Arooj Aftab, Vijay Iyer & Shahzad Ismaily in Botanique: slaapverwekkend op de best mogelijke manier

Het einde van het Les Nuits-festival in de Botanique nadert met rasse schreden. Gisterenavond waren drie Zuid-Aziatische artiesten te gast in Laken voor een set aan contemplatieve, cerebrale muziek.

De Pakistaans-Amerikaanse Arooj Aftab besteeg in 2018 voor het eerst het podium met landgenoot en multi-instrumentalist Shahzad Ismaily en de Indisch-Amerikaanse pianist-composer Vijay Iyer. Heel wat dubbele nationaliteiten en een aanzienlijke hoeveelheid titels voor het drietal dat tijdens dat concert inzette op improvisatie en wederzijdse aanvulling. ‘We voelden ons als een school vissen’, vertelde Aftab over die eerste ontmoeting.

Intens bestuderend

Het recent uitgebrachte debuutalbum van het drietal, Love in Exile, is een poging tot het bottelen van die chemie. Opgenomen zonder veel traditionele studiogebruiken als ‘repeteren’ of ‘meerdere takes’ en vooral geen op voorhand uitgestippel pad klinkt Love in Exile, ondanks zijn minimalisme, als een beest dat ademt als één. Het hanteert tegelijkertijd een heel specifieke sound, maar verkondigt zichzelf ook als onderdeel van iets groter. Zweverig is het niet. Het is iets dieper, spiritueler dan dat.

In de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Laken, grenzend aan de rand van het Koninklijk Domein, kreeg het trio een podium toegekend. Wie de decadentie van die Gothische kerk graag had zien overslaan op het concert, zou snel teleurgesteld zijn. Met de eerste lome maar tedere tonen op piano van Iyer, een afwachtende maar intens bestuderende Aftab met glas wijn in de hand en dreunende synths op de achtergrond, begon het concert van het drietal op de rand van het puur cerebrale.

Het valt op dat Aftab als zangeres haar stem nauwelijks de hoogte moet injagen om toch een enorme présence af te dwingen. En dan gaat het niet gewoon om een soort van ‘minder is meer’-aanpak, eerder een heldere pracht die moeiteloos lijkt, maar dat ongetwijfeld niet is. Af en toe was het spel op opener Haseen Thi concreter melodieus dan de losse flarden van het ambient gekuier, maar voor het allemaal wat te tastbaar kon worden, doofde het nummer minzaam uit. Besef, het gaat hier om stukken van bijna twintig minuten.

Gutturale monoloog

Shadow Forces ontpopte toch een ander soort atmosfeer. Ismaely nam een Moog synthesizer boven voor vibrerende walmen, als een diepe, vaste ademhaling, gespiegeld door een geruststellende hartslag op keyboard. Het was een uitdijende, kolkende en gutturale monoloog, die weinig tussenkomst van Aftab behoefde. Af en toe verbrak ze een zoveelste instrumentale omcirkeling.

Pas na drie nummers en bijna een uur sprak Aftab het publiek aan, met een ietwat futiele voorstelling van de groep. De daaropvolgende nummers waren wat dreigender. Galmend pianospel zorgde in eerste instantie voor een dwarrelende soundscape, maar dat spel werd meer erratisch tijdens de tweede beweging, onderstreept door botte uithalen op de bas van Ismaely. Een onheilspellendheid die onaangekondigd weer kon overslaan in onschuldige schoonheid.

Ironische opdringing

Soms was de decadentie van het Kerk-decor en het minimale spel een contrast dat zichzelf iets te ironisch opdrong om volledig te genieten. Maar, door af te zien van het typische bombast van de meer gekende Qawwali-stijlen (vol handgeklap, trommelachtige tabla’s en bezette achtergrondkoren) bereikt dit drietal een ander soort transcendentie. Het bracht complete rust, en mediteerders hadden hier alleszins hun gram kunnen halen.

Het is gevaarlijk om het woord ‘slaapverwekkend’ te gebruiken vanwege zijn negatieve connotaties. Maar in absoluut de meest gunstige interpretatie van dat woord, is dit muziek die slaap verwerkt. De lijzige ritmes, fijnbesnaarde pianospel en dreunende bas bevonden zich op een zodanige frequentie dat die zelf het meest onrustige reptielenbrein zou neutraliseren.