dEUS overtuigt in de AB vooral met zijn oudere nummers 

‘Straks wordt het nul graden’, meldde Tom Barman in de AB. ‘Maar geen nood: we’re gonna fucking heat up the place’. En hij hield woord, want samen met zijn makkers van dEUS kwam hij bijzonder vitaal en dynamisch voor de dag. Al betekent dat ook weer niet dat tijdens de haast twee uur durende set geen schoonheidsfoutjes te noteren vielen.

dEUS bracht onlangs met How To Replace It voor het eerst sinds 2012 een nieuwe langspeler uit. Een hiaat van elf jaar: in de vluchtige wereld  van de rockmuziek is dat een eeuwigheid. Je kunt er nu eenmaal niet omheen dat inmiddels een generatie is opgestaan voor wie de groep weinig méér is dan een nobele onbekende. 

Daarmee willen we uiteraard niet suggereren dat Barman de tijd die verstreek sinds Following Sea in zijn hangmat heeft liggen bungelen. Hij maakte een plaat met Magnus en twee met TaxiWars, publiceerde een boek met zijn foto’s en legde de laatste hand aan het scenario van wat in de nabije toekomst zijn tweede bioscoopfilm moet worden. Tussendoor waren er de jubileumtournee van The Ideal Crash, de pandemie met de bijhorende lockdowns en de gezondheidsproblemen van gitarist Bruno De Groote, die de laatstgenoemde uiteindelijk dwongen een stap terug te zetten. 

Vandaag  zijn alle obstakels eindelijk uit de weg geruimd en is de achtste lp van dEUS een feit. Het is een prima plaat, al zijn er herhaalde draaibeurten nodig om dat vast te stellen. Of er echte klassiekers op staan, zal de tijd moeten uitwijzen. Het gezelschap is dezer dagen overigens al 33 jaar actief. Dat betekent dat de jonge honden van weleer veteranen zijn geworden en dat ze zich nu verplicht zien de competitie met hun roemrijke verleden aan te gaan. De onbevangenheid, de dwarsigheid en de tomeloze experimenteerdrang van weleer hebben plaats gemaakt voor vakmanschap en een zekere rootsiness. Dat valt misschien te betreuren, maar hey, kun je het vijftigers kwalijk nemen dat ze geen twintigers meer zijn?  

How to Replace It is rijk aan ideeën, zoveel is zeker. Het is een werkstuk waarop dEUS verdienstelijke pogingen doet om oude mechanismen te doorbreken. Spectaculaire vernieuwingen levert dat niet meer op: de nieuwe songs vormen veeleer een synthese van de onderdelen waarmee de groep aan het bricoleren sloeg na Pocket Revolution. De nadruk ligt dus meer op de groove dan op de melodie, maar als het werkt, zoals in het nummer waarmee het eerste van de vier uitverkochte concerten in de AB werd afgetrapt –gescandeerde tekst, paukenslagen, synthetische strijkers– valt er volstrekt niets te kniezen. Ook het sarcastische Man of the House, waarin Tom Barman het monopolie van de Big Techbedrijven uit Silicon Valley op de korrel nam, toonde dEUS zich relevant als vanouds. 

Kolkende climax 

Constant Now was een oude bekende waarin bassist Alan Gevaert zijn vocale kwaliteiten mocht etaleren en Klaas Janzoons een eerste keer zijn viool bovenhaalde, terwijl in Girls Keep Drinking een vette beat regeerde. Het nummer balanceerde op een behoorlijk dicht geplamuurde wall of sound die weinig licht en zuurstof binnen liet. Must Have Been New, met Tom Barman op akoestische gitaar, gaf aan dat het kwintet tegenwoordig niet vies is van classic rock en The Architect was, wat bovengetekende betreft, nog steeds niet méér dan een discount-versie van een flard INXS. 

De dEUS van de Grote Dagen kwam voor het eerst doorschemeren tijdens W.C.S. (First Draft): echo’s van Captain Beefheart of een leftfield Tom Waits en het in een beatnik-vibe gedrenkte parlando van Barman. Daarna zakte de set helaas een beetje in. Dream Is A Giver, Pirates en Faux Bamboo (waaraan ook drummer Steph Misseghers een vocale bijdrage leverde) zal men zich over enkele jaren bezwaarlijk herinneren als piekmomenten uit de catalogus van de band. 

Het contrast tussen vroeger en nu werd treffend geïllustreerd toen enkele oude publieksfavorieten werden aangesneden. Instant Street, dat bedaard begon en naar een kolkende climax evolueerde gaf vooral de op het oude nest teruggekeerde Mauro Pawlowski de gelegenheid zijn coole uitstraling en zijn kwaliteiten als gitarist te demonstreren. Dat het publiek zijn solo woord voor woord meezong, was een eigenaardigheidje waar we nog niet vaak getuige waren van geweest. Ook daarna was het likkebaarden geblazen, dankzij het even stotterende als explosieve Fell Off the Floor, Man, het broeierige, aan de geest van Charles Mingus schatplichtige Theme From Turnpike, het nog steeds bloedmooie Hotellounge (Be the Death of Me) en het gedreven Quatre Mains, waartoe de frontman zich spiegelde aan Serge Gainsbourg. 

Orkaan 

Meteen voelde je: dit was de dEUS waarvoor de toeschouwers een kaartje hadden gekocht. Tussendoor was er ook de fraaie nieuwe pianoballad Love Breaks Down, want jawel, Tom Barman kreeg nog niet zo lang geleden weer met een pijnlijke relatiebreuk af te rekenen. Het concert eindigde met een hoogtepunt. Sun Ra, met een intro waarin Pawlowski zijn hoogsteigen versie van The Great Gig in the Sky improviseerde, raasde door de zaal als een orkaan die gaandeweg aan kracht won. Barman sprong van pure opwinding op een neer op het podium en zelf sprongen we eensgezind mee. 

Er zouden uiteindelijk nog twee toegiften volgen. De eerste, 1989, over hoe ons geheugen geneigd is bepaalde gebeurtenissen systematisch mooier voor te stellen dan ze in werkelijkheid waren, verwees naar het jaar waarin dEUS werd opgericht en Tom Barmans vader overleed. De zanger diepte voor de gelegenheid zijn diepste Leonard Cohen-brom op en kreeg op het podium gezelschap van Lies Lorquet van Mintzkov, een dame die alles waar ze met haar stembanden overheen rijdt steevast in goud verandert. En met het uit een zee van feedback oprijzende Bad Timing gaf dEUS nog eens aan waarom hij tot nader order de beste band blijft die ons land rijk is. 

Goed, Tom Barman zong niet altijd even goed en niet alle songs op de setlist waren onontkoombaar, maar Antwerp’s Finest toonde in de AB dat ze na al die jaren tot goddelijke dingen in staat blijft. Dat is minder vanzelfsprekend dan het lijkt. Enige dankbaarheid is dus op zijn plaats.