Sampha: hofleverancier van de allergrootsten, lookalike van Goku

Hij heeft gewerkt met Drake. Hij heeft gewerkt met Beyoncé. Met Kanye. Met Frank Ocean. En er zijn mensen die hem lijken te kennen uit een animatiereeks.

‘Ayu goku? Aaayu goku?’ Een hip geklede Aziatische vrouw trekt grote ogen wanneer ze Sampha in het vizier krijgt op het terras van een Brussels hotel. De Britse zanger en producer blijft er stoïcijns onder, ook wanneer de dame vanuit de buik Bruce Lee-geluiden laat opborrelen, waarna ze lachend weer haar gezelschap vervoegt.

‘Sorry, wat is er net gebeurd?’

‘Ze vroeg: “Are you Goku?”’ glimlacht Sampha. ‘Ken je Dragon Ball Z, de Japanse animatiereeks? Goku is de naam van het hoofdpersonage. Die vrouw moest blijkbaar aan hem denken toen ze me zag.’ Hij wijst naar zijn hoofd, waarop dikke, zwarte vlechten als was hij geëlektrocuteerd alle kanten uitwijzen. Een beetje zoals… ‘Inderdaad, ik heb het kapsel van een stripfiguur.’ Niet dat hij vaak herkend wordt in het openbaar, ‘maar mensen stappen constant om allerlei redenen op me af, man’.

Hij zegt het zonder een zweem van ironie, maar het is wel grappig als je weet wie Sampha is. Een popster kun je hem niet noemen, wel een grote naam in de grote-namenwereld. Hij is de keizer van de muzikale bijrollen, de crooner, songschrijver, pianist en producer bij wie sterren als Beyoncé, Drake, en Kendrick Lamar aankloppen wanneer ze in hun songs om een sprankje hedendaagse soul en een portie breekbare emotie verlegen zitten.

Sampha is in Brussel de dag nadat zijn landgenoten van Ezra Collective, als eerste jazzact ooit, de Mercury Prize in ontvangst hebben genomen. Zes jaar geleden stond Sampha Lahai Sisay, zoals hij voluit heet, zelf op het podium te blinken met die trofee, voor zijn debuutalbum Process. ‘Een stresserende ervaring’, herinnert hij zich. ‘Positief, hoor, uiteraard! Ik was trots: de Mercury is waarschijnlijk de enige muziekprijs die al jarenlang artiesten beloont die ik zelf ook goed vind. Maar ik ben echt een ramp in speechen in het openbaar of spreken vanop een podium.’

Sampha blijkt inderdaad stil, een zuinige prater die slechts af en toe schuchter uit zijn schulp kruipt, regelmatig woorden en zelfs hele zinnen inslikt nog voor die zijn lippen bereiken. ‘Ik voel me regelmatig sociaal niet op mijn gemak’, fluistert hij op een bepaald moment. ‘Ik ben niet zo goed met… Mijn gedachten schieten alle kanten op.’

Ook om muzikaal tot volle bloei te komen heeft hij zijn tijd moeten nemen. In 2009 mag hij op voorspraak van de Londense producer Kwes, die zijn muziek ontdekt had op MySpace, stage lopen bij Young, een sublabel van het befaamde XL Recordings. Zijn eerste release daar, in datzelfde jaar, is een remix van Basic Space, van het gelauwerde debuut van The xx. Er volgen featurings bij Sbtrkt, Lil Silva en Katy B en twee ep’s.

En op een dag krijgt hij mail van zijn werkgever, met een contractje in attachment: Drake wil een van zijn beats gebruiken. Uiteindelijk belandt ook zijn stem op Nothing Was the Same, een van de succesvolste albums van 2013 en nog steeds een ijkpunt in het oeuvre van de Canadese rapper. Ook Beyoncé trekt aan zijn mouw. En dan FKA Twigs. En Frank Ocean. Kanye West. Beyoncés zus Solange, die met Sampha onder meer Don’t Touch My Hair schrijft, een van de sleuteltracks op haar album A Seat at the Table (2016).

