Godspeed You! Black Emperor @ Trix: De klank van het verval

Voor velen is Godspeed You! Black Emperor al bijna twintig jaar de ultieme postrockband. Met ‘Asunder, Sweet And Other Distress’ bracht het Canadese collectief dit voorjaar zijn vijfde langspeler uit en in Trix tekende het voor een verpletterend concert dat nog lang zal blijven nazinderen.

Godspeed valt nauwelijks met andere groepen te vergelijken, al was het maar omdat het achtkoppige gezelschap uit Montreal geen enkele moeite doet om te behagen. Het maakt uitsluitend instrumentale muziek, zijn platen dragen steevast lange, cryptische titels, er is geen frontman of -vrouw die de aandacht naar zich toe trekt, de leden geven geen interviews en er worden zelden of nooit persfoto’s vrijgegeven.

Mysterie intact

Op die manier wil Godspeed You! Black Emperor bereiken dat het publiek zich louter op de muziek concentreert, niet op de persoonlijkheden van diegenen die ze maken. En ook al zijn hun namen geen geheim, de muzikanten staan, ook al door de schaarse belichting, zo anoniem op het podium dat, mocht je één van hen achteraf in je stamcafé tegenkomen, je hem of haar niet eens zou herkennen. Na twee decennia is het mysterie dus nog altijd intact, maar het heeft Godspeed niet belet tot een cultband met een fervente aanhang uit te groeien. Het concert in de grote zaal van Trix was weer helemaal uitverkocht.

In Antwerpen stonden de Canadezen, zoals gewoonlijk, in een halve cirkel opgesteld, zodat ze zich niet tot de toeschouwers richtten, maar tot elkaar. Op de achtergrond werden grofkorrelige zwart/wit-beelden geprojecteerd, die steevast een onbehaaglijke sfeer opriepen. Het publiek kreeg vooral grauwe, sinistere grijstinten te zien, want de zon breekt bij Godspeed zelden door het wolkendek.

Zijn muziek laat zich nog het best omschrijven als orkestrale rock waarin alles draait om lange, epische composities die vijftien à twintig minuten kunnen duren en een klassieke grandeur uitstralen. Tegelijk steunt de sound van de groep op noisy erupties, monotone drones, flarden ambient en gesamplede veldopamen. Voeg daarbij de ongebruikelijke line-up met twee drummers, twee bassisten, drie gitaristen en een violiste, en je krijgt een unieke sound die, binnen het bestek van één nummer, kan evolueren van lyrisch en pastoraal naar Wagneriaanse bombast.

Anti-establishment

Muziek met veel auditieve pieken en dalen dus. In Trix vloeiden de composities onmerkbaar in elkaar over, zodat ze samen een soort suite vormden en niet altijd duidelijk was waar het ene nummer eindigde en het andere begon. Zelfs de overgang van stemmen naar spelen bleef vaag. Het concert begon een kwartier vroeger dan aangekondigd en voor je het wist zat Godspeed You! Black Emperor al halverwege opener ‘Hope Drone’.

In tegenstelling tot het Schotse Mogwai, dat op een aanverwant terrein opereert, bevat de muziek van de Québecois een sterke politieke component, ook al blijft die veelal impliciet. Hun anti-etablishment-houding en hun sympathie voor de bezitlozen blijkt vooral uit hun platenhoezen, gesamplede stemmen en uit het beeldmateriaal dat tijdens hun shows wordt getoond. Sommige bandleden zijn afkomstig uit de krakersbeweging en noemen zich anarchisten, maar dat gaat zeker niet op voor iedereen die op het podium staat. Van gemeenschappelijke statements is dus geen sprake. En anders dan Patti ‘People Have the Power’ Smith, vertelt Godspeed zijn publiek nooit wat het moet denken. Het reikt elementen aan, maar het staat de toeschouwer of de luisteraar vrij die punten al of niet met elkaar te verbinden.

Wat wél vaststaat, is dat de Canadezen even grimmige als desolate muziek maken die als soundtrack bij de apocalyps dienst zou kunnen doen. Hun noisesymfonieën klinken als klassieke muziek uit de hel. Soms zijn ze zo luid dat ze luchtverplaatsingen veroorzaken die je haren aan het wapperen brengen. Als er, na een nucleaire ramp, nog iets op de radio te horen valt, dan zal het wellicht het getoonzette verval van Godspeed zijn: soms traag en mijmerend, soms knarsend en piepend, met tempoversnellingen die op gezette tijden uitmonden in verschroeiende crescendo’s. In Trix hadden we af en toe zelfs het gevoel dat tussen het instrumentarium van de groep enkele vliegtuigturbines stonden opgesteld.

Satanisch orkest

De jongste cd van het octet, ‘Asunder, Sweet and Other Distress’, was de eerste met nieuw materiaal sinds zeer lang tijd. Want toen Godspeed You! Black Emperor, na tien jaar stilte, in 2012 terugkeerde met ‘Allelujah! Don’t Bend! Ascend’, bevatte die plaat vooral materiaal dat nog van vóór zijn sabbatperiode dateerde. De vier tracks uit ‘Asunder’ werden integraal en zonder onderbreking uitgevoerd. “Peasantry or ‘Light! Inside of Light!”, geschilderd met een grof penseel, steunde op logge Black Sabbath-riffs en martiale drums waarvan je niet wist of ze een militaire actie in een dictatoriaal system aankondigden, of net de revolutie van een strijdlustig volk dat op het punt stond zijn vrijheid te heroveren.

Het schurende en schrapende ‘Lamb’s Breath’ was gebouwd op drones en feedback, terwijl ‘Asunder, Sweet’ het werk leek van een satanisch orkest. ‘Piss Crowns Are Trebled’ was een fuzzy rocknummer dat als een tsunami de zaal binnenrolde en alles meesleurde die hij op zijn weg tegenkwam. Op andere momenten was de muziek als kolkende lava, uitgespuwd door een pas ontwaakte vulkaan, en liet Godspeed je alle hoeken van de zaal zien.

Twee uur durende trip

Toch waren er ook momenten van schoonheid, zoals het meditatieve ‘Monheim’ (uit ‘Lift Yr. Skinny Fists Like Antennas To Heaven!’), dat net zo melodieus klonk als de soundtracks van Ennio Moricone. Tussendoor plukte violiste Sophie Trudeau ijle balkanmotiefjes uit de lucht, die steevast werden overwoekerd door bits gitaargeweld.

De twee uur durende trip van Godspeed You! Black Emperor eindigde met het nog steeds meeslepende en majestueuze ”Blaise Bailey Finnegan III’ uit de ep ‘Slow Riot For Zero Kanada’. Even kreeg je het gevoel dat de muziek je van de grond tilde en je in luchtlagen terechtkwam waar ademen nagenoeg onmogelijk werd. Het was de zoveelste verzengende climax tijdens een avond waarop de groep de aandacht van de aanwezigen geen moment liet verslappen. Dit was ons zevende Godspeed-concert en het was meteen één van de allerbeste waar de Canadezen ons ooit mee om de oren hadden geslagen. Twaalf uur later tellen we de sterretjes nog altijd na.

Dirk Steenhaut