Clara De Decker en Sander De Keere, la jeunesse van Klara, over hun nieuwe podcast, het verband tussen Louise Farrenc en Beyoncé, en hun mapje vol dreigmails.
Wanneer ze bijna tegelijk hun benen de lucht in zwieren, komen vanonder hun broeken sportschoenen en kleurrijke sokken tevoorschijn. ‘Weg met de hokjes!’ roepen ze.
Behalve collega’s op Klara – zij presenteert van maandag tot woensdag het ochtendprogramma Espresso, hij is op zaterdag en zondag te horen in Klara staat op – zijn Clara De Decker en Sander De Keere ook vrienden. Ze delen een liefde voor muziek en kleurrijke sokken. ‘Het is niet omdat je naar klassieke muziek luistert dat je per se in een grijs maatpak moet rondlopen’, zeggen ze.
More is more bij mij, ik ben gewoon te enthousiast. Dan zie ik Clara bij een uitleg naar mij kijken met een blik van: “Ik ben je nu al kwijt.
In de podcast Eerste hulp bij klassiek diepen ze voortaan elke week een bekende of minder bekende naam uit de klassieke muziek op, om er vervolgens twintig minuten lang op aanstekelijke wijze over te vertellen. Het format is hen op het lijf geschreven, blijkt al snel: stel hen één vraag en als vanzelf ontvlamt hun verteldrift.
Volgens de aankondigende tekst wil de podcast er zijn ‘voor iedereen die klassiek wil ontdekken, maar begint te zweten bij woorden zoals ‘sonate’, ‘scherzo’ of ‘een pastorale symfonie in F groot’’. Euh, scherzo?
Sander De Keere: Een scherts, een grap wil dat zeggen.
Clara De Decker: Een deel in een symfonie dat vaak wat luchtiger, wat speelser is. Als we zulke woorden in de podcast gebruiken, laten we een alarm afgaan en leggen we ze kort uit. Van die ‘buzzwoorden’ hebben we er elke aflevering hoogstens twee, zodat het geen theorieles wordt.
De Keere: De eerste aflevering gaat over de Negende symfonie van Dvorak, een supermooi werk, de zogenoemde symfonie Uit de nieuwe wereld uit 1893, waarin hij veel invloeden uit de Amerikaanse volksmuziek heeft verwerkt. Het derde deel daarvan is een aanstekelijk scherzo, en dan leggen we uit dat dat een grappig deel van de symfonie is dat bestaat uit een A-B-A-structuur, waarbij de eerste A staat voor…
De Decker: Je krijgt hier meteen een hele theorieles. (lacht) Het leuke bij Sander is dat hij héél veel weet, soms een beetje te veel, en dat we daarmee kunnen lachen.
De Keere: Dan zie ik Clara naar mij kijken met een blik van: ‘Ik ben je nu al kwijt.’ (lacht) Ik kan me soms moeilijk tot de essentie beperken. More is more bij mij, ik ben gewoon te enthousiast. Gelukkig klikt het goed tussen ons en kunnen we elkaar direct bijsturen of onderbreken. Maar over klassieke muziek raken wij allebei niet snel uitverteld, met z’n tweeën in één ruimte al zeker niet.
De Decker: We hebben een tijdje een rubriek gehad in Iedereen beroemd waarin we naar het werk carpoolden. Toen hebben we gemerkt dat de energie tussen ons wel goed zat. Kort erna kwam de vraag van Klara om deze podcast te maken. Elke week een aflevering, minstens een jaar lang. Straks zijn we elkaar ongetwijfeld kotsbeu. (lacht)
‘Leontyne Price en Beyoncé in duet, dat zou pas vonken geven’
Als je van Beyoncé houdt, moet je volgens Clara De Decker zeker ook eens luisteren naar…
1 ‘Louise Farrenc. Niet alleen de ‘Franse Beethoven’, maar ook de Beyoncé van haar tijd. Ze was de eerste vrouwelijke hoogleraar aan het Conservatorium van Parijs en ze heeft er tien jaar voor gevochten om evenveel te verdienen als haar mannelijke collega’s. Wat haar uiteindelijk ook gelukt is. Een geweldige componiste en een rolmodel voor veel vrouwen.’
2 ‘Clara en Robert Schumann. Hét powerkoppel van de negentiende eeuw, zoals Beyoncé en Jay-Z nu. Luister vooral eens naar het pianoconcerto van Clara Schumann, toen ze nog Clara Wieck heette. Dat ze het schreef toen ze amper zestien was, maakt het alleen maar straffer.’
