J. Mascis solo in Trix: akoestisch valt niet te verwarren met verstild

Zijn legendarische status dankt hij vooral aan zijn werk met de pre-grungeband Dinosaur Jr, maar ook zonder zijn kompanen weet J. Mascis zijn mannetje te staan. Met What Do We Do Now bracht hij net een nieuwe soloplaat uit en schuimt hij alweer in zijn eentje de podia af. Ook in het Antwerpse Trix gooide hij kortstondig zijn anker uit.

Joseph Mascis staat bekend als een begenadigd en invloedrijk gitarist, die niet kijkt op een decibelletje meer of minder. Er was zelfs een tijd dat je geen concert van Dinosaur Jr kon bezoeken zonder dat je het risico liep een onherstelbare gehoorbeschadiging op te lopen. Mascis, die je zou kunnen omschrijven als het jongere neefje van Neil Young, speelde al noisy, door Black Sabbath en hardcore bevruchte gitaarmuziek lang voor er sprake was van Nirvana en aanverwanten. Sindsdien maakte hij ook platen met The Fog, Heavy Blanket, Witch en Sweet Apple en is hij onder zijn eigen naam actief. Als we zijn live opgenomen debuut Martin + Me uit 1996 meerekenen, is het tijdens de pandemie geschreven What Do We Do Now intussen al zijn vijfde solo-uitstapje.  

Vanaf de eerste beluistering doen de songs uit die plaat vertrouwd aan, want je kunt er niet omheen dat J. Mascis regelmatig in herhaling vervalt. Op zijn 58^ste neemt de man nog zelden artistieke risico’s en voegt hij nauwelijks iets substantieels of verrassends toe aan zijn omvangrijke discografie. Zijn klagerige stemgeluid, zijn even virtuoze als snijdende gitaarsolo’s, zijn in fuzz en feedback gedrenkte sound die schatplichtig is aan metal, hardrock en psychedelia: ze zijn de jongste vier decennia zo herkenbaar geworden dat je ze, ook zonder vingerafdrukken, meteen kunt identificeren. De een noemt Mascis’ oeuvre solide en consistent, de ander spreekt van routineus en gemakzuchtig. Als u het ons vraagt, ligt waarheid ergens in het midden. 

Het verschil met Dinosaur Jr zit hem dezer dagen vooral in de dynamiek. Het fundament van zijn jongste lp is akoestische, melodieuze folkrock, waar J. Mascis zijn virtuoze solo’s en drumpartijen overheen speelt. Op What Do We Do Now zijn bovendien gastrollen weggelegd voor de Canadese pedalsteelgitarist Mathew ‘Doc’ Dunn en de van The B-52’s geleende toetsenspeler Ken Maiur, die de muziek van haar scherpste kantjes ontdoen. ‘Als ik voor Dino schrijf, doe ik dat in functie van Lou Barlow en Murph’, zegt Mascis. ‘Terwijl: als ik voor eigen rekening werk, kies ik resoluut voor de eenvoud’. 

Vis noch vlees

Door de media wordt de artiest soms omschreven als ‘the king of the slackers’: een apathische, contactgestoorde lummelaar die zijn dagen thuis voor de televisie doorbrengt. Maar dat is een karikatuur die niet noodzakelijk overeenstemt met de werkelijkheid. Wel valt de man telkens weer terug op dezelfde existentiële thema’s, zoals vereenzaming, claustrofobie, onzekerheid, verstoorde relaties en het onvermogen (of de onwil) tot communiceren. 

In Antwerpen verscheen J, Mascis, de grijze manen onder een honkbalpet, met een akoestische gitaar op het podium en speelde hij songs uit zowat alle stadia van zijn carrière. Dat zorgde aanvankelijk voor boeiende versies van nummers uit het oeuvre van Dinosaur Jr, zoals Blowing It, Little Fury Things, Out There, Get Me en Ocean in the Way, die je als toeschouwer op een andere manier deden luisteren. Maar dra zou blijken dat Mascis’ keuze voor een akoestische set eigenlijk een valse keuze was. Want ook in deze setting speelde hij behoorlijk luid en zorgden de veelvuldig gebruikte effectpedaaltjes ervoor dat de liedjes regelmatig overspoeld werden door golven vervormende noise.  

Doordat hij een loop station in stelling bracht, kon de man bovendien naar hartenlust soleren en bevestigde hij wat we al lang wisten, namelijk dat hij een bijzonder expressieve gitarist is en dat zijn nummers vol verrassende muzikale vondsten zitten. Alleen kreeg je iets te vaak de indruk dat Dinosaur Jr op het podium stond, zij het dan zonder ritmesectie. Beetje vis noch vlees, dus. 

Geheugenverlies

Mascis putte ook uit zijn platen met The Fog, met Ammaring (over een Indiase mystica die, aldus de zanger, mensen kan genezen door hen te omhelzen of door hun voorhoofd aan te raken) en Set Us Free. Uit de nieuwe lp hadden slechts drie nummers de setlist gehaald, maar de absolute hoogtepunten waren eigenlijk afkomstig uit het tien jaar oude Tied to A Star. Zeker toen J. Mascis in het instrumentale Drifting, iets tussen raga en powerfolk, zijn toevlucht zocht tot open tuning. Zijn verbluffende gitaarspel was hier schatplichtig aan  dat van Britse pioniers uit de sixties, zoals Bert Jansch, Davey Graham en Michael Chapman. Het nummer ging naadloos over in het uptempo Heal the Star, waarna de set eindigde in totale ontreddering met Alone. 

Zo te zien is Mascis’ geheugen niet meer wat het geweest is, want na bijna iedere song moest een assistent een bordje met de tekst voor ’s mans neus komen zetten. Het is bekend dat de artiest graag covers speelt. In de vroege dagen van Dinosaur Jr boog hij zich al over hits van Peter Frampton en The Cure, terwijl hij later liedjes van onder anderen The Smiths, John Denver, Gram Parsons en Edie Brickell naar zijn hand zette. Ook in Trix diepte hij weer enkele favorieten op. Eerst voorzag hij het van Phoebe Bridgers geleende Motion Sickness van extra spieren en vervolgens wijdde hij de bissen aan On the Run, uit de eerste soloplaat van Wipers-frontman Greg Sage) en Fade Into You, zowat het bekendste nummer van het Californische Mazzy Star.  Al bij al was het een aardig concert van een man die uw en mijn respect verdient, maar het had net iets subtieler en genuanceerder gemogen. Want waarom zou je een kaartje kopen voor een poor man’s Dinosaur Jr als de groep zelf nog altijd toert? Was deze solotournee niet juist een goede gelegenheid om de songs uit een ander perspectief te belichten? Dat gebeurde soms, maar helaas niet genoeg. En in dat opzicht was de solopassage van J. Mascis een gemiste kans.