Sharon Van Etten moet opletten dat ze niet over de vaat begint te zingen

Zelfs nu Sharon Van Etten het huiselijk geluk gevonden heeft – ze staat zelfs op trouwen – blijft ze haar aanleg voor angst en depressie met songs counteren. Maar noem dat níét donker. ‘Het is donkeráchtig.’

Twee platen geleden vertelde Sharon Van Etten (41) ons hoe ze als klein meisje met haar familie naar een groot maar afgeleefd victoriaans huis in New Jersey verhuisde. Het pand boezemde haar zo’n angst in dat ze een veilig plekje zocht – en vond: onder de achtergebleven oude vleugelpiano. Symbolischer kan niet: lang voor ze haar eerste liedje schreef, beschouwde Van Etten het universum van melodie en zang al als een schuiloord voor het leven. Dat besef drong nog dieper door tijdens toxische liefdesrelaties met mannen die haar om haar muzikale aspiraties vernederden of haar het uiteindelijke succes misgunden. Intussen is Van Etten al jaren gelukkig met Zeke Hutchins, haar vroegere drummer en manager. Het stel heeft een zoontje van vijf, een huis met studio, én een hond onder de blauwe hemelen van LA. Waarom ze haar nieuwe collectie songs desondanks de titel We’ve Been Going about This All Wrong heeft gegeven? Als toegeving aan haar imago van chronisch zwaarmoedig mens misschien, maar dan wel met een knipoog.

Uit onze vorige ontmoeting draag ik twee dingen mee: het vleugelpianoverhaal en jouw bevestiging dat een draaikurk op een wijnfles niet betekent dat de inhoud minderwaardig is.

Sharon Van Etten: (lacht) Ja, in 2004 was ik een tijdje van plan sommelier te worden. Ik heb lang in een wijnwinkel in New York gewerkt, maar hield zoveel van wijn dat ik besloot het als hobby te houden. (lacht)

Hopelijk wil je door deze plaat gewoon gaan autorijden met de raampjes naar beneden, en af en toe je hoofd naar buiten laten hangen en eens goed schreeuwen.

Songs schrijven lukte je toen het best met een paar glazen op. Is wijn nog steeds een creatieve tool voor jou?

Van Etten: Een tool, een kruk… Ik weet het zelf niet goed. In LA hebben we een wijnshop vlakbij en die laat ik geregeld een kistje bij ons afzetten. Maar sinds ik moeder geworden ben en daardoor sneller vermoeid raak, is mijn drinkgedrag veranderd. Ik snak nu vooral naar koffie. (lacht) Onze zoon is geen slechte slaper, maar wel een nachtuil. Hij wil met ons rondhangen en samen tv kijken tot we zelf ons bed in duiken, wat ook fijn is. Strikte routines hebben we niet. Zeker de afgelopen twee covidjaren was onze opvoedingsvisie er een van: whatever. Als ik hem in bed nog een verhaaltje voorlees, ben ik de eerste die indommelt. (lacht)

Vind je het lastig om kind en carrière te verzoenen?

Van Etten: We hebben een studio in de garage in de achtertuin. Maar als hij thuis is, krijg ik weinig gedaan. Zelfs nu ik hem weer naar school kan brengen, worstel ik met het schakelen tussen huiselijke en professionele plichten. Je bent gedwongen binnen bepaalde uren creatief te zijn. Me daarop concentreren is soms moeilijk. Dan maak ik wat koffie en begin ik de afwas te doen, op te ruimen of kleren te plooien. Ik ben geen ordefreak maar chaos leidt me af. Alleen: voor je het weet, is er weer een uur vervlogen. Om te vermijden dat mijn dag compleet aan de menagerie opgaat, rol ik wel eens een halfie – half tabak, half wiet – om mijn hoofd ergens anders te krijgen. Niet te zwaar, ik ben een lichtgewicht. (lachje) Ik doe het wel alleen op slechte dagen. En soms – maar vroeger meer dan nu – omdat ik dan denk dat ik een échte artiest ben. (lacht) Zo cliché, ik weet het! Tijdens de eerste coronagolf heb ik zoals bijna iedereen veel meer gerookt en gedronken dan gewoonlijk. Het vrat aan me, die periode van isolatie, en ik greep instinctief naar hulpmiddelen. Tot ik dacht: dit is belachelijk, ik moet hiermee ophouden, ik ben verdorie een moeder. Maar soms helpt het nog wel, om te vermijden dat ik in de garage een song over de vuile vaat begin te schrijven. (lacht)

Songs schrijven als therapie is een gangbare artistieke praktijk en je doet het zelf al lang. Ben je door de jaren heen andere klemtonen gaan leggen?

Van Etten: Hm, wat ik doe, is nog min of meer zoals ik het als kind deed: reiken naar een andere mentale plek waarin ik me beter kan voelen. Een song begint altijd bij iets wat even weggezet moet worden, van mijn schouders gelicht. Tijdens covid kwam mijn neiging naar depressie en angst plots weer hevig opzetten. Dat is dus de plaat: een impressie van wat er de afgelopen twee jaar zoal in mijn hoofd heeft gemaald en hoe ik dat te boven ben gekomen. Ook al gebruik ik daarvoor verhaaltjes over wat er in de wereld gebeurt als kapstok, om sommige van die angsten niet rechtstreeks in de ogen te hoeven kijken.

Excuses voor het lelijke woord, maar het is dus een coronaplaat.