3 ‘De Amerikaanse sopraan Leontyne Price. Wat een prachtige vrouw, maar vooral: wat een stem. Ze was een van de eerste Afro-Amerikaanse operasterren. Haar vijftien Grammy’s zijn daar een bewijs van. Ze is vooral bekend geworden door haar rollen in opera’s van Verdi, maar ik krijg altijd kippenvel wanneer ze When I Am Laid in Earth van Henry Purcell zingt, een van de mooiste aria’s ooit geschreven. Jammer dat ze al 96 is. Anders kon ze misschien nog een duet met Beyoncé zingen. Dat zou pas vonken geven.’
***
Met deze podcast is De Keere niet aan zijn proefstuk toe. In de digitale masterclass Iedereen klassiek on tour, met als ondertitel Wat heeft Billie Eilish met Vivaldi te maken? (spoiler: ze delen eenzelfde haarkleur), probeerde hij eerder al jongeren wegwijs te maken in de klassieke muziek. Hij nam ook de YouTubereeks Start to Stravinsky op en is al drie seizoenen te zien in Iedereen beroemd, in de rubriek Klassiekers die hij met Thibault Christiaensen van Equal Idiots en StuBru maakt.
Op dergelijke drempelverlagende initiatieven volgt uit klassieke hoek weleens de kritiek dat ze te vulgariserend zijn. De bekeringsdrang van De Keere en De Decker wordt er niet minder om.
De Keere: Het is inderdaad zo dat er in de klassieke muziek veel termen vallen en veel regels zijn die je best kent om de muziek te begrijpen. Je hebt een bepaalde voorkennis nodig, dat weten wij ook. Maar als ik naar voetbal kijk, gebeurt hetzelfde en is het een evidentie dat er van alles uitgelegd wordt.
De Decker: Elke aflevering van onze podcast zal een kwartier, twintig minuten duren. We gaan dus niet alles kunnen vertellen. Soms zullen we het belangrijker vinden om er een leuke anekdote in te steken dan de hele theorie achter een werk uit de doeken te doen. We willen laagdrempelig zijn en mikken in eerste instantie op mensen die nog niet zo vertrouwd zijn met klassiek. Met veel enthousiasme en erg casual, alsof we op café zouden zitten, willen we over klassieke muziek praten. Er zal veel humor in zitten. Verbazing. Verwondering. Het is gewoon nodig om de drempel voor klassiek zo laag mogelijk te krijgen, merken we nog altijd.
De Keere: Alles vertrekt bij wat de muziek met je doet, en dat vind ik allesbehalve vulgariserend. Wat voel je in je buik als je naar deze muziek luistert? Daar gaat het om. En dat gaat trouwens voor elk genre op: ook bij The Fugees of Bob Marley voel ik die opwinding. Vanuit die emotie vertrekken we en vervolgens halen we er feiten en muziekfragmenten bij. Op die manier staan we dicht bij de luisteraar en kunnen we mensen met elkaar verbinden. We willen ook focussen op de mensen achter de componisten, op hun persoonlijke verhaal. Alleen zo kun je als leek een connectie voelen met bijvoorbeeld Beethoven of Bach. Die worden al zo vaak op een piëdestal geplaatst dat het lijkt alsof ze nooit echt bestaan hebben. Terwijl het ook mensen van vlees en bloed waren, met hun twijfels en onzekerheden. In onze podcast willen we hen tot leven wekken.
We hebben een tijdje een rubriek gehad in Iedereen beroemd. Kort erna kwam de vraag om deze podcast te maken. Straks zijn we elkaar ongetwijfeld kotsbeu.
De Decker: Als wij zeggen dat we voor Klara werken, zetten mensen vaak direct een stapje achteruit. ‘O, shit. Klassieke muziek, daar ken ik echt niets van. Sorry.’ Nadien blijkt meestal dat ze eigenlijk wel benieuwd zijn, en er meer over wil weten. Dat misverstand willen we graag helpen weg te werken: je hoeft niet al alles over klassieke muziek te weten voor je ernaar begint te luisteren. Als je op restaurant gaat en je eet daar iets lekkers, weet je toch ook niet per se hoe het is klaargemaakt en welke ingrediënten er allemaal in zitten? Toen ik voor het eerst de Koningin Elisabethwedstrijd mocht presenteren en al die kandidaten aan het werk zag, wist ik ook niet goed waar ik op moest letten of wat nu precies goed of slecht was. Gelukkig hebben de mensen met wie ik samenwerkte me toen gevraagd wat ik voelde, zonder er de juiste term op te kunnen plakken. De uitleg komt achteraf wel. Dat effect willen wij bekomen: tegelijk emotie oproepen én een gids zijn.
