, via Straight Records, het label van zijn jeugdvriend annex mentor Frank Zappa, die ook als als producer optrad.
Het geluid
28 tracks lang stelt Beefheart de luisteraar – diens oren, zenuwen, geduld en conventies van wat muziek hoort te zijn – op de proef met een dadaïstische, door valse noten geteisterde kakofonie van geabstraheerde, roestige bluesrock, spastische freakfolk, freejazz, bizarre field recordings, scheefgetrokken polyritmes en a-capellaweerwolfgezangen. ‘De meest ongebruikelijke en uitdagende luisterervaring die u dit jaar zult hebben’, besloot criticus Lester Bangs destijds zijn review voor Rolling Stone. Dat was een understatement.
Een onbeluisterbare mindfuck volgens velen, een visionaire mijlpaal volgens heel wat anderen.
De quote
‘Smell cold mixed with bologna / Rubber bands crumpled wax paper bonnets / Fat goose legs and special jellies / Ignited by the warmth of the room / The old fart smelled this.’ (Old Fart at Play)
De impact
Een onbeluisterbare mindfuck volgens velen, een visionaire mijlpaal volgens heel wat anderen, onder wie David Lynch, BBC-icoon John Peel, en The Simpsons-bedenker Matt Groening, die de plaat voor het eerst hoorde toen hij vijftien was: ‘Het was het slechtste wat ik ooit had gehoord. Ik dacht: zo slordig, ze proberen zelfs niet! Na de derde luisterbeurt besefte ik dat ze het opzettelijk deden. Rond de zesde, zevende keer klikte het, en vond ik het de beste plaat ooit.’ Tom Waits, PJ Harvey, John Frusciante, Tom Barman, die in 1993 The Blimp sampelde op de titeltrack van de dEUS-ep Zea, en Jack White, die Trout Mask Replica vorig jaar heruitbracht op Third Man Records: allen vereren ze Beefheart en zijn magnum opus. ‘Antimuziek op de meest interessante, geschifte manier’, volgens John Lydon van de Sex Pistols. ‘Vanaf toen was er ruimte voor alles.’
