Jason Lytle en Giant Sand @ Botanique: Met een knal de pijp uit gaan

Na dertig jaar heeft Howe Gelb beslist zijn groep Giant Sand te rusten te leggen. Toch baadt zijn korte Europese afscheidstournee allerminst in een begrafenissfeer. Gelb deelt voor de gelegenheid zelfs het podium met Jason Lytle, wiens band Grandaddy sinds kort uit de doden is opgestaan.

Twee sleutelfiguren uit de indie-Americanascene voor de prijs van één: je zou van minder aan het likkebaarden slaan. In de Botanique leidde dit voordeelaanbod tot een fraai dubbelconcert van twee muzikanten en songwriters die al lang met elkaar bevriend zijn en geen geheim maken van hun wederzijdse bewondering.

Lytle, een 47-jarige Californiër die tegenwoordig vanuit Portland, Oregon opereert, maakte met Grandaddy tussen 1997 en 2006 vijf voortreffelijke langspelers waarop hij de erfenis van Neil Young koppelde aan die van Talk Talk en Pink Floyd. Als meesterlijke liedjesschrijver en inventieve producer wordt hij door de muziekpers op handen gedragen, maar het gebrek aan mainstreamsucces bracht hem al meermaals aan de rand van het faillissement. Ook van zijn twee solo-cd’s is Jason Lytle niet rijk geworden. In Brussel moest hij het dus stellen met slechts één begeleider, die de tweede stem en de elektrische gitaarpartijen aandroeg. Low budget? Yep, maar dat had gelukkig geen invloed op het niveau van de set.

Momenteel sleutelt Jason Lytle, na een hiaat van tien jaar, aan een come-backplaat van Grandaddy en dat verklaart wellicht waarom in de Orangerie zoveel oude nummers van dat gezelschap op het menu stonden. ‘Now It’s On’, ‘El Caminos in the West’ en het grondig verbouwde ‘Crystal Lake’ klonken soberder en ingetogener dan weleer, waardoor je aandacht meer dan ooit naar de teksten werd gezogen. Het bitterzoete Brand New Sun’ en het gloednieuwe ‘Songbird’s Son’ klonken al even pakkend en in ‘Willow Wand Willow Wand’ zat voor de gelegenheid zelfs een stukje uit David Bowies ‘Quicksand’ verborgen.

Zelfspot

Lytle schakelde, vaak in dezelfde song, over van gitaar op piano en integreerde ook een drummachine en stukjes geprogrammeerde synth. Met korte, bizarre interludia zette hij tussendoor de toeschouwers op het verkeerde been. De zanger waarschuwde vooraf voor eventuele haperingen (“Dit is de eerste avond van de tournee, we zijn 15 uur onderweg geweest en spelen op nieuwe apparatuur die we nog niet goed kennen”) en gaf, ter aankondiging van ‘Disconnecty’, blijk van enige zelfspot: “Dit komt uit een cd die slechts door 25 mensen werd gekocht, waarvan er slechts twee dit nummer goed vonden”. Met het introverte ‘Levitz’ bezorgde Jason Lytle de aanwezigen echter alsnog koude rillingen.

Zodra Giant Sand op het het podium verscheen, kreeg de volumeknop een flinke ruk naar rechts. Howe Gelb, met hoed en gekleed in een zwart pak uit hagedissenleer waarin een normaal mens, naar zijn zeggen, zelfs niet dood zou willen worden aangetroffen, werd gesecondeerd door twee prima gitaristen (Brian Lopez en Gabriel Sullivan) en een Deense ritmesectie (Thøger Lund op bas en Peter Dombernowsky op drums). Hij gewaagde van de beste line-up die het immer van gedaante veranderende Giant Sand ooit had gehad en vertelde dat de vorig jaar verschenen cd ‘Heartbreak Pass’ alles vertegenwoordigde dat hij ooit als artiest had willen bereiken. Het perfecte moment om de groep voorgoed ‘in te stoppen’ dus, al sloot hij een mogelijk toekomstig ontwaken niet helemaal uit.

Gelb is van nature een grillige muzikant die zijn impulsen nooit laat afremmen door commerciële overwegingen. Hoewel ’s mans werk wordt gekenmerkt door rafeligheid en nonchalance, hadden we Giant Sand zelden zo coherent weten klinken als in de Botanique. Zeker, de Amerikaan liet zijn gitaar soms flink derailleren, maar zijn stoffige woestijnrock, twangy alt.country, pittige tex-mex en fluisterzachte folk troffen altijd doel. ‘House in Order’, waarin hij een Spaanse gitaar hanteerde, was dan weer filmische flamencorock die door de snijdende snaarverrichtingen van zijn gezellen naar woeste hoogten werd gestuwd.

Laatste stuiptrekking

Howe Gelb mag dan geen grote zanger zijn, net als Dylan of Lou Reed is hij er één met tonnen karakter. Niettemin gaf hij, tijdens het van Maggie Björklund geleende walsje ‘Entertwined’, de microfoon door aan Lopez en Sullivan, die met hun eigen band Xixa al hebben bewezen dat ze aan creativiteit geen gebrek hebben. Vervolgens nam Gelb plaats aan het klavier en liet hij weten dat hij op zijn zestigste stilaan een carrière als jazzpianist ambieerde. Slechts bijgestaan door bas en drums gaf hij met ‘Clear’ en ‘Irresponsible Lovers’ alvast een voorsmaakje van zijn volgende plaat, om er nog een loungy versie van Leonard Cohens ‘A Thousand Kisses Deep’ aan toe te voegen.

Vanaf ‘Wonder’ riep Howe Gelb de vocale hulp in van zijn dochter Patsy Jean (van de band Patsy’s Rats). ‘Hurtin’ Habit’ was sensuele swamprock op een Bo Diddley-beat en in ‘Texting Feist’ kwam de frontman met een solo op de proppen waarvoor we enkel de term ‘cartoongitaar’ konden bedenken. Tijdens de finale werd Jason Lytle nog eens opgetrommeld, wat aanleiding gaf tot ‘Transponder’ en een stevige uitvoering van de Grandaddy-classic ‘Hewletts Daughter’.

“A severe jetlag has taken over the proceedings“, meldde Gelb. “We need some sleep now”. Maar omdat hij een echte gentleman is, het publiek nog minutenlang bleef aandringen en Giant Sand sowieso aan zijn laatste stuiptrekking bezig was, gooide hij er nog een knallend ‘Tumble and Tear’ tegenaan, waarbij er denkbeeldige rookwolken uit de versterkers opstegen. Als dit echt het einde van de groep was, verliep het afscheid beslist niet in mineur. Een geweldige avond dus, met twee artiesten op wie het woord ‘uitgeblust’ voorlopig niet van toepassing is.

Dirk Steenhaut