De Keere: Het gaat vaak om oude muziek en dan is wat achtergrondinformatie handig. Als je weet dat Dvorak eind negentiende eeuw met de stoomboot naar New York is afgereisd, onderweg zijn thuisland miste en eenmaal aangekomen de opdracht kreeg om een nieuw werk te schrijven waar alle Amerikaanse muziek in verwerkt zat, kun je die bewuste symfonie zelf al veel meer plaatsen. Dan krijgt die opeens nog veel meer kleuren. En als we uitleggen dat de Bolero van Ravel met strijkers begint die aan de snaren van het instrument plukken en die je nauwelijks hoort…
De Decker: Of dat de Bolero eigenlijk gewoon pure seks is. (lacht) Daar moeten we het ook over kunnen hebben. En als we het over Bach hebben, kunnen we evengoed opeens overschakelen op Lady Gaga. Gisteren hebben we de vierde aflevering opgenomen, over Louise Farrenc, de ‘Franse Beethoven’, en toen hebben we het over Beyoncé gehad. We zijn mensen van deze tijd, we zitten niet op een eiland. Als ik een slechte nacht heb gehad met mijn zoontje en ik heb wat energie nodig, dan luister ik ’s morgens ook naar Beyoncé of naar het nieuwe album van Róisín Murphy. Het ene sluit het andere niet uit.
De Keere: Ik kan evenveel genieten van Beethoven als van een eightiesplaat. Dat staat elkaar niet in de weg.
De Decker: We kiezen beurtelings. Het kan zijn dat Sander iets kiest waar ik helemaal niets mee heb, zoals Haydn of Boccherini. Dan krijgt hij twintig minuten om me te overtuigen. Strijkkwartetten, liederen, Arvo Pärt, de Goldbergvariaties: alles kan.
De Keere: Ik ben een grote fan van minimal music. We gaan het dus zeker over Steve Reich, Philip Glass of de Nederlandse componist Simeon ten Holt hebben.
Er zijn veel regels die je best kent om klassieke muziek te begrijpen. Maar bij voetbal is dat hetzelfde en is het een evidentie dat er van alles uitgelegd wordt.
De Decker: Veel mensen houden meer van klassieke muziek dan ze zelf vaak denken. Als ze al naar Klara luisteren, is het dikwijls in de file, om wat tot rust te komen. Of tijdens het studeren, om zich te kunnen concentreren. Maar als klassieke muziek in een film of televisiereeks wordt gebruikt, is iedereen meestal direct onder de indruk.
De Keere: Hou je van een gevoelig pianonummer dat speciaal voor een film is gecomponeerd, dan zou je ook eens naar Schubert moeten luisteren. In zijn muziek zit dezelfde emotie.
De Decker: Mét beelden komt de emotie natuurlijk soms sneller binnen. Ik herinner me de laatste scène van de film Portrait de la jeune fille en feu, waarin Vivaldi aan bod komt: ik kan die muziek nooit meer horen zonder aan die beelden te denken. Murakami verwijst in zijn boeken ook vaak naar klassieke muziek.
De Keere: Als je houdt van de klankkleur, de tederheid en de intimiteit van sommige pianonummers van Nils Frahm, luister dan ook eens naar Chopin: dat willen we zeggen. Al gaan we de zogenoemde neoklassieke golf die nu zo populair is (van Frahm over Joep Beving tot Hania Rani, nvdr.) wellicht niet behandelen. Ze gebruiken dan wel vaak klassieke instrumenten, de opbouw, structuur en ontstaansgeschiedenis van neoklassieke hedendaagse muziek vertrekt vanuit een andere achtergrond dan pakweg een pianosonate van Beethoven of een klavecimbelwerk van Rameau. Max Richter zou misschien nog wel kunnen, omdat hij soms heel duidelijk ingrediënten uit de barokke muziek overneemt.
De Decker: Sowieso moeten we blijven inzetten op verjonging. In de concertzalen merk je al wat meer jongeren dan vroeger en de luisteraars van Klara zijn ook al wat jonger, maar het is en blijft een aandachtspunt. Er is een vonk nodig om jonge mensen naar klassiek te laten luisteren. Met deze podcast willen wij die vonk zijn.