Ik sla elke versie van alles waar ik aan werk op. Anders voel ik me een eekhoorn die honderden smakelijke eikels heeft verstopt, maar zich niet meer herinnert waar.

En dan, na jaren aarzelen, verschijnt in 2017 eindelijk Process, ironisch genoeg een album zónder featurings. ‘Alle druk rust nu op mijn schouders’, zei hij destijds in dit blad. ‘Ik heb lang genoeg comfortabel aan de zijlijn gestaan.’

Er is overigens een goede reden waarom dat debuutalbum zo lang op zich heeft laten wachten: op Process verwerkt Sampha de jarenlange strijd tegen kanker van zijn moeder en haar overlijden in 2015. Zeventien jaar eerder heeft hij zijn vader al aan kwaadaardige tumoren verloren.

Op zijn nieuwe album Lahai – nog altijd maar zijn tweede – verzamelt het weeskind nu de scherven van dat verlies en maakt er een nieuwe mozaïek mee, eentje met de contouren van heling, connectie, liefde én pril vaderschap: zijn dochtertje is in de lente van 2020 geboren. ‘Wanneer ik naar haar kijk, dan zie en voel ik mijn moeder. Dan kijk ik tegelijk achteruit en vooruit, snap je? Alsof ik een toekomstige herinnering zie.’ Hij lacht wat ongemakkelijk om zijn gedachtegang. ‘Kijken naar je eigen kind, it’s kind of trippy.’

Zweven, vliegen, hetzij door de lucht, hetzij tussen verschillende dimensies, het zijn weerkerende thema’s op Lahai. In een van de songs daarop, Suspended, zingt Sampha, begeleid door een frenetieke pianoriff, over heen en weer geslingerd worden door de liefde: ‘Like running from what I’ve been looking for/ In-between the moments, each one like sliding doors/ I was in and out, time don’t make sense no more.’ In opener Stereo Colour Cloud (Shaman’s Dream) ontwikkelt hij over lichtvoetige breakbeats een paar vleugels op zijn rug en ook in Dancing Circles zit hij met zijn hoofd in de wolken: ‘Time travels memories/ we were two birds flying away from each other, looking for each other.’ Hij doet een poging om dat nieuwe perspectief in zijn songs te duiden. ‘Met beide voeten op de grond staan maar tegelijk jezelf van bovenaf zien, zoals je jezelf soms in een droom ervaart. In vogelperspectief, maar tegelijk van binnen, zelfbewust.’

Ook wanneer de ongefilterde realiteit in dat zweverige discours binnensluipt, zoals in Only of Can’t Go Back, over mentale gezondheid, jongleert Sampha met perspectieven, soms in één en hetzelfde nummer. In What If You Hypnotize Me? komen beurtelings patiënt en therapeut aan het woord en verklankt zangeres Léa Sen op het eind zijn troostende onderbewustzijn. ‘Ik vind hypnose en hypnosetherapie interessant, omdat je wel voor jezelf spreekt, maar dan gearticuleerd door iets of iemand ‘anders’ in je. Eigenlijk doen therapeuten en kunstenaars in zekere zin hetzelfde, niet? Iets binnenin raken zonder dat je per se weet wat het is, zelfs zonder te weten dat het er zit. Je de mogelijkheid bieden je gevoelens te projecteren op… Naargelang het medium… Soms…’ En dan loopt nog maar een gedachtespoor dood. ‘Sorry, ik krijg zulke dingen beter verwoord in mijn liedjes. (glimlacht) Wat nog maar eens benadrukt hoe belangrijk kunst voor me is.’

