St. Vincent gaf ons in De Roma een weldadige stomp in de maag

Als er toch heiligen moeten zijn, doe ons dan maar St. Vincent. Haar nieuwe plaat All Born Screaming is alweer van hoog niveau en ook haar concert in De Roma was er eentje dat we niet licht zullen vergeten. Zelf wist de zangers de warme ontvangst zeer te appreciëren: ‘Bedankt voor iedere stap die jullie hierheen heeft gebracht’, zei ze. ‘To me your presence remains a fucking miracle’.

St. Vincent houdt ervan verstoppertje te spelen en zich in andermans huid te hijsen. Zo goochelt ze voortdurend met nieuwe alter ego’s en meervoudige identiteiten. Enkele jaren geleden presenteerde ze zich nog als een ‘SM-meesteres in een kliniek vol geesteszieken’, maar op All Born Screaming, haar pas verschenen achtste langspeler, laat ze alle maskers vallen, drukt ze de RESET-knop in en is ze gewoon zichzelf. De songs, die om de haverklap van vorm en kleur veranderen en in stilistisch opzicht refereren aan Prince en David Bowie, staan in het teken van verdriet, dood en mislukte relaties. Dat leidt tot een rusteloze maar ambitieuze plaat die letterkijk bulkt van de ideeën. 

Annie Clark, de Texaase die haar nom de guerre ontleende aan de song There Goes My Beautiful World van Nick Cave, wil met haar werk zowel troosten als choqueren en registreert de geluiden die in haar hoofd opborrelen bij voorkeur zonder filter. ‘Muziek dient je door elkaar te schudden en een stomp in je maag te verkopen’, vertelde de 41-jarige artieste onlangs in een interview. Missie geslaagd, want All Born Screaming klinkt donker, maar hoopvol. De recente covid-pandemie maakte de artieste meer dan ooit bewust van wat belangrijk en onbelangrijk is in het leven. ‘We kunnen niet anders dan samen door het vuur te lopen’, stelde ze vast, een gedachte die op de hoes van de lp wordt geïllustreerd met een foto van de in vlammen opgaande zangeres.

Eigenlijk is St. Vincent een onwaarschijnlijk soort popster. Ze spiegelt zich enkel aan de allergrootsten en legt bij iedere plaat de lat voor zichzelf een beetje hoger. Ze is een waar gitaarfenomeen, dat zich al onderscheidde als studente aan het prestigieuze Berklee College of Music in Boston, en pendelt zwierig tussen de stations Mainstream en Avantgarde. Ze werkte samen met Taylor Swift, Sheryl Crow, Gorrilaz en David Byrne, maar voelt zich net zo lekker aan de zijde met leftfield-artiesten als Swans of Glenn Branca. Dat verklaart wellicht het kameleontische karakter van haar eigen muziek. Ook beeldende kunst is haar niet vreemd: voor All Born Screaming liet ze zich inspireren door schilderijen van Francisco Goya en Hieronymus Bosch.

Triomfbogen

De laatste keer dat we St Vincent aan het werk zagen, ten tijde van Masseduction, stelde ze teleur met een veredelde playbackshow. In De Roma trad ze echter aan met een uitstekende vierkoppige band, waarin vooral gitarist Jason Falkner opviel. De laatstgenoemde is bekend van bands als Jellyfish en The Greys, maar verleende ook al hand- en spandiensten aan Beck, Air en, jawel, Bent Van Looy. 

Op het podium stonden drie triomfbogen, waarvan de middelste kon worden verschoven, en achter de muzikanten hingen verscheidene schermen waarop aanhoudend smaakvolle visuals te zien waren. Anderhalf uur lang reisden Annie Clark en haar gezellen heen en weer door haar repertoire. Daarbij hielden ze half bij al haar platen, met uitzondering van Marry Me, haar debuut uit 2007. 

In de set ontwaarden we regelmatig verwijzingen naar Tori Amos (een heldin van St. Vincent tijdens haar tienerharen) en de schurende industrial van Nine Inch Nails, maar daar bleef het niet bij. De artieste grossierde immers ook in softrock, springerige artpop, hoekige, aan Frank Zappa herinnerende elektrofunk, prog en gothic jazz. Dat ze het vermocht al die genres naadloos aan elkaar te smeden, zegt veel over haar talent en veelzijdigheid.

Uiteraard werd het concert gedomineerd door nummers uit All Born Screaming, waaronder het kwetsbare Reckless en het wild pulserende Big Time Nothing. Ook Broken Man, een classic rock pastiche die werd voorafgegaan door een overbodige drumsolo van Mark Guiliana, steunde op ongenadig beukende ritmen. Sweetest Fruit was een hommage aan Sophie, de hyperpop-DJ en -producer die drie jaar geleden verongelukte in Athene toen ze van het dak viel waar ze op was geklauterd om een betere foto van de volle maan te kunnen maken. Andere highlights waren het stotterende Flea, waarvoor St. Vincent in de studio assistentie kreeg van Dave Grohl, en het pakkende Hell is Near, waarin toetsenspeelster Rachel Eckroth subtiel verwees naar Baba O’Riley van The Who.

Vrolijk uit de bocht

Annie Clark greep ook regelmatig terug op de lp Masseduction, onder meer met New York (‘over de stad waar al mijn helden thuis waren’) en de strakke elektropop van Los Ageless. Songs als Digital Witness, Sugarboy of Pay Your Way in Pain werden al evenzeer overwoekerd door knorrende synths. Op die momenten liet de zangeres haar stem al eens vrijelijk uit de bocht gieren, maar in een dromerige ballad als Candy Darling bewees ze dat ze met haar stem ook genuanceerd en ingehouden voor de dag kon komen. In Dilettante (uit Strange Mercy) kronkelde St. Vincent over het podium als een Madonna-op-speed, maar bespeelde ze ook een EWI, een elektronisch blaasinstrument dat we al kennen van een band als STUFF. 

De artieste zocht en vond in Antwerpen een elegante middenweg tussen melodie en noise en dwong ontzag af met haar grillige, naar freejazz neigende gitaarsolo’s in Marrow of Cheerleader, waarbij ze de chaos omarmde om er vervolgens schoonheid uit te putten. Tijdens Krokodil, een stevig punknumer dat ze twaalf jaar geleden als single uitbracht ter gelegenheid van Record Store Day, nam St. Vincent een duik in het publiek: een teken dat ze zich in De Roma opperbest leek te vermaken. 

En zo raasde het concert tegen een hoog tempo voorbij. St. Vincent liet het publiek alle hoeken van de zaal zien en gaf andermaal aan dat ze zo ongrijpbaar is dat ze nergens op vast te pinnen valt. Of hoe je het publiek ook met liefde knock-out kunt slaan.