‘Tool kan er een mep op geven, maar Beethoven nog meer’
Als je houdt van Tool, moet je volgens Sander De Keere zeker ook eens luisteren naar…
1 ‘Het motet Nuper rosarum flores (1436) van Guillaume Dufay. Net zoals bij Tool zit deze muziek wiskundig geniaal in elkaar. De ritmische verhoudingen onder de stemmen zouden gebaseerd zijn op de verhoudingen van de koepel en kathedraal van Firenze, waar dit werk voor geschreven is. Dat blijft me verbazen.’
2 ‘Symfonie nr. 7 (1813) van Ludwig van Beethoven. Tool kan er een mep op geven, maar Beethoven nog meer. Beethoven wist als geen ander hoe je kleine muzikale explosies kunt veroorzaken door ook rust en korte momenten van stilte naar waarde te schatten. Zowel Tool als Beethoven weet: muziek moet in- en uitademen.’
3 ‘Drumming (1971) van Steve Reich. Voor wie houdt van de polyritmische drumpatronen van Tool-drummer Danny Carey is deze repetitieve minimal music een percussief meesterwerkje waarin ritmes over elkaar schuiven. Zowel dit werk van Reich als Tool-drummer Danny Carey heb ik ooit al live gezien. Twee keer onder de indruk.’
***
De Decker en De Keere wandelden elk met een eigen achtergrond de studio van Klara binnen. Zij studeerde communicatiemanagement en woordkunst en maakte als afstudeerproject een documentaire over Beyoncé. Hij, een geschoold musicoloog, componeert zelf al jaren spaarzame pianomuziek. Dit weekend is hij te horen op het jaarlijkse festival Iedereen Klassiek in Brugge en midden november verschijnt op W.E.R.F. Records een nieuwe pianosingle, die hij schreef als eerbetoon aan de Amerikaanse componiste Ruth Crawford Seeger.
De Keere: Ik ben opgegroeid met de new-wavemuziek van mijn vader en heb eerst gitaar gespeeld. Maar rond mijn zestiende had ik een heel bevlogen leerkracht esthetica die ons meenam naar een paar concerten, onder andere een uitvoering van de Vijfde symfonie van Sjostakovitsj. Dat was voor mij het begin van iets nieuws. Toen ik voor het eerst een symfonisch werk live hoorde, kwam er precies een heel andere kleur in mijn leven. Het geluid van een ambachtelijk apparaat zoals een piano of in een strijkkwartet is nergens mee te vergelijken, het leek totaal niet op de rockbands waar ik toen naar luisterde. Gitaarsolo’s waren cool, maar vioolsolo’s? Dat was nog iets anders. (lacht)
De Bolero is eigenlijk pure seks. Daar moeten we het over kunnen hebben. En als het over Bach gaat, kunnen we evengoed opeens overschakelen op Lady Gaga.
De Decker: Ik kom uit een muzikale familie, mijn vader is componist, en ik ben ook nog eens vernoemd naar Clara Schumann. Klassieke muziek is er altijd al geweest. Op weg naar school of thuis stond Klara – of vroeger Radio 3 – meestal op. Ik herinner me nog dat de leerkrachten me kwamen feliciteren met mijn eigen radiozender toen Radio 3 werd omgedoopt tot Klara. En ik heb nog piano- en zanglessen gevolgd. Het stond dus wat in de sterren geschreven dat ik ooit bij Klara zou belanden.
De Keere: Clara en ik waren lange tijd zowat de enige jonge mensen op de redactie. We werden ook zo aangesproken: ‘Ah, la jeunesse!’ Ondertussen zijn er gelukkig nog wat jonge mensen bij gekomen.
De Decker: Onze luisteraars blijven wel kritisch. We hebben er misschien niet zoveel als Radio 2 of Q-Music, maar ze hebben wel alles gehoord. Ooit heb ik op 1 januari, om 7 uur ’s ochtends, de titel Voglio una casa verkeerd uitgesproken. Sindsdien heb ik een mapje ‘dreigmails’. (lacht)
Eerste hulp bij klassiek
Vanaf deze week te beluisteren via Klara.be, VRT Max en de geijkte podcastkanalen.
Iedereen Klassiek
Zaterdag 28.10, Concertgebouw en de Brugse binnenstad. Alle info: klara.be en concertgebouw.be
Clara De Decker
is 32.
groeide op in Sint-Katelijne-Waver.
studeerde woordkunst.
werkt sinds 2017 voor Klara.
Sander De Keere
is 31.
groeide op in Gent.
studeerde musicologie.
werkt sinds 2013 voor Klara.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier