Kim Gordon balanceerde in Viernulvier met succes tussen rand en afgrond

Kim Gordon is inmiddels al een meisje van 71, maar dat belet haar nog steeds niet met sardonisch plezier buiten de lijntjes te kleuren. Na dertig jaar als bassiste en zangeres bij Sonic Youth, misschien wel de belangrijkste gitaarband van de jongste decennia, blijft Gordon het experiment omarmen. Dat deed ze ook op het podium van het Gentse Viernulvier.

Op een leeftijd waarop de meeste artiesten zich overgeven aan nostalgie en routineuze herhalingsoefeningen, ondermijnt Kim Gordon systematisch de verwachtingen van het publiek. Ze heeft nooit de ambitie gehad te behagen en doet dus precies waar ze zin in heeft. De Californische heeft geen boodschap aan het status quo: ze verrast, provoceert en zoekt naar schoonheid in de chaos. Haar songs baden dan ook in atonaliteit en dissonantie. De noisy punkrock die ze maakte met bands als Free Kitten, Body/Head en Glitterbust kon je al bezwaarlijk easy listening noemen, maar op haar soloplaten gaat ze nog een stapje verder. Sinds No Home Record uit 2019, de eerste langspeler waarop ze onder haar eigen vlag voer, vond ze een nieuwe medeplichtige in de persoon van Justin Raisen, producer van onder anderen Lil Yachy, Kid Cudi en Drake, die haar een nieuwe geluidswereld hielp te ontdekken. Op haar recentste werkstuk, The Collective, wordt die samenwerking voortgezet en dat leidt tot een even intense als zinnenprikkelende mix van old school hiphop, no wave, striemende trap beats en post-industrieel gerammel.

Ook in Gent werden de pulserende artcorenummers van Kim Gordon bedolven onder haast ondoordringbare lagen reverb. De songs dompelden de toeschouwers onder in een claustrofobische atmosfeer en klonken behoorlijk ontregelend. Gordon had het vooral over de brutaliteit van de alledaagse werkelijkheid, waarin het steeds moeilijker wordt feit van fictie te onderscheiden. Haar teksten waren zelden eenduidig of rechtlijnig: ze bestonden vooral uit indringende beelden, woordassociaties en brokkelige innerlijke monologen. Echt zingen deed de weinig toonvaste Gordon zelden. Doorgaans beperkte ze zich tot een zeurderig parlando dat juist door zijn monotonie een bezwerend karakter kreeg.

Aardverschuivingen

Het optreden in de concertzaal van Vooruit (we kunnen maar niet wennen aan de benaming Viernulvier) bestond uit twee duidelijk afgelijnde delen. Tijdens de eerste 45 minuten werd The Collective integraal uitgevoerd, met alle songs in precies dezelfde volgorde van de plaat. Daarna volgde, bij wijze van toegift, een handvol nummers uit het vijf jaar oude No Home Record. Het schurende en schrapende Bye Bye zette de toon: van echte melodieën was nauwelijks sprake, maar de dominante beats veroorzaakten wél een reeks aardverschuivingen die de doorsnee seismoloog naar adem deed happen. 

I’m A Man en het surrealistische Psychedelic Orgasm stonden in het teken van toxische mannelijkheid, een thema dat Kim Gordon zo’n dertig jaar geleden in Kool Thing van Sonic Youth ook al eens had aangersneden. De artieste zwalkte hier tussen ironie en ingehouden woede. Het was dus wellicht geen toeval dat haar strakke leftfieldband, met Madi Vogt (drums), Camille Charlesworth (bas en toetsen) en Sarah Register (gitaar), uitsluitend uit vrouwen bestond. Het hadden haar dochters kunnen zijn. In ieder geval waren deze energieke riot grrrls, die niet keken op een decibel meer of minder, haar artistieke erfgenamen, want Gordons belang als rolmodel valt zeker niet te onderschatten. Nog voor ze muziek begon te maken was ze al actief als beeldend kunstenaar en in de loop van haar carrière maakte ze ook nog naam als actrice en als oprichtster van het modebedrijfje X-Girl.

Kim Gordon is strijdbaar en vrijgevochten en net dat maakt haar zo cool.

Niet alleen was The Collective genoemd naar één van haar schilderijen, ook in de songs werd regelmatig naar de kunstwereld verwezen. Zo was I Don’t Miss My Mind een hommage aan het conceptuele werk van Seth Price en verwees The Candy House naar de gelijknamige roman van Jennifer Egan. Hoewel ze er zelf geen deel van uitmaakt, is Gordon, net als haar ex Thurston Moore, gefascineerd door populaire cultuur. In Gent hoorden we op een bepaald moment zelfs een verwijzing naar A Little Night Music, een musical van Stephen Sondheim. Nu en dan, zoals in Trophies, noteerden we een meditatief moment, maar door het veelvuldige gebruik van vervormingsapparatuur dreigde Gordons boodschap in de geluidsbrij verloren te gaan.

Piepen en knarsen 

Ook tijdens de bissen balanceerde de set op de dunne lijn tussen tyfusherrie (het door zigzaggende gitaren aangedreven Air BnB) en sensualiteit (Paprika Pony). Een hoogtepunt was zonder twijfel het piepende en knarsende Cookie Butter. Gitariste Sarah Register, die blijkbaar net langs was geweest in de plaatselijke Gamma, bewerkte de snaren met een schroevendraaier en maakte daarbij zoveel lawaai dat ze alle verstopte eustachiusbuizen in de zaal prompt wist te ontkalken. De garagerocker Grass Jeans, die ze drie jaar geleden als benefietsingle uitbracht, ging volgens Kim Gordon over hoe vrouwen in een aantal Amerikaanse staten het recht op abortus wordt ontzegd, al zou je daar, afgaande op de schetsmatige tekst, nooit zelf achter zijn gekomen.

Het concert eindigde zoals het begon, met Bye Bye, alsof er dringend een cirkel rond moest worden gemaakt. Gordon, in de omgang doorgaans koel en afstandelijk, bleek dit keer in een opvallend goede bui te zijn, want in Gent kon er regelmatig een glimlach en een bedankje af. Maar belangrijker was dat ze zich niet in haar comfortzone verschanste en resoluut de cutting edge opzocht. En net daar, tussen rand en afgrond, bleek het nog altijd bijzonder goed toeven te zijn.