Ook Kendrick Lamar was vorig jaar, op Mr. Morale & The Big Steppers, openhartig over zijn ervaringen met therapie. Sampha tekende op dat album present in de track Father Time, over de diepgewortelde daddy issues van de rapper. Deelden Lamar en Sampha die therapeutische ervaringen ook met elkaar, willen we maar wat graag weten. ‘Goh…’ Er volgt een ontwijkende uitleg over hoe de mens kan verschillen van de artiest, hoe Lamar in interviews helemaal anders is dan wanneer hij aan muziek werkt, om uiteindelijk te landen bij: ‘Ik ken hem niet zó goed, op persoonlijk vlak.’ Dus ze sturen elkaar ook niet rechtstreeks berichtjes wanneer de tijd rijp is om de koppen bij elkaar te steken? ‘O, jawel. ’t Is te zeggen: Kendrick vooral naar mij. Hij antwoordt ook altijd meteen, iets waar ik heel slecht in ben. Ik kan soms heel moeilijk bereikbaar zijn… Wanneer ik het lastig heb… Maar Kendrick is een nobele mens. Integer. Een soort goeroe voor mij, eigenlijk.’

Kendrick Lamar is een nobele mens. Integer. Een soort goeroe voor mij, eigenlijk.

Die duidelijk wel graag met hem samenwerkt, net als Beyoncé of Kanye West. In het nummer met de veelzeggende titel Sampha’s Plea cijferde grime-icoon Stormzy zichzelf vorig jaar zelfs helemaal weg ten voordele van zijn stadsgenoot. Waarom eigenlijk? De uitleg klinkt verrassend helder: ‘Ik kan een kamer binnenstappen en goed melodieën bedenken. Ze blijven gewoon komen. I think that’s part of my thing. Het gebeurd heel intuïtief, freestylend, improviserend. Dus ja, dat is waarschijnlijk waarom ik aan zoveel platen meewerk. Maar ik heb iemand nodig die notities neemt, die de ideeën vangt, de dingen in mijn plaats onthoudt, want ik heb een heel slecht geheugen. Ik kan me heel goed openstellen voor de flow, de ‘openbaring’. Het is zoals denken: ik kan het niet afzetten. Dat is ook een talent: ideeën vangen. Maar ze zijn als mythes: als je ze niet neerschrijft en bijhoudt, vervagen ze.’

Een slecht geheugen, maar wel een pietje-precies. In Evidence zingt hij: ‘I can get stuck on perfection.’ ‘Dat is iets waar ik mee worstel wanneer ik aan mijn eigen muziek werk. Twijfelen, blijven herwerken. Soms moet je iets doen en het gewoon laten zijn voordat je zelf in de weg gaat staan. Niet gemakkelijk, vind ik, zeker omdat mijn ideeën zo vluchtig zijn. De enige oplossing daarvoor is elke versie van alles waar ik aan werk opslaan op de computer. (lacht) Anders voel ik me een eekhoorn die honderden smakelijke eikels heeft verstopt, maar zich niet meer herinnert waar.’

Een door velen bewonderd en geleend stemgeluid, toetsenist, een goed klankbord, een veelgevraagd producer en songschrijver, mengt electronica met soulinvloeden en tristesse, Londenaar, geboren in 1988: Sampha heeft veel gemeen met die andere pianocrooner, James Blake. ‘We kennen elkaar en onze paden kruisen al lang. En ja, muzikaal zijn er absoluut overlappingen. Toen ik James voor het eerst hoorde zingen – ik kende hem in het begin alleen als producer – dacht ik: “Oh my gosh, wat gebeurt hier?!” Die gelijkenis horen, dat was me nog nooit overkomen.’

Is dat waarom ze nog nooit hebben samengewerkt? Omdat hun sounds te dicht bij elkaar liggen? ‘Ik hoor ook veel verschillen, hoor. James heeft nog veel meer een eigen geluid. Zelf meng ik maar wat bij elkaar. (lacht) Ik hou van James’ veelzijdigheid en experimentele geest. Hij is uit hetzelfde hout gesneden als André 3000, iemand die ik erg bewonder.’

Stel: een gigantische komeet nadert de aarde en hij heeft nog tijd voor één allerlaatste featuring. Bij James Blake of bij André 3000? Sampha schudt glimlachend zijn vlechten en zucht: ‘Sorry, James. Het is niet slecht bedoeld…’