dEUS viert ‘The Ideal Crash’ in de AB: frisse nostalgie in een zwart rokje

The Ideal Crash, het meest consistente werkstuk uit de discografie van dEUS, is inmiddels twintig jaar oud, maar blijft bij de fans enorm geliefd. Dat bleek ook tijdens het eerste van de acht uitverkochte jubileumconcerten in Brussel, waar de plaat integraal ten gehore werd gebracht.

Zodra werd aangekondigd dat dEUS zijn derde langspeler nieuw leven zou inblazen, als onderdeel van de Rewind-reeks van de AB, vlogen in een mum van tijd zestienduizend tickets de deur uit. Dat blijft opmerkelijk, vooral omdat veel van de toeschouwers nog niet eens geboren waren toen The Ideal Crash op 16 maart 1999 in de winkelrekken landde. dEUS is in ons land nog steeds een naam met een mythische bijklank, ook al dateert de jongste langspeler van het gezelschap alweer van zeven jaar geleden.

The Ideal Crash neemt in het oeuvre van dEUS een bijzondere plek in. De plaat kwam tot stand in Ronda, het stadje in Andalusië waar het management van de band destijds een hotel en een studio bezat. Samen met producer David Bottrill konden de muzikanten er zich naar hartenlust uitleven. Tegelijk stonden ze onder druk van hun platenmaatschappij, die de kassa iets luider wilde horen rinkelen dan voorheen.

Het was dus erop of eronder voor dEUS, dat net nog met een bezettingswissel te kampen had gekregen. The Ideal Crash was de eerste plaat met nieuwe bassist Danny Mommens en zonder kernlid Stef Kamil Carlens. Diens rol als tegenspeler van Barman werd overgenomen door gitarist Craig Ward, die massa’s ideeën aandroeg. Hij schreef ook songs die zich naadloos lieten integreren in de nummers van de zanger. Zeker, er waren creatieve wrijvingen, maar die zouden het niveau van het materiaal alleen maar ten goede komen.

Tegelijk was The Ideal Crash de lp die de volwassenwording van dEUS inluidde. De onbevangenheid, de manische excentriciteit maar ook de chaos van de eerste platen, die vaak alle richtingen uit stuiterden, werden nu verdrongen door een meer bedachtzame attitude. Bovendien likte Barman zijn wonden na een pijnlijke relatiebreuk, waardoor zijn teksten vanzelf persoonlijker werden. Violist Klaas Janzoons manifesteerde zich nu voor het eerst als multi-instrumentalist en begenadigd arrangeur en ook dát wierp zijn vruchten af.

dEUS klonk subtieler dan ooit, speelde overal in Europa voor uitverkochte zalen en stond op het punt tot een echte wereldband uit te groeien. Het momentum ging helaas verloren toen de heren een zes jaar durende sabbatical inlasten, waarin Barman zijn eerste langspeelfilm regisseerde en zijn elektroproject Magnus op de rails zette.

Wie vreesde dat de huidige tournee van dEUS een oefening in nostalgie zou worden, had zich onnodig zorgen gemaakt. Uit de line-up van 1999 zijn enkel nog Tom Barman en Klaas Janzoons overgebleven, zodat de songs uit The Ideal Crash sowieso nieuw bloed kregen toegediend. Het kan aan ons hebben gelegen, maar de aanwezigheid van de dansers, in een choreografie van Ann Van den Broek, ervoeren we niet bepaald als een meerwaarde. De bewegingen waren weinig geïnspireerd en leidden al te vaak de aandacht af van de muziek.

Barman stond op het podium in een zwart rokje dat hij blijkbaar uit de garderobe van zijn moeder had gelicht en ‘nieuwe’ gitarist Bruno De Groote voelde zich intussen dermate thuis in de songs dat hij er niet voor terugschrok het meubilair af en toe van plaats te veranderen. Zijn spel klonk minder dienend dan dat van voorganger Mauro Pawlowski: de man durfde al eens buiten de lijntjes te kleuren en zijn eigen stempel te drukken.

In ieder geval maakte dEUS, vanaf Put the Freaks Up Front en het moordverhaal Sister Dew, een vitale indruk. One Advice, Space ging, dixit Tom Barman, over het uitgaansleven: ‘de periode waarin we al onze zorgen systematisch eh… wegspoelden’. The Magic Hour, zonder twijfel het mooiste nummer van dEUS ooit, waarin bassist Alan Gevaert de zangpartij van Craig Ward overnam, miste de gelaagdheid van de studioversie. Toch bleef het, dankzij de krachttoeren van Janzoons op viool, toetsen en elektronische percussie en de rauwe capriolen van De Groote, toch moeiteloos overeind.

Met het borrelende The Ideal Crash en publieksfavoriet Instant Street, waarin ook drummer Stephane Misseghers zich vocaal niet onbetuigd liet, kwam het concert in een stroomversnelling terecht. Alleen hadden we die banjo uit de intro nu eindelijk wel eens live willen horen. Andere hoogtepunten: het pakkende Magdalena en het door elektronica en een prominente beat voortgestuwde Everybody’s Weird. Het ietwat zompige en weerbarstige Let’s See Who Goes Down First wist niet helemaal te overtuigen, maar het statige Dream Sequence #1 maakte dat weer helemaal goed.

Als toemaatje volgden nog enkele andere classics, zoals het overweldigende Quatre Mains, een mooi, afgemeten Nothing Really Ends en een net niet explosief genoeg Fell Off the Floor, Man. Met Roses, één en al power en dynamiek, deelde dEUS nog een laatste uppercut uit. Dat moest volstaan om eventuele afvalligen weer richting kERK te drijven.

Zeker, het was een aangenaam weerzien, maar zeven jaar na Following Sea wordt het nu toch wel hoog tijd voor iets nieuws. Zeker als je weet dat Barman weer filmplannen heeft en de kans bestaat dat de groep andermaal voor jaren van het toneel verdwijnt. Wie in afwachting nog één keer ideal wil crashen kan daartoe komende zomer terecht op het Cactusfestival in Brugge. Voor alle zekerheid toch maar die veiligheidsgordels vastklikken.