PJ Harvey in het Koninklijk Circus: hoe onze favoriete bosnimf ons sterretjes deed zien 

Na het uitputtende maakproces van haar vorige lp overwoog Polly Jean Harvey ernstig haar muzikale carrière op te geven. Ze publiceerde twee dichtbundels en schreef enkele soundracks, maar vandaag is ze terug met een nieuwe plaat en een concertreeks die haar tweemaal naar het Koninklijk Circus bracht. En ja, PJ live blijft een belevenis.

Op het zeven jaar oude The Hope Six Demolition Project schreef de inmiddels 54-jarige zangeres vooral over de deplorabele staat van de wereld. Dat deed ze met de blik van een journaliste die verslag uitbracht van gebeurtenissen in vuurhaarden als Afghanistan en Kosovo. Ze werd er echter niet gelukkiger van en van de weeromstuit ging ze, geïnspireerd door de mythen en volksvertellingen van het Engelse West Country waar ze was opgegroeid, poëzie schrijven. En nadat ze vorig jaar de collectie Orlam (‘een roman in versvorm’) had voltooid, bleken haar gedichten warempel weer nieuwe songs uit te lokken.  

PJ Harveys tiende langspeler, I Inside the Old Year Dying, is zeker niet haar toegankelijkste. Dit keer bedient de artieste zich zowel van het archaïsche en, zeker voor ons, moeilijk te begrijpen dialect van Dorset, als van een ijle falsetstem, wat het mysterie nog verder aandikt. Het verhaal gaat over het seksuele ontwaken van Ira-Abel Rawles, een schoolmoe meisje op de rand van de puberteit dat zich bij voorkeur terugtrekt in de natuur. Daar raakt ze in de ban van ene Wyman-Elvis, een figuur die het midden houdt tussen Elvis Presley – er wordt regelmatig gerefereerd aan songs als Love Me Tender en Are You Lonesome Tonight– en Christus zelve.  

I Inside the Old Year Dying heeft iets van een koortsdroom. Het is een sfeerrijk maar ongrijpbaar werkstuk, dat met niets uit Harveys discografie te vergelijken valt: folky, maar gelardeerd met een onconventioneel instrumentarium, elektronische samples, veldopnamen en verwijzingen naar historische figuren als Jeanne d’Arc, Shakespeare of het werk van romantische dichters als John Keats en Samuel Taylor Coleridge. 

Roofdier 

In Brussel verscheen de zangeres op het podium in een lange, witte jurk, waardoor ze veel weg had van een bosnimf, en liet ze zich begeleiden door een vierkoppige band waarin we oude getrouwen herkenden als drummer Jean-Marc Butty en multi-instrumentalist John Parish. De eerste helft van het concert bestond uit de integrale uitvoering van haar onlangs verschenen tiende plaat. De nummers werden met elkaar verbonden door field recordings van spelende kinderen, kwetterede vogeltjes en luidende kerkklokken, die je het gevoel moesten geven dat je je niet in het Koninklijk Circus maar op het platteland van Dorset bevond. 

Polly Jean Harvey zong uitsluitend in de hogere registers en sloop voortdurend als een roofdier over het podium. Er werd zeer behoedzaam gemusiceerd, met nadruk op keyboardgeluiden. De kans dat één van de nummers uit I Inside the Old Year Dying tot een klassieker uit haar oeuvre zal uitgroeien, lijkt me behoorlijk klein, al klonk de titelsong best wel catchy. Toen de zangeres tijdens A Child’s Question, August naar een elektrische gitaar greep en in A Noiseless Noise de ritmen wat feller werden aangezet, begonnen de muzikanten zelfs voorzichtig te rocken. Vervolgens verdween Harvey even in de coulissen en mocht de band zonder haar The Colour of the Earth uit zijn hoed toveren. Het was een lied ter nagedachtenis van een gevallen strijder uit de eerste wereldoorlog, dat meteen de scharnier vormde naar het tweede deel van de avond. 

Voor wie PJ Harveys nieuwe muziek nog niet helemaal had verteerd, kwam nu verreweg het interessantste gedeelte van het concert, omdat de artieste in haar rijke back catalogue begon te grasduinen. Het siert haar trouwens dat ze daarbij regelmatig weinig voor de hand liggende keuzes maakte. Tweemaal putte ze uit Let England Shake. The Glorious Land leek op een sinister volkslied van het type dat vroeger door schoolkinderen op de speelplaats werd gezongen tijdens het touwtjespringen, terwijl la Harvey, met het oog op het helaas weer razend actuele The Words That Maketh Murder, nog eens haar autoharp opdiepte. 

Huiveringwekkend 

Wat de set helemaal onweerstaanbaar maakte, was de verrassende aanwezigheid van uitstekend vertolkte songs als Angelene of The Garden (uit Is This Desire?) en het door de zangeres solo, enkel met akoestische gitaar gebrachte The Desperate Kingdom of Love (uit Uh Huh Her). Vervolgens putte ze uit haar prille beginperiode van dertig jaar geleden met messcherpe, zinderende rocknummers als Dress (uit Dry) en Man-Size (uit Rid of Me), al viel op dat die dezer dagen volwassener en meer afgemeten klinken dan destijds. 

Het vaakst greep PJ Harvey terug op To Bring You My Love, bij de fans misschien wel haar populairste plaat. Uiteraard kon haar grootste hit, het huiveringwekkende Down By the Water, niet ontbreken, maar nog intenser klonken de bluesy titelsong, dank zij het knagende gitaarwerk van producer en mentor John Parish, en het tot de bissen opgespaarde semi-akoestische C’Mon Billy. 

Erg communicatief was Polly Jean Harvey niet. Alsof ze vreesde dat woorden de magie van haar opreden zouden ondergraven, sprak ze de toeschouwers pas rechtstreeks aan nadat ze al 22 nummers had gespeeld. Maar meteen viel de spanning weg, zeker nadat een fan haar feliciteerde met haar verjaardag van 24 uur eerder. De avond eindigde sowieso in schoonheid met White Chalk, een song waarin onnoemelijke dingen worden gesuggereerd maar waarvan de luisteraar de afloop met zijn/haar eigen verbeelding mag invullen. Harvey versierde deze afsluiter met een even prachtige als indringende harmonicasolo. 

De jongste jaren zocht de zangeres haar publiek nauwelijks op, maar nu ze weer op het podium stond, beseften we pas écht hoezeer we haar hadden gemist. Goed, haar recentste platen doen een beetje weerbarstig aan, maar live raakt ze je nog steeds in hart en ziel. Als we haar concert in één woord moeten samenvatten, hoeven we dus niet ver te zoeken. Het was… Groots.