Van Etten: (schouderophalend) Ja. Sommige mensen zullen nu misschien met de ogen rollen – wéér eentje – maar ik kan er alleen maar eerlijk over zijn.

In Porta, een eerder dit jaar verschenen single die niet op de plaat staat, had je het ook al over oude angsten die plots weer opdoemen.

Van Etten: Bij mensen die een trauma hebben ervaren, kunnen sommige externe factoren oude emoties of herinneringen snel weer doen ontwaken. Voor mij en heel veel anderen was dat covid. Plots dicteerden de omstandigheden dat je je thuis moest opsluiten omdat buitenkomen gevaarlijk was. Dat we onder de zon en de palmbomen van LA wonen, maakte het nog creepier. We liepen allemaal als zombies over straat, ervoor beducht om te dicht bij iemand te komen. Ik had nog maar pas alles aan de oostkust achtergelaten om in Californië een nieuw leven te beginnen, en dan dat. Mijn veiligheidsgevoel verschrompelde. Ik kamp heel hard met sociale angst. Ik ben jaren in therapie geweest om te leren hoe ik mensen kan vertrouwen, hoe ik ze tot mezelf toe kan laten in plaats van hen weg te duwen. Om een voorbeeldje te geven: ik heb er twintig jaar aan moeten werken om niet constant achterom te kijken.

We’ve Been Going about This All Wrong is veeleer een piekerende dan een deprimerende plaat. Ondanks al je twijfels weet je inmiddels precies waar je vaste grond kunt vinden.

Van Etten: Dat is juist. Ik heb een man, een kind en een huis. Deze maand trouwen we! Dit is zalig, hiervoor wil ik voor de rest van mijn leven tekenen. Ik hou van muziek maken en songs schrijven, en dat zal ik ook blijven doen. Alleen het touren hoeft niet meer zo uitgebreid.

Je weet een zwartgallige periode ook beter een plaats te geven. ‘It’s not dark, it’s only darkish’, nuanceer je in een van de nieuwe songs.

Van Etten: Dat is het grapje dat ik met mijn vriendinnen maak. Als ze weer eens vinden dat ik donker doe, zeg ik: (slaat koket de ogen op) ik doe gewoon donkeráchtig. (lacht) Ik hoop toch altijd dat ik songs maak die mensen een hart onder de riem steken. Ondanks het feit dat ze behoorlijk zwaar zijn. Soms twijfel ik of ik het wel goed aanpak, of ik niet te diep ga. Hopelijk wil je door deze plaat gewoon gaan autorijden met de raampjes naar beneden, en af en toe je hoofd naar buiten laten hangen en eens goed schreeuwen.

Zoals op die foto van je vriendin die de hoes van je plaat Are We There siert?

Van Etten: Precies. Je kunt wel eens dramatisch doen, maar uiteindelijk moet je toch altijd voorúít. In die zin is de titel van deze nieuwe plaat een beetje artistieke overdrijving. (lachje) Wel is het zo dat ik mezelf in de voorbije twee jaar veel vragen heb gesteld – en opnieuw: ik niet alleen. Zijn alle aspecten van mijn werk me evenveel waard? Hoe ga ik met mensen om? Wie zijn mijn echte vrienden? Valabele kwesties waarvan ik me blijvend bewust ben nu de wereld opnieuw vrij is geworden. Ik wil alleszins nog vaker thuis zijn voor mijn zoon.

In New York, waar je het grootste deel van je volwassen leven hebt gewoond, kon dat niet?

Van Etten: New York en LA hebben heel verschillende dynamieken. In New York wilde ik geprikkeld en gestimuleerd worden, mij compleet onderdompelen in de muziekscene en zo vaak spelen als ik kon, om te leren. Gaandeweg verlegde ik mijn focus van het podium naar de studio, en dat is in New York minder evident. Toen we aan ons gezin begonnen, beseften we snel dat we meer plaats nodig hadden, en dat ik een versnelling terug moest schakelen. Anderzijds wilden we wel opnieuw in een stad wonen, omringd zijn door muziek, kunst en musea. Ik voel me nog steeds een toerist in LA, en dat is fijn! Er is een koffieshop op wandelafstand, we hebben fijne vrienden en buren… Ons levenstempo is, na jarenlang hard en intensief werken, vertraagd. Het moeilijkste is dat ik nu zo ver van mijn familie zit, die nog aan de oostkust woont.

Je koestert al jarenlang de wens om psychotherapeut te worden. Studeer je daar nog voor?

Van Etten: Sporadisch, online. Het valt niet altijd mee – na het middelbaar heb ik nooit echt meer boven de boeken heb gehangen. In feite ben ik nog altijd bezig met de voorbereidende opleiding. Ik ben realistisch, hoor: als ik dat diploma tegen mijn vijftigste kan halen, zal ik tevreden zijn. (lacht) Wat ik er concreet mee zal doen, zal zich wel onthullen als ik eenmaal verder in de studies gevorderd ben. Want ik vraag me af of ik wel een therapeut kan zijn voor iemand die mijn muziek kent. Niet zozeer voor de muziek zelf – misschien helpt mijn openhartigheid mensen wel om zelf hun hart beter te luchten – maar ik realiseer me dat ik liever niet gemakkelijk gevonden wordt. The safety factor, begrijp je? Mensen zouden weten waar ik woon en werk. Dat beangstigt me. Misschien zou ik mijn naam moeten veranderen. Maar goed, ik zie wel hoe ik dat probleem omzeil als ik eenmaal zo ver ben.