Teho Teardo & Blixa Bargeld in De Roma: laconieke observaties lopen klassieke grandeur nooit in de weg

Met Teho Teardo en Blixa Bargeld mocht Antwerpen nog eens twee heren van stand ontvangen. In een volle Roma kwamen ze samen hun nieuwe langspeler Christian & Mauro voorstellen. Het resultaat was een meeslepende combinatie van rock, hoorspel, filmische kamermuziek en vooroorlogs Berlijns cabaret.

De ene is een Italiaanse componist van film- en theatersoundtracks, die naam maakte met zijn industrial-band Meathead en in de nineties  samenwerkte met onder anderen Lydia Lunch en Scott McCloud van Girls Against Boys. De andere is al bijna 45 jaar de spilfiguur van het Berlijnse schrootrockcollectief Einstürzende Neubauten, vormde een alliantie met Alva Noto en was tien jaar lid van Nick Caves vleermuizenclubje The Bad Seeds. 

Allebei zijn het visionaire kunstenaars, gepokt en gemazeld in de avant-garde. Niettemin hebben ze, sinds ze in 2013 de handen in elkaar sloegen, overtuigend bewezen dat experiment niet noodzakelijk synoniem is met ontoegankelijkheid. Teho Teardo en Blixa Bargeld schrijven even prachtige als unieke songs: gelaagd maar melodieus, speels maar intelligent en voorzien van talloze verwijzingen naar kunst, filosofie, religie en wetenschap.

Bargeld (65) is een hoogst expressieve stemacteur, die moeiteloos tot croonen in staat is, maar ook door merg en been snijdende gilletjes voortbrengt en op gezette tijden zijn stembanden uit de bocht laat gieren. Teardo (58) hanteert op het podium een baritongitaar en enkele percussietuigen. In Antwerpen liet het duo zich begeleiden door celliste Laura Bisceglia, basklarinettist Gabriele Coen en het Belgische strijkersensemble Sun Sun Sun Orchestra. Samen produceerden ze een majestueus geluid dat baadde in een haast klassieke grandeur en de grenzen tussen genres finaal deed vervagen.

Orkestraal

In Antwerpen putte het duo veelvuldig uit platen als Still Smiling (2013) en Nerissimo (’16). De helft van de set werd echter ingenomen door nieuw werk, dat, na een interval van acht jaar, sinds 25 oktober te beluisteren valt op de lp Christian & Mauro. De titel verwijst naar de échte voornamen van de makers en suggereert dat de nummers dit keer iets persoonlijker zijn opgevat dan voordien. Door de afwezigheid van drums kwam de hartslag vooral van de violen, die vaak pizzicato werden bespeeld, en de gitaar, waarop Teho Teardo af en toe te keer ging met een drumstick of een strijkstok.

De orkestrale arrangementen klonken altijd afgewogen, maar in tegenstelling tot Einstürzende Neubauten, die in september nog de Roma aandeden, gebruiken Bargeld en Teardo geen zelfgebouwde of ‘gevonden’ instrumenten. De songs, afwisselend gezongen in het Engels, het Duits en het Italiaans, waren zelfs vrij conventioneel gestructureerd. Toch mochten de cello’s in Libelle & Giant naar hartenlust schuren en schrapen en klonk de kapotte harmonica van Bargeld in Nirgendheim zo vals dat er toch een zekere tegendraadsheid in de muziek sloop. 

Ook de theatrale voordracht en de laconieke humor van de frontman garandeerden dat het concert ver van de oevers van de mainstream bleef, al stond er dan een cover van The Empty Boat, oorspronkelijk van de Braziliaanse ster Caetano Veloso, op het menu. ‘I fell into the pit of language’, meldde de zanger onlangs nog op de jongste plaat van Neubauten. Dat illustreerde hij ook weer in De Roma waar hij abstracte of poëtische observaties afwisselde met absurdistische woordcollages.

Dodendans

Naar de geestdriftige reacties in de zaal te oordelen waren Mi scusi, What If…?, Still Smiling en A Quiet Life intussen al tot ware culthits uitgegroeid. Een ander onmiskenbaar hoogtepunt was het gedreven, Come Up and See Me, waarin Bargeld Silvio Berlusconi (‘the man who screwed the whole country’) ten tonele voerde. De songs uit Christian & Mauro hoefden voor de vertrouwde classics echter niet onder te doen. Het wervelende Bisogna Morire (‘Wij moeten sterven’) was bijvoorbeeld geïnspireerd door een Spaanse passacaglia (of dodendans) uit de barok. ‘Geactualiseerde straatmuziek’, noemde Bargeld het. 

Dear Carlo was dan weer gericht aan de Italiaanse astrofysicus Carlo Rovelli, die vooral onderzoek doet naar kwantumzwaartekracht en zwarte gaten in het heelal. ‘You make excellent cake’, stak Blixa Bargeld ietwat prozaïsch van wal, om het vervolgens over de raadsels van het universum te hebben. En soms waren indrukken, opgedaan tijdens zijn treinreizen naar Italië, al voldoende om zijn verbeelding op hol te doen slaan, zoals in É Pericoloso Sporgersi (‘het is gevaarlijk naar buiten te leunen’).

Teho Teardo en Blixa Bargeld zwalkten in Antwerpen tussen wanhoop en contemplatie en wisten de toeschouwers met hun smeulende, elegische songs de hele avond op het puntje van hun stoel te houden. ‘I shall sleep again, one day’ klonk het hoopvol in een nummer over oorlogsgeweld. In de wereld van Teardo & Bargeld is nu eenmaal niets wat het lijkt.